Eskişehir Seyitgazi

Eskişehir Seyitgazi

Seyitgazi ilçesi; Eskişehir’den yaklaşık 46 km. uzaklıkta. Eskişehir-Afyonkarahisar karayolu üzerinde. Düzgün ve işlek ve rahat bir yol. Sonra: Seyitgazi’ye varıyorsunuz. Yol üzerinde, yer yer küçük derelerin geçtiği bölgeler var, buralarda küçük molalar vermek mümkün. Evet; Seyitgazi’ye vardığınızda, hemen karşıda bir tepe göreceksiniz. İlçe, bu tepenin alt bölümüne kurulmuş. Önce, bu tepenin bulunduğu yere yani külliyeye gidin.

Seyitgazi ilçe merkezine girdiğinizde, sorduğunuzda, burayı gösteriyorlar. Normal yerleşimden daha yüksekte, bir tepe üzerinde kurulmuş. Tepeye vardığınızda, otopark var. Aracınızı burada rahatlıkla bırakıp, yemyeşil ağaçlar altındaki külliyenin merdivenlerinden yukarı çıkın. Türbenin bulunduğu yere vardığınızda, üstü açık bir avlu bölümü var.

Burada: birkaç dini eser satıcısı var. Ama: en dikkat etmeniz gereken: saat: 18.00’de buranın kapalı kaldığı. Yani: saat 18.00’den sonra buraya ulaşırsanız, bütün kapıların kapalı olduğunu göreceksiniz. Aralık 2018 tarihinde burayı ziyaret ettim, ziyaret notlarım aşağıdadır.

Eskişehir Seyitgazi Seyit Battal Gazi Türbe ve Külliyesi
Eskişehir Seyitgazi Seyit Battal Gazi Türbe ve Külliyesi
Eskişehir Seyitgazi Seyit Battal Gazi Türbe ve Külliyesi
Eskişehir Seyitgazi Seyit Battal Gazi Türbe ve Külliyesi

SEYİT BATTAL GAZİ TÜRBE VE KÜLLİYESİ

İlçe merkezinde, Selçuklular zamanında, Ümmühan hatun tarafından, 1207-1208 yılları arasında yapılmış. Cami, türbe, medrese gibi yapılar var. Selçuklu ve Osmanlı eseri, birçok yapı, bir arada bulunuyor.

Eskişehir Seyitgazi Seyit Battal Gazi Türbe ve Külliyesi
Eskişehir Seyitgazi Seyit Battal Gazi Türbe ve Külliyesi
Eskişehir Seyitgazi Seyit Battal Gazi Türbe ve Külliyesi

Türbeye giderken hemen sağda ve solda mezarlar var, sonra bir avluya çıkılıyor, solda türbe ve hemen yanında cami, sağda ise, bir zamanlar burada yaşayanlar için sosyal alanlar (mutfak gibi) var.

Eskişehir Seyitgazi Seyit Battal Gazi Türbe ve Külliyesi

Avluda özellikle çeşmenin bulunduğu yeri görmelisiniz, ben daha çok bir Roma veya Bizans dönemi lahdine benzettim. Türbenin hemen ilerisinde, merdivenlerle çıktığınızda sol yanda burayı yaptıran Ümmühan Sultan’ın türbesi var, türbe dediğime bakmayın bunlar içinde mezar olan gayet büyük yapılar, mezar yanında, bu yapıların içinde birçok çilehane denen odacıklar da var.

Eskişehir Seyitgazi Seyit Battal Gazi Türbe ve Külliyesi
Eskişehir Seyitgazi Seyit Battal Gazi Türbe ve Külliyesi
Eskişehir Seyitgazi Seyit Battal Gazi Türbe ve Külliyesi

Seyit Battal Gazi; Türk-İslam tarihi içinde, kahramanlıkları ile destanlaşmış bir kişi. Malatya’da doğmuş ve ömrünün son zamanlarını, Seyitgazi İlçesinde geçirmiş ve burada ölmüş. Türbesi: Selçuklu dönemi inşaatı olmasına rağmen, yapılan restorasyon sonucu, Osmanlı dönemi özelliklerini taşıyor. Ahşap kapı kanatları yerlerinden alınmış ve Ankara Etnografya Müzesinde sergileniyormuş.

Eskişehir Seyitgazi Seyit Battal Gazi Türbe ve Külliyesi
Eskişehir Seyitgazi Seyit Battal Gazi Türbe ve Külliyesi
Eskişehir Seyitgazi Seyit Battal Gazi Türbe ve Külliyesi

Türbenin içinde; Battal Gazinin sandukası ve ayak ucunda ise, aşık olduğunda kaçırdığı, İstanbul Tekfurunun kızı, karısı Elanora’nın sandukası var. Yanlız, sanırım burada sizin de dikkatinizi çekecek bir özellik var. Battal Gazi’nin sandukasının boyutu, yaklaşık 3 m. civarında, aşırı büyük mü yapılmış?

