Hollanda Amsterdam Yemek Kültürü

Şehrin birçok yerine dağılmış, yaklaşık 755 restoran var. Amsterdam’a gelip de siyah biralardan içmeden, peynirlerinin ve ringa balığının tadına bakmadan sakın geri dönmeyin.

Amsterdam aslında bir kafe toplumudur. Restoranlar ve barlar da toplumsal hayatın canlı unsurları olarak bunu tamamlar.

Restoranlar: çok salaş yerlerden, resmi ve lüks yerlere kadar değişebiliyor ve fiyatlar da buna bağlı olarak farklılık gösteriyor.

Hollanda mutfağının geleneksel yemekleri çok çeşitli değil. Ama yine de Amsterdam’da dışarıda yemek ; yolculuğunuzun en zevkli anlarından olabilir.

Çünkü: elliden fazla ulusun kentte yaşadığı düşünülürse; Amsterdam restoranlarının da bu yöresel çeşitlilikten yararlandığı anlaşılır.

Bu kentte, bir ay bile kalsanız, her gün farklı bir yemek yiyebilirsiniz. Böylece: yeni tatlar deneyerek, dünya mutfaklarından örnekler tadabilirsiniz.

Güzel bir Arjantin et lokantasında, 30-40 Euro hesap ödeyerek, güzel bir yemek yiyebilirsiniz. İlla ki, kendi damak tadım diyorsanız, burada bir çok Türk restoranı da bulabilirsiniz.

Geleneksel Hollanda yemekleri, mevsime bağlı olarak değişiyor. Yazları hafif yiyecekler, kışları ise doyurucu ve ağır yemekler olmak üzere, topraktan ya da denizden elde edilen ürünlere göre hazırlanıyor. Et yemekleri pek yaygın değil. Daha çok balık ve süt ürünleri etkin.

Kahvaltıda:

Ontbijt, son derece doyurucu. Kahvaltıda genellikle şunlar bulunuyor: Jambon dilimleri ve peynir, çeşitli ekmekler, haşlanmış yumurta, sert ve sütlü kahve, reçel ya da bal.

Öğle yemeğinde:

Fransız krepinden biraz daha kalın “pannekoeken” tercih ediliyor. Bunlar: siparişiniz üzerine pişirilerek hazırlanıyor ve servis yapılıyor. Krepin üstüne: yumurta ve jambon gibi tuzlu ya da meyve, çikolata, krema gibi tatlı alabilirsiniz. Uitsmijer; çekici ve sevilen bir öğle yemeği olabilir.

Ancak: kafelerden ziyade Hollanda evlerinde bulunur. Bir tarafı kızartılan ekmek, üzerine kızarmış yumurta ve bir dilim jambonla birlikte servis yapılıyor.

Broodjes, yani sandviç, inanılmayacak kadar çeşitli malzemelerle hazırlanıyor. Yöresel jambon ve Hollanda peynirleri kullanılıyor. Bu karışım tost (toastje) yapılırsa, çok lezzetli oluyor.

Frites, yani patates kızartması: günün her saatinde yenebiliyor. Patates kızartmasının satıldığı tezgahlar “pleinler” de ve sokak köşelerinde hemen gözünüze çarpacak. Patatesler kalın kesilir ve bir kaşık yoğun mayonez ile sıcak yenir ve çok lezzetlidir.

Kış yemekleri:

insanın içini ısıtır ve çok doyurucudur. Bir kase “erwtensoep”, yani sosis parçalarıyla birlikte sunulan koyu bir bezelye çorbası var, yemeğe bu çorba ile başlamanızı öneririm. Yanında: yoğun ekmek ya da çavdar ekmeği sunuluyor.

Bu bile, tek başına bir öğün olabilir. “Bruine bonen soep” ; temel çorbalardan biridir ve barbunya ile yapılır.

