Ayvacık, Samsun arası uzaklık 60 km dir. Ayvacık, Çarşamba arası uzaklık: 29 km. Ayvacık, Terme arası uzaklık: 52 km. Ayvacık, Ordu arası uzaklık: 340 km.
TARİHİ
Osmanlı imparatorluğu döneminde, Türkler, Rumlar ve Ermeniler burada birlikte yaşamışlardır ve bu yüzden Ayvacık köklü bir kültüre sahiptir. 1990 yılında Ayvacık köyü ve Keskinoğlu köyünün birleşmesiyle Ayvacık ilçesi kurulmuştur.
GENEL
İlçe merkezinde Kaymakamlık binası girişte göl kenarındadır. Belediye binası, hemen ilçe girişinde olup, ortadaki yolda alışveriş mekanları, dükkanlar bulunur. Ormanlarla kaplı bölgede doğal manzara, tarihi ve turistik mekanların bolluğu, yörenin turizm potansiyelini yükseltiyor. İlçe, Canik dağlarının kuzey eteklerinde, Suat Uğurlu Baraj gölünün kıyısında çam ağaçlarıyla kaplı bir bölgede yer alır. İlçenin ortasından Yeşilırmak, Suat Uğurlu ve Hasan Uğurlu Baraj gölleri geçiyor. Bu yüzden, ilçenin bazı köyleri, karşı kıyıda bulunmaktadır.
İki yaka arasındaki ulaşım, küçük bir feribotla sağlanır. Yerleşim yeri bakımından, İsviçre’de Landwasser ırmağı kıyısında bulunan Davos’a benzetilmektedir. İlçenin büyük bölümü ormanlıktır.
Barajın çevresinde ise fındık ocağı bulunur. İlçe halkı, fındık ve ormancılıkla geçinir. Barajda ise: yayın balığı, aynalı sazan ve Japon levreği ile kefal çıkar. İlçe, 2010 yılında turizm bölgesi ilan edilmiştir.
Özellikle Arap yatırımcılar burada oldukça büyük yatırımlar yapıyorlar, büyük tesisler açmak için oldukça büyük arazi satın aldıkları biliniyor.
SUAT UĞURLU BARAJI
İlçe merkezine bağlı Balahor köyü civarındadır. Çarşamba ovasına 15 km uzaklıktadır. Baraj 1975-1981 yılları arasında yapılmıştır. Yeşilırmak üzerindedir. Yüksekliği 38 metredir. Ortalama derinliği 18 metredir. Baraj: elektrik üretimi ve Çarşamba ovasının sulanmasında kullanılıyor. Türkiye’de baraj gölünde bulunan tek ada olan “Kirazlık adası” da burada bulunuyor.
HASAN UĞURLU BARAJI
İlçe merkezinin 8 km güneyindedir. Baraj 1971-1981 yılları arasında yapılmıştır. Barajın yüksekliği 135 metredir. Ortalama su derinliği 54 metredir. Enerji üretimi amacıyla yapılmıştır. Türkiye’nin ilk yeraltı santralinin kurulduğu yerdir. Arkasındaki gölün alanı 20 km karedir. Barajın yapımı sırasında trafik kazası geçirerek hayatını kaybeden DSİ Samsun 7’nci Bölge Müdürü Hasan Uğurlu ve eşi Suat Uğurlu’nun isimleri verilmiştir.
YAMAÇ PARAŞÜTÜ
İlçe merkezinde Örencik mahallesinde bulunan yüksek alanlar, yamaç paraşütü organizasyonlarına elverişlidir.
NE SATIN ALINIR
Yörede el sanatları denilince ilk akla gelen “cecim” dir. El tezgahlarında halis yünden dokunur. Yere sermek için dokunan kilimlere cecim denir. Kadın ve çocukların bellerine bağladıkları bağlar ise cecim olarak isimlendirilir.
NE YENİR
Buralara yolunuz düşer ve geleneksel yemeklerden tatmak isterseniz, ilk önerim: “keşkek” olacaktır. Alternatif olarak “haluç” deneyebilirsiniz.
