Gölköy, Ordu arası uzaklık 62 km dir. Gölköy, Gürgentepe arası uzaklık 16 km. Gölköy, Ulubey arası uzaklık 44 km. Gölköy, Tokat arası uzaklık: 153 km. dir.
TARİHİ
Yerleşimin eski ismi “Hapsamana” dır. Bu ismin, Sümerce olduğu iddia edilmektedir. Osmanlı resmi kayıtlarında ise, 1547 yılında ve 1613 yılında Hapsama yerleşiminden bahsedilir. 1936 yılında Hapsama müstakil kaza olmuş ve ismi değiştirilip “Gölköy” yapılmıştır.
Gölköy yerleşimi ilk olarak, Sınman köyünde kurulmuştur. 17’nci yüzyıl ortalarında ise günümüzdeki yerine geçmiştir. Yeni yerinde, yerleşimi ilk olarak kuran Şıhmanoğlu Hacı Ali Ağa’dır. Torunu Hacı Ali Ağa ise, günümüzde konak olarak bilinen ve surlarla çevrili binayı yaptırmıştır. İlçe ismini, topraklarında bulunan göl ve ilçeyi ikiye ayıran Gölköy ırmağından almıştır. Gölköy ırmağı, Bolaman ırmağının bir koludur. Gölköy, 1936 yılında Ordu iline bağlı bir ilçe olmuştur.
GENEL
Buranın özelliklerinin başında, ülkemizde en uzun ömürlü insanların burada yaşaması yani yaşam süresinin burada oldukça uzun olmasıdır. Burada ortalama yaşam yaşı 82’ dir. Ayrıca Gölköylü aşçılar, ülkemizde Bolu Mengen’den sonra en çok tercih edilen aşçılardır. Yerleşim yeri, Orta Karadeniz bölgesindedir. İl merkezinin güneyindedir. İlçe sınırlarında iki doğal göl vardır. Bunlar: Ulugöl ve Gök gölüdür.
GEZİLECEK YERLER
KONAK-ŞATO VE TARİHİ HAMAM
Gölköy yerleşimini ilk kuran Şıhmanoğlu Hacı Ali Ağa’nın torunu Hacı Ali Ağa tarafından 1600’lü yıllarda yaptırılmıştır.
Kasabaya hakim bir yerdedir. Yapı surlarla çevrilidir. Günümüze kadar birçok onarım görmesine rağmen, hala kalıntıları görülmektedir.
Kalıntılar içinde özellikle hamam dikkat çeker. Hamam Şıhmanoğlu Osman Ağa tarafından yaptırılmıştır. Bahçe içinde, hamamın 52 basamaklı merdivenle inilen kuyusu, halen kullanılmaktadır. Bu su sarnıcı halk arasında “Elli iki badal” olarak bilinir. Sarnıcın 52’nci basamağından inildiğinde, solda kare biçiminde bir su deposu vardır.
GÖKGÖLÜ
İlçe merkezindedir. Yerin altından kaynayan suyla oluşmuş doğal bir göldür. Suyu sodalıdır. Gökgölü çevresine bu doğal güzelliği görmek için gelen turistlerin ihtiyaçları düşünülerek yeme içme yeri ve halkın dinlenmesine olanak sağlayacak düzenlemeler, Belediye tarafından yapılmıştır.
ÇERMİK GÖLÜ
İlçe merkezinin yaklaşık 500 metre kadar güneyinde bir göldür.
Bu gölün sularının, maden suyu özelliği taşıdığı ve özellikle böbrek taşlarının düşürülmesinde etkili olduğu söyleniyor. Burada bir etkinlik vardır. Her yıl 20 Mayıs’ta (Mayıs Yedisinde) tüm çevre ilçe ve beldelerin katılımıyla düzenlenen “Bahar Şenliklerin” de, yöredeki bayanlar, bu kaplıcanın suyu ile şifa bulma ümidiyle ağrıyan yerlerini, kollarını, bacaklarını yıkarlar.
