Şehir, Pencap eyaletinin bir şehridir. Eyaletin başkenti olan Chandigarh şehrine, 217 km. ve Lahor şehrine 32 km. uzaklıktadır. Burada, hızlı bir kentleşme ve büyüme görülmektedir. Burası, aynı zamanda bölge için bir eğitim merkezi görevini görür. Mühendislikten sanata, pek çok eğitim kurumu bulunmaktadır. Aynı zamanda, el değmemiş doğası, buraya ayrı bir önem kazandırmaktadır.
Diğer isimleri: Ramdaspur ve Guru ki Nagri’dir.
Şehrin en önemli özelliği, Sihlerin en kutsal yeri olan “Altın Mabet” in burada bulunmasıdır. Her Sih, hayatı boyunca, burayı, en az bir kere ziyaret etmeyi düşünür.
Şehirde, yarı kurak iklim hüküm sürmektedir. Temmuz-Eylül döneminde, muson sezonu başlar. En düşük sıcaklık, Ocak ayında görülür. En yüksek sıcaklık ise, Mayıs ayındadır. Yaz aylarındaki sıcaklık ortalaması: 30-46 derece, kış aylarındaki sıcaklık ortalaması: 0-17 derece arasındadır.
Bölgedeki insanların, % 90’ı Sih ve % 10’u Hindu’dur.
Yurt dışından şehre ulaşmak için: Sri Guru Ram Dass Jee Uluslararası Havaalanı kullanılmaktadır. Delhi ve Amritsar arasında, doğrudan bağlantılı tren yolu bulunmakta olup, yaklaşık 8-10 saat yolculuk yapmak gerekmektedir. İki şehir arasındaki otobüsler ise, her 2 saatte bir hareket ederler.
HARMANDİR SAHİB – GOLDEN TEMPLE – ALTIN MABED
Şehrin merkezindedir. Amitsar şehrinin isminin kelime anlamı: tapınak kompleksini çevreleyen gölden gelmekte olup “nefis nektar havuzu” anlamındadır. Hatta, kelimenin kökeni olan “Amrit” kelimesi: “tanrıların bir içkisi, ruhsal aydınlanma, büyülü bir madde” olarak açıklanır.
Tapınağın kapıları, herkese açıktır. Bu yüzden: ülkeye gelen her ziyaretçi, mutlaka burayı, bu güzelliği ziyaret ederler. Ancak ziyaret için mutlaka günün erken saatlerini ya da günbatımını tercih etmelisiniz. Çünkü: tapınağın görüntüsü, hemen önde bulunan “Amrit Sarovar” yani “Ölümsüzlük Havuzu” na yansımaktadır.
Tapınak sitesi, ilk önce, 1574 yılında, bir orman içinde, küçük bir göl ile çevrili alanda inşa edilmiştir. Yani, ormanın ortasında küçük bir göl ve site, eski çağlardan beri göçebe bilgeler için bir meditasyon sığınağı olmuştur. Buraya, 1000 yıl önce, Buda’nın da uğradığı söyleniyor. Ancak: Sih dininin kurucusu Guru Nanak (1469-1539) dır. Guru Nanak’ın ölümünden sonra, onun ardılları, siteyi ayakta tutmaya devam ettiler ve yüzyıllar boyunca Sih’ler için, burası, birincil kutsal türbe oldu. Dördüncü Sih Guru (Ram Dass, 1574-1581) döneminde, göl genişledi.
Beşinci Guru (Arjan, 1581-1606) zamanında ise
Tam teşekküllü bir tapınak inşa edilmesine karar verildi. Tapınağın ilk taşı: 1588 yılı sonunda, Gurunun yakın arkadaşı, Müslüman Sufi Aziz Lahore tarafından konuldu ve 1604 yılında tapınak tamamlandı. 1600-1700 yılları arasında, tapınak, Altıncı Sih Guru tarafından, Müslüman ordularına karşı bir savunma yeri olarak kullanıldı. Bu dönemden sonra ise, tapınak, Müslüman orduları tarafından birkaç kez yıkıldı ve her seferinde Sihler tarafından daha güzel olarak yeniden inşa edildi. 1767 yılından itibaren ise, Sihler, askeri güçlerini oluşturdular ve tapınağa yapılan saldırıları püskürtmeye başladılar. Böylece: Tapınak bölgesinde, karşılıklı çatışmalar bitti ve barış geldi.
Evet, tapınağın çevresinde, büyük bir göl var. Aslında bir havuz da denilebilir. Bu havuzun merkezinde yükselen ana tapınağa, uzun bir geçit ile yaklaşılıyor. Bu geçidin uzunluğu 202 metre ve genişliği 21 metredir. Bu köprü, 13 metre genişliğinde, Pardakshna denilen bir yol ile tapınağa bağlanır.
Mimari de ise, Hindu ve Müslüman sanatsal stillerinin etkileri görülüyor. Özellikle: Maharaja Ranfit Singh (1780-1839) döneminde: tapınak, zengin mermer heykeller, altın yaldız ve büyük miktarda, değerli taşlarla süslendi.