Bu sorunun cevabı yok, muhtemelen kendisinin bu kadar uzun boylu olması değil, mezarının yerinin net bulunmaması nedeniyle, bu kadar büyük bir ahşap sanduka yapıldığı düşünülüyor. Sanduka muhteşem işlemeleriyle dikkat çekiyor.

Kesinlikle: türbenin bulunduğu külliyeye uğramanızı öneririm, her ne kadar eski yapı olsa da, günümüze kadar sağlam olarak ayakta kalabilmiş bir yapı. Tertemiz ve düzenli olmasıyla ilgi çekiyor.

Evet; Seyitgazi İlçesinde, bundan başka birçok Selçuklu ve Osmanlı dönemi yapısı (hamam, çeşme, kervansaray gibi) var. Ama; bunların çoğu tahrip olmuş ve yapıldıkları dönemin özelliklerini taşımaktan uzak. Bence zaman ayırmayın ve yola devam edin.

Seyitgazi İlçesinden, Afyonkarahisar karayolundan devam ettiğinizde, Kırka nahiyesini geçtiğinizde, sizi muhteşem bir antik dönem anıtı bekliyor. Yaklaşık; 27 km. sonra, Kırka nahiyesini geçtikten sonra, tabela göreceksiniz ve sola dönün, çok kısa süre sonra Yazılıkaya köyüne varacaksınız. Buranın, Eskişehir’e toplam uzaklığı. 80 km. civarında.

YAZILIKAYA ANTİK ŞEHRİ

Seyitgazi ilçesine çok yakın, Frig uygarlığının en önemli şehirlerinden olan Midas kenti, Yazılıkaya veya Midas anıtı hakkındaki ayrıntılı gezi yazısı yine bu sitede, Yazılıkaya ismi altında bulabilirsiniz.

Yazılıkaya tanıtımı ve ayrıntılı gezi yazım için. 

Evet; Seyitgazi denilince, akla gelen ilk örnekler bunlar. Yani. İlçe içindeki; Battal Gazi Külliyesi ve Yazılıkaya anıtını gezmenizi öneriyorum. Bunun yanında, eğer zamanınız varsa: bir iki yer daha gezebilirsiniz. Onlarla ilgili de kısa bilgiler vermek istiyorum. Tercih sizin.

BAHŞEYİŞ ANITI

Kırka Bucağı, Gökçebahçe köyünün hemen yanında. Kurtkoca deresinin ağzında bulunuyor. Üç boyutlu bir anıt. Frig kaya anıtlarının genel özelliklerini taşıyor. Kapı nişinin ortasında bulunan oyuk, arkada üçgen alınlığın üstünden aşağı inen oyuk ile birleşiyor. Burası: sıvı sunak yeri. Frigler, bu anıtı yaparken, ana tanrıça Kybele’nin kendilerine bahşettiği nimetleri, yine ona sunarak, şükran duygularını dile getirmişler.

KIZLAR MANASTIRI

Çukurca Köyünün 500 m. batısında. Dor mimari sitilinde yapılmış ve ince detaylar, kayaya işlenmiş. Cephesinde, iki sütun var. Volkanik tüf kayaları oyularak yapılmış. Yekpare bir şekilde işlenmiş. İki mezar odası var. Helenistik çağa tarihleniyor. 1991 yılında restore edilmiş.

ASLANLI MABET

Kümbet köyünde. Frizde, ortada bir vazo var ve iki yanında ise, karşılıklı birer aslan figürü. Bu nedenle, bu ismi almış. Mezar odasında:” SOLON” kelimesi okunuyor. Bu nedenle, solon mezarı da deniliyor. Dış cephe ve iç mezar odası tahrip olmuş. Helenistik çağa ait. Girişi de tahrip olmuş.

Afyonkarahisar tanıtımı.

Eskişehir tanıtımı.

Eskişehir Seyitgazi Dağlık Frig bölgesi

Eskişehir Seyitgazi Dağlık Frig bölgesi Gerdekkaya
Eskişehir Seyitgazi Dağlık Frig bölgesi Gerdekkaya

Eskişehir Seyitgazi:

GERDEKKAYA

Yazılıkaya/Midas anıtı bölgesinde, bu anıta yaklaşık 2 km uzaklıkta, Doğanlı vadisinde, Çukurca köyünün 500 metre güneybatısındadır. Uzaklardan görülebiliyor, hemen yolun kıyısında, aracınızı yola park ettikten sonra kısa bir yürüyüşle buraya ulaşıyorsunuz. İlk dikkati çeken, muhteşem görünümlü, kayaya oyulmuş anıtsal bir yapı olmakla birlikte, önüne yapılan demir merdiven ve ziyaretçilerin duvarlarına oyarak, çizerek veya boyayarak yazdıkları yazılar, inanılır gibi değil, bu görüntü kirliliği muhteşem anıtın tüm güzelliğini silip süpürmüş. Neyse, yine de görmekte yarar var, aracınızdan inin, demir merdivenleri tırmanın ve bu muhteşem anıtı görün.