GÖLKÖY KALESİ
Kaleköy Mahallesindedir. Buraya “Hapsamana” kalesi de denir. İlçe merkezine 4 km uzaklıktadır. Ordu ilinin en yüksek kalesidir. Kalenin yüksekliği 150 metredir. Hatta, söylenenlere göre, kalenin çevresi tuzaklarla çevrili olduğundan Ordu ilinde işgal edilemeyen tek yerdir.
Kale, ana kaya üzerine yapılmıştır. Kalenin Perslerden kaldığı tahmin edilmektedir. Hatta, MÖ 3 ve 4’ncü yüzyıllarda Pers kralı Dara tarafından yaptırıldığı düşünülmektedir. 18’nci yüzyıldan sonra önemini kaybetmiştir. 1455 yılına ait bazı kayıtlarda, yörede Hapsama Kalesinin üs olarak kullanıldığı kayıtlıdır.Girişi, güneybatı cephesindedir. Tek kapılıdır. Kalenin surlarının büyük bölümü günümüzde yıkıktır. Sadece güneybatı cephesindeki sur duvarları nispeten daha iyi durumdadır. Gözetleme kulesi ve girişindeki kale burcu sağlam olarak günümüze ulaşmıştır. Kale ve çevresinde yapılan yüzey araştırmalarında, çeşitli dönemlere ait seramik parçaları bulunmuştur. Ayrıca mezar ve sur kalıntıları görülür. Kümbet benzeri bir yapı yıkıntısı da ilgi çeker. Kale 1997 yılında, UNESCO tarafından Dünya Antik Eserler Listesine alınmıştır.
Son bir not, duyduğuma göre kale önceden Sit alanı ilan edilerek koruma altına alınmadığından, kalenin içindeki araziler şahıslar tarafından tapulanmış, bunların kamulaştırılması gündemdeymiş.
Bir de Tayfun Paşa konusu var. Söylenenlere göre Osmanlı döneminde kale Tayfun Paşa ve askerleri tarafından korunmuş ve bu yüzden kaleye “Tayfun Paşa” kalesi ismi verilmiştir. Bu bir iddia, doğruluğu meçhuldür.
DEREÇAYIR CAMİİ
Emirler Köyündedir. İlçe merkezine uzaklığı 11 km dir.
Caminin Selçuklular döneminden önce Canik Türkleri tarafından, pelit ağacı kullanılarak, 6-7 cm lik tahtaların birbirine geçmesi, hiç çivi kullanılmadan, ağaç yontma ve kertme yöntemiyle yapıldığı görülür. Yapının girişi kuzey cephededir.
Giriş kapısının batısında, 1859-1860 tarihleri okunmaktadır. Ancak bu tarihlerin büyük ihtimalle onarım tarihleri olduğu düşünülmektedir. Çünkü caminin yapım tarihinin 13’ncü yüzyıl olduğu düşünülmektedir. Ana giriş kapısı, tek kanatlı ve ahşaptır. Burada ince bir husus var. Caminin giriş kapısı alçaktır, çünkü camiye eğilerek giriliyor yani nefis terbiye ediliyor.
İç mekanda, bütün duvarlar ahşaptır. Ancak duvarlar sadedir, süsleme bulunmaz. Mihrap, minber ve vaaz kürsüsü ahşaptır. Caminin içinde büyük pencere yoktur. Küçük bir pencereler bulunmaktadır ki bu pencere 1 cm yüksekliğinde ve 2 cm genişliğindedir. Çünkü namaz kılarken insanların önünü görebilmesi ve ışık alabilmek için bu küçük pencereler yapılmıştır.
Caminin minaresi yoktur. Çatı kiremittir. İç mimarisinde kayda değer bir değişiklik yapılmamıştır. Özellikle oyma figürleri mutlaka görün. Özgünlüğünü korumuş cami, günümüzde halen ibadete açıktır. Sadece giriş bölümüne, sonradan tuğladan ek yapılmıştır. Caminin bahçesinde de tarihi mezarlık bulunur.