Sığınak içinde, bir mücevher çivili platform üzerinde, Sihlerin kutsal kitabı olan “Adi Grantha” bulunuyor. Bu kutsal kitap içinde: Sih guruları, Müslüman ve Hindu azizleri tarafından bestelenmiş şiirler, dualar ve ilahilerden oluşan bir koleksiyon var.
Tapınakta
Sabahın erken saatlerinden başlanarak, güneşin batışına kadar olan sürede: bu ilahiler, zarif bir şekilde, flüt-davul-telli çalgılar eşliğinde okunuyor. Hatta: göl de yankılanıyor ve bu büyülü müzik, havuz ve tapınağı çevreleyen mermer bölümde, yavaş yavaş dolaşan hacılar içinde, transa girmelerine neden oluyor. Hacılar, tapınak kompleksi içindeki yurtlar ve yemekhanelerden, ırk-din-cinsiyet farkı gözetilmeden yararlanıyorlar.
Ana tapınak: 52 metre boyutlarındaki, kare bir platform üzerindedir. Teknik olarak 3 katlıdır. Birinci katın tavan yüksekliği: 26 metredir.
Alt kısımları mermer, üst kısımları ise tamamen altın yaldızlı bakır plakalar ile kaplanmıştır. Yani: tavan ve kubbeler, tamamen saf altın varaklarla süslenmiştir.
Tavanı
Nilüfer şeklindedir. Kubbe: ters lotus çiçeği şeklinde, metal motiflidir. Tapınağın 4 girişi vardır. Kapı bölmeleri, sanatsal şekilde dekore edilmiştir. Tapınak kompleksi içinde: Sih guruları, aziz ve şehitlerine ait birçok türbe bulunmaktadır. Tapınağın içinde: geçmişte, Sih tarihsel olayları, aziz şehitlerin anısına ve I ve II’nci Dünya Savaşlarında mücadele ederken ölen Sih askerlerinin hatıra yazıtlarını içeren birçok anıt plaka bulunmaktadır.
Birinci katta: Şiş Mahal (aynalı oda) denilen küçük bir köşk var. Buranın tavan ve duvarları, aynalar kakma parçalar ile süslenmiştir. Yukarıda, başka bir küçük köşk daha var. Pavyonlar, zarif duvar resimleriyle bezenmiştir. Bunun dışında, basitlik vurgulanmaktadır.
Tapınağın geçidinin diğer ucunda ise “Akal Takht” bulunmaktadır. Bu, kelimenin tam anlamıyla “sonsuz taht” demektir. Tapınağın karşısındaki binada bulunmaktadır. Tapınak manevi rehberlik için bulunuyor iken, Akal Takht; adalet dağıtmak için bulunmaktadır. Gün boyunca tapınakta kalan Guru’lar, geceleri “Akal Takht” bölümünde kalırlar. Geleneksel olarak, tüm Sih savaşçıları, savaşa gitmeden önce, burada kutsanırlar.
Tapınağın tarihi geçmişinde
Kanlı olaylar da var. 1980’li yıllarda, Sihler, bağımsızlık için mücadeleye giriştiklerinde, Sih militanlar ve Hint ordusu askerleri arasında burada kanlı çatışmalar yaşanır. İki kuşatmanın ardından çıkan çatışmalarda, binlerce kişi hayatını kaybeder. Hatta: Tapınağa saldırı emrini veren İndira Gandhi, daha sonraki dönemde Sihli bir koruması tarafından öldürülür. Ancak: bu kanlı çatışmalar, ilk değildir. 1919 yılında, İngiliz askerleri, Callianvalla Bağ bahçelerinde, göstericilerin üzerine ateş açarak, 1500 kişinin ölümüne neden olmuşlardır. Altın Mabedin hemen yanındaki anıt ve şehitler galerisi, bu vahşeti anımsatmak için yapılmıştır. Zaten Sihlerin bağımsızlık düşüncelerinin kaynağında da, bu olay yatmaktadır.
Tüm Sih tapınakları gibi, burası da, din-renk-inanç-cinsiyet ayırımı olmadan, tüm kişilere açıktır. Ancak, buraya girip gezmek isterseniz, yine de bazı kısıtlamalar var. Bu kısıtlamalar şunlardır: tesislere girdikten sonra, sağlanan su ile, küçük bir havuzda ayakları yıkamak, tapınakta iken: et yememek, alkol-sigara ve diğer ilaçlardan uzak durmak, saygının bir işareti olarak başın örtülmesi, ayakkabıların çıkarılması gerekir.
Evet, tapınak gerçekten muhteşem. Su içinde parıldayan altın kubbesi, harika bir görüntü sunuyor. Hatta: bir dua veya kutsal kitap önünde diz çökmüş, binlerce insan görebiliyorsunuz. Bu insanlar, aynı zamanda tapınağın çevresindeki havuzda bulunduğuna inandıkları “kutsal suya” dokunurlar ve hatta alınlarına sürerler. Ayrıca: bu insanların, ortak bir yemeği paylaştıkları, büyük bir salon görülüyor. Tüm bu faaliyetler sırasında, yukarıda sözünü ettiğim gibi, rahatlatıcı bir müzik duyuluyor.