Eskişehir Seyitgazi Dağlık Frig bölgesi Gerdekkaya

Yöre halkı tarafından “Gerdekkaya” ya da “Kızlar Manastırı” olarak anılmaktadır. Ancak: elbette ilginizi çekti, Gerdekkaya, kızlar manastırı bu isimler nereden gelmiş, burası bir mezar, bir kral mezarı olma olasılığı yüksek, Gerdek kaya neyse de kızlar manastırı, yani buranın bir manastır olma ihtimali hiç yok, araştırdım, her iki isimle ilgili ne yazılı ne de yerel kaynaklarda herhangi bir bilgi yok, sanırım bir zamanlar, uzun zaman önce konulan bu isimler, anlamı bilinmeden takip edilmeden günümüze kadar gelmiş, yani buraya bu isimlerin verilmesinin bir anlamı yok.

Eskişehir Seyitgazi Dağlık Frig bölgesi Gerdekkaya

Evet, mezar: volkanik tüf kaya kütlesine, yekpare yani tek parça olarak işlenmiştir. Yani, kocaman bir kaya bloğu düşünün, oyularak bu hale getirilmiş, muhteşem bir taş sanatı işçiliği. Anıtın cephesi doğu yönündedir. Friglerin güneşin ilk ışıklarının burayı ışıtması geleneğine bağlı olarak doğu yönü kullanılmış.

Araştırmacılar: yapıyı Geç Helenistik Döneme tarihlemektedir. (MÖ 3-1 yüzyıllar arasında) Roma ve Doğu Roma döneminde de kullanım gören anıtsal mezar: 4.85 metre yükseklikte, 6.75 metre genişlikte ve 8.30 metre derinliktedir.

Eskişehir Seyitgazi Dağlık Frig bölgesi Gerdekkaya

Antik döneme göre, ileri yapım tekniği ve yüksek maliyeti düşünüldüğünde, mezar sahibi önemli bir kişi olmalıdır. Mezarın ön cephesi: Yunan mimarlığında görülen iki ana mimari düzenden biri olan Dor mimarisinin kayaya işlenmiş başarılı bir örneğidir. Alınlığın üstündeki kaya çıkıntısı üzerinde, başsız bir aslan figürü görülür. Anıtsal görünüme sahip mezarda: üçgen alınlık cephede ana kayaya oyulmuş iki sütun, giriş holü ve yan yana konumlandırılmış, iki ayrı kapıdan girilen iki mezar odası bulunmaktadır. Giriş holünün tavanı: ahşap hatıl taklidi kabartmalı ve kasetlidir. Mezarın dış cephesinde, giriş holünde ve bulunduğu kaya kütlesi üzerinde; lahit formlu ve tekneli tipte mezarlar bulunmaktadır. Ölüler bu teknelerin içine konuyordu. Mezarlar kuzey yönünde devam eden kaya kütlesi üzerinde yoğunlaşmaktadır. Ayrıca Gerdekkaya Mezarının bulunduğu kaya kütlesiyle doğusundaki bağımsız kaya bloku arasından Kümbet Köyüne ulaşan antik yol geçmektedir.

Anıt mezar, 1991 yılında Eskişehir Arkeoloji Müzesi tarafından restore edilmiştir.

Eskişehir Seyitgazi Dağlık Frig bölgesi Arezastis/Areyastik Küçük Yazılıkaya

AREZASTİS/AREYASTİS KÜÇÜK YAZILIKAYA

Midas kentinin yaklaşık 1500 metre kuzeyinde, ağaçlık bir alandadır. Uzaktan yani yoldan tam olarak görülmemektedir, ancak hemen yolun kıyısında tabela var, bu tabelayı gördüğünüzde aracınızı yolun kenarına bırakın ve yaklaşık 300 metre yürüyerek anıtın bulunduğu yere ulaşırsınız. Aslında anıt ağaçların arasında kaldığı için, sanki önünde boşluk olmadığı gibi bir durum anlaşılıyor ama ağaçların arasından ilerleyin, anıtın önüne kadar ulaşacaksınız.