Bunun arkasından: “stamppot”, yani patates püresi, sebze ve kalın dilimlenmiş, etten yapılan “hutspot” ya da tütsülenmiş sucuk, yani “worst” servis ediliyor.

Patatesle birlikte pişirilen sebzelerden biri de “kale”, yani lahanadır.

Bu arada: eğer Hollandalı bir arkadaşınız ile yemeğe çıkarsanız, yemek sonunda hesabın size düşen payını ödemeniz gerekir, alışkanlıkları böyle.

BALIK TÜRLERİ

Balık, yüzyıllardır Hollanda’nın mutfağının temel taşıdır. Her zaman bol miktarda ve taze olarak bulunur. Heibot, morina balığı (kabeljauw) ve schelvis gibi Hollanda’nın Kuzey Denizi kıyılarından tutulan balıkları deneyebilirsiniz. Yerel midye ve istiridye gerçekten lezzetlidir. Tütsülenmiş yılanbalığını mutlaka deneyin.

Pisibalığı var. Hafif bir balık yemeğidir. Izgara edilip, tereyağı ve sebzelerle sunuluyor. Ayrıca: kanallardan ve nehirlerden tutulan tatlı su balıklarını da bulmak mümkündür.

Hollandalılar, ringa balığına bayılırlar. Bu küçük Atlantik balığı, Kuzey denizi kıyılarında bolca tutuluyor. Tuzlanıp ahşap kutulara istiflenen ringa, bir zamanlar önemli bir ihraç ürünüymüş.

Günümüzde ise, ringalar istiflenmeden önce, temizlenip marine ediliyormuş. Yazları: ringa satılan tezgahlara da rastlayabilirsiniz.

PEYNİR ÇEŞİTLERİ

Peynir, genellikle kahvaltıda ve öğle yemeğinde yeniliyor. Hollanda’da üretilen ve dünya çapında tanınan peynirler, çeşitlidir. Gouda ve Edam, üretildiği kasabaların adını alır. Bu iki türü tanımak son derece kolaydır. İkisi de yuvarlak.

Peynirlerin hava almamasını ve tazeliğini aylarca koruması için: kırmızı yada sarı mumla kaplanırlar. Peynirler: geleneksel olarak serin kilerlerde saklanır. Büyük bir peynir tekeri, bir ailenin haftalık tüketimini karşılamaya yeter.

TATLILAR

Hollandalılar, tatlıya pek düşkün değiller. Yine de pek çok kafe ve restoranların menüsünde: “apfelkoeken” (elmalı kek) bulunur. Yalnız: daha önce söylediğim gibi bu kekleri yemenizi pek önermeyeceğim.

Çünkü; söylenenlere göre, bu keklerde, şehirde tüketimi resmen serbest olan esrar karışımı bulunuyormuş. Bu bir söylenti, ama tercih sizin. Evet devam ediyoruz.

Kafelerde, ayrıca: “stroopwafels”, yani akağaç şurubuna batırılmış gözleme ve “poffertjes” yani tereyağı ve şekerde kızartılmış küçük hamur parçalarını deneyebilirsiniz.

İÇKİLER

Hollandalılar, barları severler. Her köşe başında rastlayabileceğiniz barlar, saatlerce ya da yalnızca yağmur dinene kadar oturabileceğiniz, cana yakın ve sevimli yerlerdir. İngiliz pubları gibi bir nitelik taşıyan “kahverengi barlar” toplumsal hayatın bir parçasıdır.

Kahverengi ağırlıklı dekorasyon, loş aydınlatma ve genellikle dumanlı olan kahverengi barlarda; alkollü içecekler, kahve ve hafif içecekler satılır.

Ayrıca: bir şeyler içerken okuyabileceğiniz en az biri İngilizce olmak üzere çeşitli gazete ve dergiler de bulunur.

