Kosova ülkesinin batısında bir şehirdir.
Adriyatik denizinden yaklaşık 100 km uzaktadır.
Tiran şehrine, 208 km, Üsküp şehrine 145 km, Priştine şehrine 80 km (yolculuk yaklaşık 90 dakika sürüyor), Belgrad şehrine 435 km ve Podrorica şehrine 262 km uzaklıktadır.
Şehir, Osmanlı döneminde, İstanbul’a kadar giden ticaret yolu üzerinde, bir ticaret merkezi olarak bulundu. Yani, bir zamanlar Balkanlar’daki en gelişmiş ticaret merkezlerinden birisiydi.
Günümüzde şehirde yaklaşık 100 bin kişi yaşamaktadır.
Alış-Veriş
Kapalı çarşı dahil olmak üzere, şehrin çeşitli yerlerinden metal el sanatları ürünleri, mutfak eşyaları ve gravürler satın alabilirsiniz. Ayrıca, beyaz geleneksel Arnavut şapkası Plis’de 5 Eurodan başlayan fiyatlarla satılmaktadır. Ayrıca yine yerel kıyafetleri satın alabilirsiniz. Burada dikkatinizi çekmek istediğim nokta, yabancı olduğunuzu anlayınca yüksek rakamlar istiyorlar, mutlaka pazarlık yapın.
GEZİLECEK YERLER
Şehir merkezinde, Hadum camisi ve Aziz Paul kilisesi, tarihi şehir merkezini karakterize eder.
Ayrıca, yeni şehirdeki “Eski Çarşı”, Kosova ülkesindeki en eski çarşıdır.
Ünlü gezgin Evliya Çelebi, burası hakkında yazdığı notlarda: burada çatıları ve bahçeleri olan, taştan yapılmış 2000 ev ve 300 dükkan bulunduğunu ve şehrin ismini Jakovicse olduğunu yazar.
Birinci Balkan Savaşı döneminde, şehir Sırp ve Karadağ orduları tarafından işgal edildi. 1912 yılında Avusturya-Macaristan kaynaklarına dayanarak New York Times dergisinde yapılan bir haberde: şehirde yolun her iki tarafından darağacında asılan insanların olduğu ve Gjakova’ya giden yolun “darağacından bir sokak” gibi olduğunu yazar.
Yine o dönemlerde, Karadağ askeri polisi, şehirde Ortodoks olmayan Hristiyan nüfusa karşı aşırı şiddet işleyen Kraliyet Jandarma Karakolunu kurdu.
Yakın geçmişti, 1999 yılında Kosova savaşı yapıldı. Şehir, bu savaştan büyük ölçüde etkilendi, büyük çapta insan kayıpları ve fiziki yıkıntılar oldu. Arnavutluk sınırından saldırı ihtimali nedeniyle, Kosova Kurtuluş Ordusu, şehir içinde ve yakınlarında iki kışla kurdu.
Eski Çarşı
Şehir merkezinde bulunan İslam Begü köprüsünden sadece beş dakika uzaklıktadır. 1594 yılında Mimar Sinan tarafından inşa edilmiştir. 1900 yılında çarşı, yaklaşık 1000 işletmeyi barındırıyordu.
1999 yılındaki savaşta yakıldı ve tahrip edildi ancak savaştan sonra yeniden inşa edildi. Günümüzdeki çarşı yaklaşık 35 bin metre karelik alanı kaplıyor. Çarşı merkezindeki ana yolun uzunluğu 1 km dir ve çevresinde 500 dükkan bulunmaktadır. Her türlü ticaretin yapıldığı bu dükkanlarda: özellikle metal işlemecileri, deri işlemecileri, tekstil işlemecileri, halıcılar bulunmaktadır.
18’nci yüzyılda, burada ünlü bir silah ustası “Tush” bulunuyormuş ve lüks silahlar üretiyormuş. Ayrıca yine çarşı içinde: bir aktif cami, birkaç türbe ve bir saat kulesi bulunmaktadır. Burayı ziyaret ederseniz, özellikle çok sayıda kafe olduğunu göreceksiniz, bunlara mutlaka uğrayıp kahve içmelisiniz.
Hadum Camii
Camiye ismini veren ve yaptıran kişinin ilginç bir hikayesi vardır. Bir çoban, Guske köyünde koyun ve keçilerine bakıyordu. Osmanlı askerleri, iyi ve akıllı bir adam olarak düşündükleri bu çobana ziyarete gittiler ve onunla konuştular. Çoban, onları bir gece misafir etti ve sahip olduğu her şeyi onlarla paylaştı.
Adının “Hadun” olduğunu söyledi. Ayrıca, yine bu akıllı çoban eğitilmek istediğini söyledi. Bunun üzerine, Hadun, İstanbul’a gönderildi ve orada “vaiz” okulunu bitirdi. Ardından geri döndü ve buralarda kendi camisini yaptırmak istediğini söyledi.
Türk yönetimi ona tekrar yardım etti ve Guske köyünden uzak olmayan ve cami yapımına uygun bir yer aradılar. Bir tepeye yakın düz bir alan gördüler ve toprak sahiplerinden burayı almak istediler. Toprak sahipleri Jak ve kardeşi Vule, araziyi satmak istemediler.
Türk askerler, bunların fikrini değiştirmeyi başaramadı ve onlara, sadece bir öküz derisi kadar toprağa ihtiyaçları olduğunu söylediler ve kardeşler, bunu kabul etti. Bir öküz derisini aldılar ve büyük uzun saçlarını kestiler ve bir çuvalın içine koydular, tarlaya gittiler, saçlarını çıkardılar ve onları yere koymaya başladılar.
