İlçeler Gezi yazısı planı rehberi örneği turları butik oteller

Bitlis Mutki

Mutki, Bitlis arasındaki uzaklık: 24 km. Mutki, Ahlat arası uzaklık: 88 km. Mutki, Hizan arası uzaklık: 97 km. Mutki, Muş havaalanı arasındaki uzaklık: 105 km.

TARİHİ

Yörede: tarihi süreçte Asurlular, Persler, İskender, Roma ve Bizans hakimiyeti görülür. Hz Ömer zamanında ise, Araplar tarafından ele geçirilmiştir. 1071 yılındaki Malazgirt zaferinden sonra ise, Akkoyunlu gibi Türk beyliklerinin hakimiyeti görülür. 1514 yılındaki Çaldıran zaferinden sonra ise Osmanlı egemenliği olur. Birinci Dünya savaşı sırasında Ruslar ve Ermeniler tarafından işgal edilen bölgede, Ermeniler her türlü vahşeti sergilemiştir. İlçe 6 Nisan 1916 tarihinde kurtarılmıştır. Yöre 1941 yılında Mutki adı ile ilçe olmuştur.

GENEL

Yörede coğrafi konum olarak kırsal özellik öne çıkar. Arazi yapısı: dağlıktır, dik vadiler ve tepeler bulunmaktadır. Rakımı ortalama 1500 metredir. İlçe ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanır. Yörede karasal iklim hakimdir. Buna bağlı olarak kışlar yoğun kar yağışlı, yazlar sıcak ve kurak geçer.

ÇÖMLEKÇİLİK

İlçe merkezine bağlı Kavakbaşı beldesindeki köylerde yöresel çanak-çömlek yapımı sağlanmaktadır. Sosyal Destek Programlarından altı ay kurs alan beldenin hanımları, Nevşehir’den gelen usta öğreticilerden ders almışlardır.

Sonra kendi yöntemleriyle çanak çömlek yapmaya başlamışlardır. Sabahın erken saatlerinde, köye yaklaşık 1 km uzaklıkta bulunan alana giden köylüler, buradan toprak alırlar, sarı kum dedikleri özel bir kumla çamuru yoğururlar.

Ardından bir çark üzerinde, büyük bir hızla yapılan çömlekler, iki gün güneşte, iki gün de sıcak tandır içinde bekletilir. Sonra ateşte pişirilir. Öte yandan, beldede bulunanlardan bazı kişiler, çömlekçiliği, yüzyıl önce köylerinde yaşayan bir Ermeniden öğrendiklerini de söylemektedirler. Çömlek haricinde, toprak işi malzemeler de yapılmaktadır.

GEZİLECEK YERLER

MUTKİ KİTAP SOKAĞI

İlçe merkezinde Hastane caddesi üzerinde bir sokak var. Daha önce, hiçbir yerde görmediğim bu sokaktan söz etmek istiyorum. Sokak “Kitap Sokağı” dır. İlginç bir yer, kim düşünmüş bilmiyorum ama iyi düşünmüş diyebilirim, çünkü her türlü sorunun çözümü eğitim, yani kitap okumak değil mi?

Evet kitap sokağı bir törenle açılmış, törende gelen vatandaşlara 1 ton hamsi dağıtılmış, şenlik düzenlenmiş.

BEYAZ SU MESİRE ALANI

İlçe merkezine bağlı 3 km uzaklıktaki Akıncı köyündedir. Mutki-Kavakbaşı kara yolu üzerindedir. Tamamen doğal kar suyundan oluşmaktadır. Bu su kaynağı yazın çok soğuktur. İçmeye elverişlidir. Burada: piknik alanı düzenlenmiştir. Alan düzenlenirken doğal yapının bozulmamasına büyük gayret gösterilmiştir.

GÜMÜŞKANAT ŞELALESİ

İlçe merkezine bağlı 19 km uzaklıktaki Gümüşkanat köyü çıkışındadır.

Şelale, yaklaşık 56 metre yükseklikten akar. Yani, Türkiye’nin en uzun şelalelerinden birisidir. Şelalenin genişliği ise 8 metreyi buluyor.

Şelalenin suyu içilebiliyor. Bence, buralara yolunuz düşerse, mutlaka gidin bu şelaleyi görün. Ancak şelalenin çevresinde herhangi bir yapılaşma, yani tesis varmı, kafeterya, lokanta gibi tesisler var mı bilmiyorum. Umarım burayı ziyaret eden bir okur, bunları yorum olarak buraya yazar, diğer gezginler bundan yararlanırlar.