GEZİLECEK YERLER
EYNEL KÖPRÜSÜ
Estetik olarak baraj gölüne güzel bir görüntü vermektedir. En yakınında Eynel köyü bulunduğu için köprüye Eynel köprüsü ismi verilmiştir. 2010 yılında yapılan köprü, baraj gölünün ayırdığı mahalleleri birleştiriyor. Türk mühendis ve mimarlarının ortak çalışmasıyla yapılmıştır. Çelik konseksiyon üzerine oturtulmuştur.
Köprü 350 metre uzunluğundadır. Orta açıklık: minimum 168 metredir. Köprüye önce beton ardından da araçların kaymaması için özel malzemeli asfalt dökülmüştür. Köprü kot farkı gereğince, yüzde 5 eğimli yapılmıştır. Araç yolu eni, toplam 8 metredir.
Yaya yolu ise her iki tarafta 2 metre olmak üzere 4 metredir. Köprü: Türkiye’de kırsal kalkınma projeleri içerisinde, tek kalemde yapılan en büyük bütçeli proje olma özelliğine sahiptir.
Ayrıca, Proje, Türk Yapısal Çelik Derneği tarafından 2009 yılı Tasarım Yarışmasında Jüri Özel Ödülüne layık görülmüştür.
KADIN KÜLTÜR VE DOĞAL YAŞAM MERKEZİ
İlçenin girişinde, sol tarafta, baraj gölü kenarındadır. Burada: yöresel mimariyle inşa edilmiş ahşap bir ev bulunuyor. İlçeye özgü el sanatlarının geliştirilmesi ve sergilenmesi amacıyla yapılan merkezde, yöreye özgü Cecim kilimi tezgahları bulunuyor.
Hediyelik cecim (cicim) kilimi satışı yapılıyor.
TEKNE TURU
İlçe merkezinde bulunan iskelede, Samsun Büyükşehir Belediyesi tarafından sağlanan teknelerle gezi düzenleniyor.
Baraj gölünde yaklaşık 45 dakika süren tekne turu için 15 TL. ücret ödemek gerekiyor. Ayrıca, yine baraj gölünde kürek ve jetski yapma imkanı da bulunuyor.
AHŞAP CAMİLER
Yöresel mimarinin en değerli unsurları olan ahşap camiler, tescil edilerek koruma altına alınmıştır. Çamalan Mahallesinde bulunan Ulubelen camisi, Yeniköy Mahallesi camisi, Ardıç Mahallesi camisi, Ortaköy camisi, Kabaklık Köyü camisi, Kabaklık Lazlar Mahallesi Camisi görülecek yerler arasındadır.
İlçe sınırları içinde günümüze sadece 13 tane ahşap cami gelmiştir. Bu ahşap camiler içinde, en önemli cami, Çamalan mahallesindeki 200 yıllık Ulu Belen Oyma Camisidir.
Ulu Belen Camisi
Çamalan Mahallesinde, temelsiz olarak iki katlı ahşaptan yapılmıştır. Zemini taş ve ağaçlarla desteklenen cami, restore edilmeyi bekliyor, aksi halde yıkılma tehlikesi vardır. Caminin içindeki oyma motifler ve kök boyalar ilgi çekiyor.
Çünkü cami yapıldığında kullanılan kök boyalar, halen özellik ve güzelliğini koruyor. Camide, mihrapta süsleme olarak ay-yıldız bulunuyor. Tavanda, yapıldığı döneme ait ahşap avize var.
Caminin içindeki ikinci kapısında, oyma ve el işlemeli yapılmış çok güzel motifler görülür. Caminin cemaati yazın artar, kışın ise azalır, ayrıca bölgeye gelen turistler de camiyi ziyaret ederler.