Kardeşler, Türk askerlerinin kendilerine yalan söylediğini gördü, ancak itiraz edecek şanslarının olmadığını biliyorlardı. Sadece yerin adının Jakove (kardeşlerin Jake ve Vule adlarının birleşeni) olmasını istediler. Türk askerleri daha sonra Gjakove olarak değiştirilen bu ismi kabul ettiler.
Evet, Hadum camii, mimari bir yapı olarak Kosovalı tarzdaki camilerin klasik formuna benzer. Dik açılı dikdörtgen bir kaideye ve güney batı duvarından çıkan, dik açılı bir minareye sahiptir.
Caminin çevresinde Osmanlıca yazılı mezar taşları bulunuyor. Bu mezarda: geçmişte şehirdeki popüler ailelerin üyeleri gömülüyormuş. Cami kompleksi içinde, 1999 yılında Sırp kuvvetleri tarafından yakılan ve 2000 yılında tamamen yıkılan bir hamam ve kütüphane varmış.
Shej Emin Tekke
Çarşı içinde ana Pazar olarak bilinen bölgededir. 17’nci yüzyılda inşa edilmiştir. Saadi tarikatına aittir ve kurucusu Şeyh Emin’dir. Mesleği, Osmanlı imparatorluğu merkezinde eğitim görmüş bir “Kadı” dır.
Tekkenin bir özelliği, bina boyunca geleneksel bina yönteminin uygulanmasıdır. Temel ve zemin kat, oyulmuş taştan yapılmıştır. Çatı uzatılmış, saçaklı ahşap bir yapıdır. Duvarlarda ve tavanda süslemeler vardır. İç ve dış kısımları oyma işleri bakımından zengindir. İkinci kattaki misafir odası açıktır.
Bektashi Tekke
Şehirdeki Bektaşi Tekkesi, 1790 yılında kuruldu. Kosova ülkesinin İslam tasavvuf düzeni merkezidir. Bektaşi Tekkesi, daha önce Türkiye’de iken, Atatürk’ün tekke ve zaviyeleri kapatmasıyla Bektaşi Tekkesi, Arnavutluk başkenti Tiran’a taşınmış, ancak Arnavutluk Lideri Enver Hoca’nın ülkede dini yasaklamasıyla, Bektaşi Tekkesi, buraya yani Gjakova şehrine taşınmıştır.
Son Kosova savaşı sırasında yıkılmış, sonra yeniden inşa edilmiştir. Bu yıkımda, özellikle binanın kütüphanesi, binlerce kitap ve el yazması eserin yok olması tam bir trajedi olarak kayıtlara geçmiştir. Kosova’da Bektaşiliğin lideri Mumin Lamas’dır. Bunun el yazması eserleri de savaş sırasında yakıldı, yok edildi.
Günümüzde görülen geleneksel yeşil ve beyaz renklerle boyanmış bu modern tekke, orjinalinin temelleri üzerine, 2007 yılında inşa edilmiştir. Balkanlarda, Bektaşilik merkezi olarak tanınmaktadır.
Gjatova Saat Kulesi
Kapalı çarşının tarihi merkezindedir. 1597 yılında inşa edilmiştir. Bina, balkan savaşları sırasında, 1912 yılında yıkıldı. Çan kulesi çıkarıldı ve Karadağ’a taşındı. Ardından, eski saat kulesinin temellerine yakın yeni bir saat kulesi inşa edildi.
Kule 4,10 metre uzunluğunda ve 30 metre yüksekliğindedir. Esas olarak taştan yapılmıştır. Gözlem alanına kadar olan duvarlar taş ve tuğladır. Gözlem alanının yukarısındaki kule, ahşaptır. Çatı kurşunla kaplıdır. Bu yeniden yapılandırılmış kulenin batı cephesinde, orijinal kuleden kalan bazı yazılı taşlar görülür.
Aziz Paul ve Aziz Peter Kilisesi
Şehrin farklı noktalarından görülebilen ve yürüyerek 25-30 dakikada ulaşılan en yüksek anıtlarındandır. Bu Katolik kilisesi 1931 yılında inşa edilmiştir. Kilisenin 2 tane çan kulesi bulunuyor.
Terezin Köprüsü
Köprünün zengin bir terzi tarafından yaptırıldığı ve bu yüzden bu ismi aldığı söyleniyor. Şehrin güneydoğu kesiminde, Prizren yolu üzerindedir. 190 metre uzunluğunda, 11 kemerli bu köprü 18’nci yüzyılda yapılmıştır. Köprü şehir merkezine 15-20 dakika uzaklıktadır ve taksi ile kolayca ulaşabilirsiniz.
Tabak Köprüsü
1771 yılında inşa edilmiştir. Erenik nehri üzerindedir ve Gjakova ile Shkodra arasındaki yolda uzanır.
Rexhep Haxhi İsmail’in Evi
Günümüzde Gjakova Müzesi olarak kullanılıyor. Merkeze yürüyerek 10 dakika uzaklıktadır.
Çabrati Tepesi
Şehrin tepesi olarak da bilinir. Şehir merkezine yürüyerek 30 dakika uzaklıktadır. Burada çeşitli restoranlar, gece kulüpleri vardır ve günün her saatinde hareketlidir. Ancak özellikle geceleri, buradan şehrin manzarası muhteşem görünür.