ÖZLÜ KÖYÜ KAYA MEZARLARI
Değirmenbükü mahallesinde, dere yatağında bulunan büyük bir kaya kütlesine (bu kaya kütlesine Gülkayası denir.) 2.2 metre taban ölçülerinde ve 1 metre yüksekliğinde mezar oyulmuştur. Halk arasında mağara olarak bilinir. İlçe merkezine uzaklığı 11 km. dir.
Kaya mezarları ile Emirler Dereçayırı camisi arasındaki uzaklık 150 metredir. Buna istinaden, bölgenin çok eski bir yerleşim yeri olduğu düşünülmektedir. Hatta Özlü köyü, 1600’lü yıllara kadar Gölköy bölgesinin merkeziymiş. Köyün eski ismi “Şıhman” köyüdür. Çünkü burada Şıhman oğullarından Hacı Ali Ağa yerleşikmiş, ancak kendisi 1600’lü yıllarda Gölköy merkezde bulunan Konak mevkiine yerleşmesiyle şu an ki Gölköy önem kazanmaya ve merkez olmaya başlamıştır.
ÖZLÜ KÖYÜ ASIRLIK GÜRGEN AĞAÇLARI
Özlü köyü Yeni cami mevkiinde Şıhman mezarlığındadır.
Burada çevresi yaklaşık 7 metre ile 4 metre arasında değişen 5 tane ağaç vardır. Ağaçların kaç yıllık olduğu ile ilgili kesin bilgi yoktur. Halk arasında 1452 yılında bir Osmanlı askeri tarafından dikildikleri söylenir. Ağaçlardan en büyüğünün çevresi 670 cm, çapı ise 213 cm dir. Dört kişi el ele tutuştuğunda ağacın çevresini ancak sarabilmektedir. Ağaçlar tescil edilerek koruma altına alınmıştır.
AYDOĞAN YAYLASI VE AYDOĞAN TEPESİ
İlçe merkezine 25 km uzaklıktadır.
Tepe 1971 metre rakımlıdır. Orta Karadeniz ve Canik dağlarının en yüksek tepesidir. Aydoğan tepesi, kış turizmi açısından oldukça tercih edilen bir ziyaret yeridir. Tepede 60 metre yükseklikte bir verici bulunmaktadır. Çünkü ülkemizde Sarıkamış’tan sonra en uzun kayak pistine sahiptir. Kar ve çim kayağı pisti için çalışmalar sürdürülmektedir.
GÖLKÖY KİLİSESİ
Gölköy Mahallesindedir. Kesme taş ve moloz taş kullanılarak yapılmıştır. Üst örtüsü günümüze ulaşmamıştır. Yapıya giriş batı cephesindendir. Ancak kapı açıklığı tahrip olmuş, günümüze ulaşmamıştır.
ULUGÖL TABİAT PARKI
Süleymaniye köyündedir. İlçe merkezine 15 km uzaklıktadır.
Ordu ili genelinde önemli bir cazibe yeridir. Aynı zamanda Ordu ilinin en büyük doğal gölüdür. (krater gölüdür.) Gölün çapı yani büyüklüğü yaklaşık 250 metredir. Çevresi ormanlarla kaplıdır.
Ulugöl Tabiat Parkı, ülkemizin 36’ncı Tabiat Parkıdır. Gölü çevreleyen kayın ormanının her mevsim ayrı bir güzel görüntüsü ortaya çıkar. Özellikle sonbahar mevsiminde yaprakların sararmasıyla oluşan renk armonisi muhteşem güzellikler sunar.
Yüksekliği 1240 metredir. Gölün uzunluğu 301 metre, genişliği 139 metredir. Çevresi ise 850 metredir. Gölde yaban ördeği avı yapılmaktadır. Ayrıca gölde alabalık yakalanabilir.
Ulugöl tabiat parkında, bu büyük gölden ayrı, iki tane de küçük göl vardır. Bu göller sazlıklarla kaplıdır.
Her yıl, Ulugöl Milli Parkında, Temmuz ayının 3’ncü Pazar günü geleneksel olarak “Ulugöl Şenlikleri” düzenleniyor.
Ayrıca her yıl 20 Mayıs Şenlikleri kapsamında Ulugöl’de “Durgun Su Yarışları” düzenlenmektedir.