BEYAZ KİLİSE

İlçe merkezine bağlı 36 km uzaklıktaki Taşboğaz köyü Yuvalı mezrasındadır. Kilise yapısının bir zamanlar 99 odası bulunduğu söylenmektedir. Günümüzde ise, yıkılmaya yüz tutmuştur.

Bitlis hakkındaki gezi yazım için Bitlis

Bitlis Hizan

Hizan, Bitlis arası uzaklık: 77 km. Hizan, Tatvan arası uzaklık: 49 km.

TARİHİ

1071 yılındaki Malazgirt zaferinden sonra bölgeye Selçuklu Beyliklerinden Dilmaçoğulları yerleşmiştir. Bunların merkezi Nevs-i Hizan’dır. 1514 yılında Yavuz Sultan Selim tarafından Osmanlı hakimiyetine alınır. Bu dönemlerde yörenin ismi “Erzent” dir.

1514 yılından sonra Azarbaycandan gelen Murtaza Bey, bölgede bir beylik kurar ve nispeten bağımsız yaşamaya başlar. Ölünce yerine oğlu Abdal Bey geçer. Daha sonra ise, Beyliğin başına Mir Şerafettin geçer. Bu beylik, 19’ncu yüzyılın ikinci yarısına kadar bölgede hüküm sürer.

1913 yılında bölge Rus işgaline uğrar. Bu işgal sırasında, Rusların desteğini alan Ermeniler, bölgede tam bir vahşet yaşatırlar, birçok insan katledilir. 1914 yılında Ruslar bölgeden çekilir. 1919 yılında ilçe yapılarak Bitlis şehrine bağlanır. 1929 yılında Bucak yapılır. 1936 yılında ise yeniden ilçe yapılarak Bitlis iline bağlanmıştır.

Hizan isminin Nevs-i Hizan isminden geldiği bilinmektedir.

GENEL

Bölge: Van gölünün güneyinde sarp bir yerdedir. Yerleşimin yüzde 90 bölümü dağlıktır. Yörede tipik karasal iklim hakimdir.

HİZAN FINDIĞI

Ülkemizde Karadeniz bölgesinden sonra en çok fındık üretimi Hizan yöresinde yapılır. Çünkü yörede fındık üretimi için uygun iklim koşulları vardır. Hizan fındığının yüksek yağ oranı ilgi çeker.

HİZAN KARAKOVA N BALI

Yörede organik karakovan balı üretilmektedir. Ülkemizde mevcut kovan sayısının yüzde 40 bölümü, Hizan yöresinde bulunmaktadır. Hizan yöresinde 2450 metre rakımlı yüksek dağ ve yaylalarda üretilen balın tadı ve aroması oldukça farklı ve güzeldir. Nem oranını dengelemek iin söğüt dallarından yapılan, etrafı tezek veya çamurla sıvanan özel kovanlarda elde edilen, prolin değeri yüksek karakovan balı, meşakkatli bir sürecin ardından satışa sunuluyor.

Hizanda üretilen bal: yapılan bal yarışmalarında sürekli dereceye girmekte, dünya birinciliği ve dünya ikinciliği bulunmaktadır.

GEZİLECEK YERLER

GİRİ SERGİNCİ KÖŞKÜ

Mir Şerafettin bölgede iki tane köşk yaptırır. Bu köşklerden en önemlisi günümüzde Serin Tepe’de bulunan Giri Serginci köşküdür. Yapı 336 odalıdır. Mir Şerafettin’in her gece, odalardan birinde kaldığı anlatılır. (Bu köşk günümüzde var mı yok mu bilmiyorum, sadece adını duydum, köşk hakkında herhangi bir yerde varlığına ait bir kayıt da bulamadım, sadece birkaç satır yazılı anlatım var, köşk günümüzde var mı yok mu bilen varsa yorum bırakması rica olunur.)

Hizan yöresinde, başkaca tarihi veya turistik yer bulunmuyor.

Bitlis hakkındaki gezi yazım için Bitlis

Bitlis Güroymak

Güroymak, Bitlis arası uzaklık: 30 km. Güroymak, Muş arası uzaklık: 52 km. Güroymak, Tatvan arası uzaklık: 31 km. Güroymak-Muş havaalanı arasındaki uzaklık: 51 km.