KİRAZLIK-ZEVGAR ADASI
Kirazlık adası ancak ilçede kullanılan ismiyle “Zevgar” adası, Koçyurdu köyüne bağlı iken Suat Uğurlu Barajı sularının bölgeyi kaplaması sonucu oluşan bir adadır. Göller içinde tek ada olma özelliği taşıyan Kirazlık adası oldukça güzel manzarası ile yöreyi ziyaret eden turistlerin ilgisini çeker.
Adada insan yaşamıyor, sadece yabani hayvanlar bulunuyor. Ancak ileriye dönük olarak: adada çevrenin doğal dokusuyla uyumlu köy yaşamını simge edecek tesislerin yapılması, bitki örtüsü canlandırılarak adaya konabilecek küçük baş hayvanlarla destinasyonun zenginleştirilmesi çalışmaları planlanmaktadır.
AYVACIK-KİKİNİN ŞELALESİ
Karadeniz coğrafyasında en güzel doğal varlıklar olan şelaleler, Ayvacık köylerinde bulunuyor. Kikinik Şelalesi, ilçe merkezine 5 km uzaklıktadır. Şelale: 40 metre yükseklikten dökülmektedir.
YEŞİLPINAR ŞELALESİ
İlçe merkezine 15 km uzaklıkta Yeşilpınar köyündedir. Araçla belli bir süre ilerlenir ancak yol bitiminde, yaklaşık 1.5 km yürüyüş yapmak gerekir. Şelale 50 metreden dökülmektedir.
KIZLAR KALESİ
Çamlıkale mahallesindedir.
Kervan ve yayla yolları güzergahındadır. Yeşilırmak nehrine hakim bir noktadadır. Demir çağından (MÖ 1200-500) itibaren, iskan gören ve amazonlar ile özdeştirilen Kızlar Kalesi, barındırdığı arkeolojik verilerle bölge tarihine ışık tutuyor.
Koruma altına alınan kale, Efsaneye göre: 2000 yıl önce, Çamlıkale Mahallesinde yaşayan iki kış kardeşin yaşadığı bir kale olarak biliniyor. Kızlar kalesinin hikayesi: Yaklaşık 2000 yıl önce, bölgede Çamlıkale köyünde iki tane kız varmış. Bu kızlar bir kalede yaşarlarmış. Bu kızların: yaklaşık 3 bin koyun ve keçileri varmış.
Koyunlar ve keçiler yaylada tutulup besleniyormuş. Keçi ve koyunlardan sağılan sütler, 2 km boyunca uzanan ve yer altında gömülmüş taş oluklarda sağılır ve bu oluklar vasıtasıyla kızlar kalesine ulaşırmış. O zamanlar dağlarda yaşayan eşkıya çeteleri, köylülere korku salarmış.
Bir gün bu eşkıya çeteleri, bu kızların sahip olduğu koyun sürüsünü yağmalamak için saldırırlar ve sürüyü korumak için çeteye karşı koyan köpeği yakalayıp, boğazını keserler, tekelerden birinin boynundaki zilin ipiyle de çobanın elini bağlarlar.
Çoban eşkıyalara hitaben “Beni, nasıl olsa yakaladınız, son kez kavalımı çalayım hem de zaman geçirmiş olursunuz” diyerek kavalını eline alır ve kavalıyla kaledeki kızlara şu mesajı geçer “Kara kancık kanlar kustu (çobanın dişi olan köpeği), Ger tekenin ipi kolumu kesti, Zahle-Zahide boğazkesen kalesini kesin” diyerek karşıdaki Erbaa tarafında olan Boğazkesen kalesine doğru sürünün ve kendisinin götürüleceğini söyler.
Bunu duyan Zahle ve Zahide, hemen atlarına binerler ve kaleye doğru yola çıkarlar ve eşkıyalara yetişip savaşarak sürüyü ve çobanı ellerinden alırlar. Adını buradan alan ve her yıl yerli ve yabancı turistler tarafından ziyaret edilen Kızlar Kalesi, ilçenin turizminde önemli pay sahibidir.
Samsun Ladik hakkındaki gezi yazım için Ladik