ÇEPEKLİ GÖLÜ
Ulugöl’ün 70 metre güneyinde, Haruniye Mahallesi sınırlarındadır.
Gölün üst yüzeyinde, suyun durgunluğundan kaynaklanan, yüzeyi kaplayacak şekilde, krem renginde, yoğun bir yosun tabakası vardır. İsmini de bu görüntüden almaktadır.
DİBEKTAŞI BAL ORMANI
Düzyayla mevkiindedir.
Bu arada bal ormanı nedir biraz bahsetmek gerekirse, bal ormanı, arıcılığın biyolojik çeşitliliğinin korunması, gelecek nesillere aktarılması, sürdürülebilir gıda güvenliği ve erozyonun önlenmesi açısından uygulamaya konulan bir süreçtir. Çünkü bal üretiminde Ordu ili ve çevresi ülkemizde 1’nci sıradadır. Bal ormanları arıcıların hizmetine sunuluyor.
Bal ormanlarında; mor çalı çiçeği, orman gülü, ıhlamur, böğürtlen, kestane, alıç, ahlat, kuşburnu, kekik, dağ çileği, dağ armudu, kuş üvezi, mürver, su pençesi, akağaç, yabani erik, yabani elma, kızılcık gibi yüzlerce çeşit bitkiden arılar bal yapabiliyorlar. Bal ormanlarındaki bitki çeşitliği nedeniyle arıcılar bu alanlara büyük ilgi gösteriyorlar.
Rakımı 1340 metredir. Ormanda: erik, kiraz, elma, ıhlamur, armut, alıç ve akasya türü ağaçlar vardır.
ULUVAHTA YAYLASI
İlçenin en güzel yaylalarından birisidir ve ilçe merkezine 14 km uzaklıktadır.
Deniz seviyesinden 1350 metre yüksekliktedir. Yayla yaklaşık 3 km uzunluğundadır. Genişliği 500 metredir. 5-6 km ileride Ulugöl bulunuyor.
Gölköy deresi bu yayladan doğar ve yaylayı ikiye böler. Her yıl 20 Mayıs tarihi sonrasında ilk hafta sonunda burada geleneksel 3 gün süreli “Uluvahta Yaylası Güreş ve Kültür Şenlikleri” düzenlenir. Bu şenliklere 50 bin kişinin katıldığı söyleniyor. Şenliklerde çadırlar kurulur, halk konserleri düzenlenir.
YEMİŞKEN YAYLASI
İlçe merkezine 12 km uzaklıktadır.
Darahta yaylasına gelmeden önce, Yemişken yaylasından geçilir. Yayla, geniş meraları, gür ormanları ile doğallığını korumuş bir yayladır. Burada bulunan Yemişken Kilisesi, yaylada doğal güzelliğin dışında tarihi bir değer de katmaktadır. Yemişken Yaylası, Uluvahta Yaylası ile birlikte doğa yürüyüşü tutkunları için keyifli bir nota oluşturur.
YEMİŞGEN KİLİSESİ
İlçe merkezine bağlı Yemişgen Yaylasındadır.
Darahta kilisesinde olduğu gibi ne zaman yapıldığı hakkında bilgi yoktur. Eskiden yörede yaşamış olan Hıristiyan Rumlar tarafından yapıldığı tahmin edilmektedir. Kilise, günümüzde çok tahrip olmuştur, ancak yine de turistler tarafından ziyaret edilmektedir.
DARAHTA KİLİSESİ
İlçe merkezine bağlı Darahta Yaylasındadır.
Osmanlı döneminde, bölgede yaşayan Gayrimüslimler tarafından yapılmıştır. Ancak hangi tarihte yapıldığı bilinmez. Bölgede Gayrimüslimlerin yaşadığına dair diğer kanıtlar: Gölköy kalesi kilisesi ve Yemişken kilisesidir ancak bunlar zamana yenik düşmüş ve tahrip olarak yok olmuşlardır.
Ordu Ünye hakkındaki gezi yazım için Ünye