1834 yılında Fransız mimar-arkeolog Charles Texier tarafından, arkeoloji dünyasına tanıtılmıştır.

Eskişehir Seyitgazi Dağlık Frig bölgesi Arezastis/Areyastik Küçük Yazılıkaya

Üzerinde yazılar bulunmasından dolayı, yöre halkı tarafından “Küçük Yazılıkaya” olarak bilinir. Tepe akroterinin sağında yer alan pervaz üzerinde Paleo-Frigce “AREZASTİN” kelimesi yazmasından dolayı ise “Arezastin Anıtı” olarak bilinmektedir. Bu yazıt: akroterin sağ tarafındadır.

Eskişehir Seyitgazi Dağlık Frig bölgesi Arezastis/Areyastik Küçük Yazılıkaya

En büyük özelliği: üzerindeki Frig yazılarının günümüze kadar gayet sağlam olarak gelmiş olmasıdır.

Eskişehir Seyitgazi Dağlık Frig bölgesi Arezastis/Areyastik Küçük Yazılıkaya

Anıt; üçgen alınlıklı, beşik çatılı, tepe akroterlidir. Yüksekliği 7 metredir. Yapım tarihi, MÖ 675 yılı olduğu düşünülmektedir. Çatısında bulunan akroteri, Frig sivil mimarisinde kullanılan çatı biçimidir. Akroter yani alınlığın tepesinde bulunan ve boynuza benzeyen kısmı iç içe geçmiş iki daireden oluşur. Akroterin hemen altında rozet, üst pervazlarda baklava motifi, alınlığı ortadan ikiye bölen dikmenin iki yanında simetrik olarak yerleştirilmiş iki adet pencere vardır.

Anıtın cephesi yan duvarlar ile üst kısım ana kiriş ile sınırlandırılmıştır. Yan çerçeveler, kare panolar içine baklava motifleriyle bezenmiştir. Saçaklığın üst kısmında, pervazlarda, ana kirişin altındaki frizde ve sağ yan çerçevenin dik yüzünde Paleo-Frigce yazılar görülmektedir. Yazılıkaya-Midas anıtı ve diğer anıtlar gibi, Arezastin anıtı aslında açık hava tapınağıdır.

Frig kaya anıtlarının tüm özelliklerini taşıyan bu anıt, tam olarak bitirilememiş olup, cephe yüzeyine küçük bir niş yapılmıştır. Bu küçük niş’ten tanrıça Kybele’nin Frigleri gözlediğine inanılırdı.

Eskişehir Seyitgazi Dağlık Frig bölgesi Bitkisel Motifli Anıt-Sümbüllü Anıt-Damalı Anıt

 

BİTKİSEL MOTİFLİ ANIT-SÜMBÜLLÜ ANIT-DAMALI ANIT

Antik Yazılıkaya platformunun doğu yamacında bulunan bu anıtsal niş, stilize bitkisel motifli akroterinden dolayı, arkeolojide “Hyacinth Anıtı” olarak isimlendirilir.

Anıtsal niş içinde dama motifleri dikkat çeker. Diğer anıtlardan ayrıcalıklı olarak, üçgen alınlığın altında sadece niş olmasıyla, niş in Friglerce ne denli kutsal olduğu vurgulanmak istenmiştir.

Eskişehir Seyitgazi Dağlık Frig bölgesi Aslanlı Mabet

 

ASLANLI MABET

Seyitgazi ilçesinin Kümbet köyü içindedir. Eskişehir ili merkezine 75 km uzaklıktadır. Seyitgazi ilçesine ise 36 km uzaklıktadır.

Yarım Ağa Konağının doğusunda, köy evlerinden birine bitişik bir kaya kütlesine oyulmuştur. İlk yapılışının Frig dönemi olduğu düşünülmektedir. Roma döneminde ikinci kez kullanılmıştır.

Frizinde aslanlar olduğu için “Aslanlı Mabet” olarak bilinir. Mezar odasında: ana odanın kapı lentosundaki yazıtta “solon” kelimesi okunduğundan “Solon Mezarı” denilmektedir.

Yüksek kabartma olarak işlenmiş akroterli üçgen alınlıkta: ortada bir kalkan, her iki yanda birer kartal kabartması vardır.

Dış cephe ve iç mezar odası tahribata uğramıştır.

Frizinde: ortada krater (vazo) ve iki yanında karşılıklı birer aslan figürü kabartma olarak betimlenmiştir.

Tepe ve yan akroterleri, stilize bitki motifli olup, üçgen çatıyı kaplamaktadır.

Giriş tahrip olduğundan, iki yanda bulunan kabartma figürler belirlenememektedir.

Seyitgazi tanıtımı.

Eskişehir tanıtımı.

Yazılı kaya tanıtımı.