TARİHİ

İlçe, tarihi İpek yolu üzerinde bulunmaktadır. Bu yüzden tarihi süreçte değişik uygarlıklar burada egemenlik kurmuştur ve bunların izlerine rastlanılır. MS 641 yılında İslam hakimiyetine giren bölge, 1071 Malazgirt zaferinden sonra Büyük Selçuklu hakimiyetine girer. Akkoyunlular, bölgeyi yazlık olarak kullanmışlardır. İlçenin ilk ismi “Çukur” dur. Daha sonraki ismi Ermenice bir sözcükten gelen “Norşin” dir. İsmin anlamı “Yeni köy” demektir. 1960 yılında ilçenin ismi “Güroymak” olarak değiştirilmiştir. 1987 tarihinde ilçe olur.

GENEL

İlçe Yukarı Murat havzasının doğusunda bulunmaktadır. Doğu-batı yönünde uzanan iki dağ sırasının arasındaki ovada kuruludur. Rakımı ortalama 1300 metredir. Yörede bir geçiş iklimi hakimdir. Buna bağlı olarak kışlar soğuk ve yoğun kar yağışlı geçer. Yazlar kısa ve ılıktır.

TANDIR

İlçe merkezine bağlı Günkırı beldesinde, çamurdan tandır yapılmaktadır. İlçede gün boyunca yaklaşık 100 kadar tandır üretimi yapılmaktadır. Bu tandırlar, yurt içi ve yurt dışına pazarlanmaktadır.

GÜROYMAK MESLEK YÜKSEK OKULU

Bitlis Eren Üniversitesine bağlıdır.

GEZİLECEK YERLER

HAYDAR BEY CAMİİ

İlçe merkezinde Erentepe Mahallesindedir.

Kitabesi yoktur, herhangi bir yerde kayıt ta bulunmadığından yapılış tarihi ve yaptıran bilinmez. Osmanlı döneminde muhtemelen bir mescit olarak yaptırılmış, küçük boyutlu, tek kubbeli, kare planlı bir camidir. Yapılış tarihi olarak 15 ile 16’ncı yüzyıllara tarihlenmektedir. Yöreye özgü Ahlat taşından yaptırılmıştır. Kubbesi 7.70 metre çapındadır. Evet, cami bölgedeki ender kubbeli camilerden olması nedeniyle önemlidir.

ERENTEPE MEZARLIĞI

İlçe merkezinde Erentepe mahallesindedir.

Geniş bir alana yayılan mezarlıkta, şahideli veya sadece sandukalı çok sayıda mezar bulunur. Birçoğunda süsleme ve kitabe olmayan mezar taşlarının üstünde: kandil, kılıç-kalkan kompozisyonları ile bitki ve geometrik süslemeler görülür. Mezarlıkta tespit edilen en eski mezar: 1438-1439 yılları arasından kalmadır.

Bu mezar: Hasan Yakub bin Hasan Ömer bin Yakub’a aittir. Mezarın şahidesinin dış yüzü, niş içine alınmış kandil kompozisyonu ile doldurulmuştur. Bunun yanındaki Hacı bin Yakup’a ait mezar 1442-1443 yıllarını gösteren şahideye sahiptir ve benzer süslemelere yer verilmiştir.

Mezarlıkta bulunan 1502 tarihli Yusuf bin Mikail’e ait mezar şahidesi: sülüs hatlı kitabesi, palmet-rumi ve kıvrık dallardan oluşan süslemesi ve özellikle “Amele İbrahim İbn Şükri” şeklindeki usta kitabesi ile dikkat çeker.

Bunların yanında, mezarlıkta kabartma olarak koçbaşı ve tırmık tasvirlerinin yapıldığı şahidelere de rastlanılmıştır. Ancak bunlar kitabesiz olduğundan kime ait oldukları ve tarihleri bilinmez.

Bitlis Güroymak Selçuklu Mezarlığı-Kalender Baba Kümbeti

SELÇUKLU MEZARLIĞI-KALENDER BABA KÜMBETİ

Kümbet Mahallesinde Selçuklu Mezarlığı içerisindedir. Şelale parkı yanındadır.

Selçuklu mezarlığında iki kümbet bulunmaktadır. Bunlardan büyük olanı “Kalender Baba Kümbeti” olarak tanınır.