Burayı ziyaret ettiğinizde
Altın tapınak çevresinde, kısa bir yürüyüş yapın ve diğer birçok Guru’nun takip ettiği ve yürüdüğü yolları ziyaret edin. Burada, bir çok Guru şehidinin türbesi de bulunuyor.
Burayı ilk kez ziyaret edenler için: ziyarete bilgi ofisinden başlamanız ve ardından, ana giriş ve saat kulesi yakınındaki, Sih Müzesini gezerek ilerlemeniz önerilir.
Burada, aynı zamanda, her yıl Nisan ayında, önemli bir festival düzenlenmektedir. Sihler, bu günü, çeşitli kutlamalar ile geçirirler.
JALİANWALA BAGH
Bu bir anıttır. Altın tapınağın, 400 metre kuzeyindedir.
Hindistan bağımsızlık çatışmalarında, Amritsar şehri önemli bir rol oynamıştır. Hindistan ülkesinin en kanlı çatışmaları burada yaşanmıştır.
İngiliz general Dyer: 1919 yılında il valisi olur. 13 Nisan 1919 tarihinde ise, ekonomik sıkıntılara karşı Hintlilerin, her türlü toplantı ve gösteri yapmaları yasaklanır.
Bu sırada, Sih hacılar: Baisakhi festivalini kutlamak üzere, Amritsar şehrine gelirler. Festivalin yapıldığı yere erişim için: her tarafı yüksek duvarlarla çevrili, dar bir sokak geçmek gerekmektedir. General Dyer: Sih hacılar tam bu sokaktan geçerken, kendi adamlarına, tamamen kendi kişisel görüşü nedeniyle, herhangi bir uyarı olmadan, ateş açmaları emrini verir. Dolayısı ile, tamamen savunmasız ve silahsız yüzlerce insanın üzerine gelişigüzel açılan bu ateş sonucu, 379 ölüm ve 1200’den fazla yaralanma olur. Mermilerden kaçmaya çalışan insanların büyük bölümü de boğularak ölmüştür.
Bu katliam: bütün ülke genelinde, büyük bir infiale yol açmış ve özgürlük hareketleri ülke genelinde yaygınlaşmıştır. Gandhi, büyük bir grev çağrısında bulunur ve bu olay, Hindistan bağımsızlık mücadelesinin önemli bir kilometre taşı olarak tarihte yerini alır.
Günümüzde, bu olayın yaşandığı yerde, küçük ve keyifli bir park ve bahçe bulunuyor. Parkın içinde, dar bir yol yok. Girişte, tarihi olayı anlatan bir levha görülüyor. Kuzey taraftaki duvar, kurşun deliklerinin gösterilmesi için günümüze kadar muhafaza edilmiştir. İnsanların büyük kısmının öldüğü doğu ucunda, olanların anısına yapılmış bir anıt görülüyor.
RAM BAGH
Şehrin yeni bölümünde bulunan burası, bir bahçedir. Şehrin kurucusu Guru Ram Das onuruna yapılmıştır.
Burada: Sih Maharaja Ranjit Singh (1780-1839) tarafından yaptırılmış: 1 yazlık saray ve 1 müze bulunuyor.
Müze; Çarşamba günleri kapalıdır ve içinde, Babür ve Pencap kültür eserleri ve yönetici evlerinden toplanmış portreler, silahlar, minyatürler, sikkeler sergileniyor. Park içinde, ayrıca: Maharaja Ranjit’in, at üzerinde bir heykeli bulunuyor.
Saray yani yazlık ev ise: güzel bahçesin ortasındadır.
KHALSA KOLLEJİ VE GURU NANAK ÜNİVERSİTESİ
Khalsa kolejli: 1892 yılında kurulmuştur. Yapı: tipik Sih mimarisini yansıtmaktadır. Buradan mezun olan seçkinler arasında: önemli sporcular, askerler, yöneticiler bulunmaktadır. Bu bölgenin topraklarının bir kısmında ise, Guru Nanak Üniversitesi kurulmuştur.
DURGİANA TAPINAĞI
Lohgarh kapısı dışındadır.
Burası, Altın tapınaktan sonra inşa edilmiştir. Buranın özelliği: tüm ülkenin Hindu kutsal bilgeleri ve akademisyenleri burayı ziyaret ederler.
ŞEHİR DIŞINDAKİ GEZİLECEK YERLER
Amitsar şehrine birkaç saat uzaklığındaki yerlerde: Sih dini sitelerini ziyaret edebilirsiniz. Bu ziyaretiniz sırasında, yemyeşil çeltik tarlalarını, küçük köyleri ve bölgenin çiftçilerini görebilirsiniz.