Taş işçiliğinin güzel bir örneğidir. Selçuklu döneminde Ahlat taşından yapılmıştır. Kapısında Arapça bir kitabe bulunmaktadır.

KIRMIZI ŞEHİTLİK MEZARLIĞI

İlçe merkezine 10 km uzaklıktaki Aşağı Kolbaşı köyündedir. Köyün güneyindeki mezarlık büyük bir alana yayılmıştır. Mezarlıktaki mezarlar: 13 ile 14’ncü yüzyıllardan kalmadır. Mezarlıktaki mezarların çoğu sandukalı ve şahidelidir. (şahide: mezar baş taşıdır.) Mezar taşları beyaz mermerden olup yan yana dizilmiştir. Ayrıca birçok mezar taşı da Ahlat taşı denen volkanik taştan yapılmıştır.

Anadolu’da benzeri mezarlarda genellikle mezar baş taşı yani şahide taşı yazılı olmasına rağmen, burada hem ayak ve hem de mezar baş taşları yazılıdır. Bu şahidelerdeki kitabeler kazıma şeklinde yapılmıştır. Bu kitabelerde: kandil, hançer ve kılıç motifleri ile Mühr-ü Süleyman simgeleri görülür.

Bu da Anadolu’daki diğer mezar taşlarından farklılık gösterir. Çünkü Anadolu’daki benzeri mezar taşlarında genellikle “Hu-el Baki, Hu-el Hayyul baki” gibi ifadeler bulunmaktadır. Burada karşılaşılan taşlardaki yazılar ise “Es said es şehid” ve “Halet” ve “Vel İhlas” gibi diğerlerinden farklıdır.

Mezar taşları: ait olduğu kişinin cinsiyet ve statüsüne göre değişiklik gösterir. Sonuç olarak: mezarlıktaki mezar taşları, Selçuklu dönemine tarihlenmektedir.

TAHTALI KÖYÜ MEZARLIĞI

Güroymak-Tatvan kara yolunun 1 km güneyindeki Tahtalı köyünün doğusundadır.

Mezarlık büyük bir alana yapılmıştır. Mezarlıkta baş ve ayak şahidelerinden oluşan bir mezarın kitabesi 1270-1271 yıllarını verir. Buna göre mezarlık 13’ncü yüzyıldan itibaren kullanılmaya başlanmıştır. Deformasyon nedeniyle kitabenin büyük bölümü okunamamaktadır.

Sadece tarih veren son iki satırı okunabiliyor. Mezar taşının dış yüzü, Aşağı Kolbaşı köyündeki mezar taşlarını hatırlatan bir kompozisyon sergiler. At nalı kemerli yüzeysel bir niş içine işlenen, kandil motifinin üstünde, iç içe geçen dairelerin meydana getirdiği bir kompozisyon bulunur.

Mezarlıkta: kapaklı çatma lahit formlu üç mezar daha bulunmaktadır. Süsleme ve yazının bulunmadığı prizmatik sandukalardan birinin yanındaki kırık şahidede kılıç-kalkan kompozisyonuna yer verilmiştir.

TAHTALI KÖYÜ KİLİSESİ

Köyün güneybatısında, bir yüksek yamaç üzerinde kilise vardır. Kilisenin duvarları büyük ölçüde yıkıktır. Apsisinin kaplama taşları dökülmüştür. Üst örtüsü tamamen yıkılmıştır. Yapının çevresinde ve üst bölümünde çok sayıda seramik bulunmuştur.

BUDAKLI KAPLICALARI

İlçe merkezine bağlı 10 km uzaklıktaki Budaklı köyündedir. Kaplıcada bulunan 3 termal su kaynağı: yaz ve kış aylarında yakın çevreden gelenler tarafından kullanılmaktadır. Kaplıca suyunun sıcaklığı 45-50 dereceyi buluyor.

Hava sıcaklığı eksi 10 dereceye düştüğünde, kaplıcada bulunan açık havuzlarda ziyaretçiler yüzme keyfi yaşıyorlar. Kaplıca suyunun cilt hastalıklarına ve özellikle romatizmaya iyi geldiği söyleniyor.

Kaplıcanın çevresi taşlarla kapatılmıştır. Kadın ve erkekler ayrı yerlerde kaplıca havuzlarına girerler. Kaplıca bölgesinde tesis yoktur. Özellikle soyunma yeri olmaması büyük sıkıntı yaratmaktadır.

Bitlis hakkındaki gezi yazım için Bitlis