Her barın sahibinin ve müşterilerinin zevkini yansıtan, kendine has bir havası vardır. Bir süre sonra: arka planda caz ezgileri duyulan ya da rock parçalarının yeri göğü inlettiği bir bar bulabilirsiniz.

Barlar: genellikle sabahları geç saatlerde ya da öğlene doğru açılır ve 01.00 veya 02.00 civarında kapanır.

Eğer hala hararetle sohbet eden müşteriler varsa, son gece kuşları gidene kadar açık kaldıkları da olur.

Hollanda’da barlarda:

geleneksel olarak iki içeceğe ağırlık verilmiştir. Bira ve “jenever” (yenevyer olarak olunur). Bir zamanlar bira üretim haneleri ve damıtım hanelerinde; müşterilerin gelip, bitmiş ürünlerin tadına baktıkları tadım evleri varmış.

Günümüzde, bunlardan kentte az sayıda kalmış. Ayrıca: geleneksel üretimlerin yanı sıra diğer içeceklerde sunuluyor.

Nieuwe Kerk’in arkasında, “Graven straat” üzerinde bulunan “De Drei Fleishes” (Üç Şişe) geleneksel jenever isimli içkinin tadım evlerinden biridir. Damıtımhaneleri, 1980 lerde otele dönüştürülmüş olmasına karşın, tadım evi açıldığı 1650 yılından bu yana pek az değişiklik geçirmiştir.

Burada çeşitli jenever türlerinden tatma olanağı bulabilirsiniz. Jonge, yani taze ve şeffaf jenever biraz keskindir. Oude, yani eski olanın rengi biraz sarıya çalar ve ahşap fıçılarda bekletildiği için tadı daha yumuşaktır. Ya da dilerseniz, meyve aromalı jenever deneyebilirsiniz.

Kolksteeg üzerindeki Wildemen ise; bira tadım evidir. 13’ncü yüzyıldan beri Amsterdam’da bulunan bu tadım evinin ahşap panelleri, tadım işlemine dini bir atmosfer kazandırmış.

Burada, üretim aşamasında 50’nin üstünde farklı bira tadabilirsiniz. Ayrıca: 100’ün üzerinde de şişelenmiş bira çeşidi bulunuyor. Kendisine güvenenler, burada Avrupa bira tadım turuna çıkabilirler.

Hollanda biraları, genellikle, Avrupa ve Amerika benzerlerinden daha sert olan “pils” üretimleridir.

Eğer bira sipariş ederseniz, 33 ml. lik cam bardaklarda ve soğuk servis edilir. Biranın üzerinde iki parmak köpük bırakılması bir gelenektir ve köpüğün fazlası plastik bir ölçekle bardağın üzerinden alınır.

Barlarda, genellikle çeşitli biralar ve jenever sunulur. Ama: şarap, kahve ya da diğer hafif içecek siparişi de verebilirsiniz.

Kahve:

kentin hayat kaynağıdır. Kent çapında bütün kafe ve barlarda, taze çekilmiş tanelerden yapılan sert kahve bulunur.

Yanında: her zaman tatlı kurabiye ikram edilir. Eğer kahvenizi sütlü istiyorsanız, ayrıca belirtin. Süt ayrı bir kapta servis ediliyor.

Evet; şehirdeki, nispeten güzel yemek yerlerini, kısaca anlatmaya çalışacağım.

Bolhoed

Prisengracht’da; Eski bir kadın şapkası dükkanı da bulunan “Melon Şapka” restoranının; yaz ayları için, su kenarında küçük bir de terası var. Vejateryan ve vegan lezzetler sunuluyor.

Servis samimi, baharatlarla çeşnilendirilmiş yaratıcı yiyecekler servis ediyorlar. Her gün, saat: 12.00-22.00 arasında açık.

Bredero

Voorburgwall’da. Dam Meydanının bir blok batısındaki küçük bir sokakta bulunuyor. Krepci. Kentteki en otantik yerlerden biridir. Tatlı ve tuzlu çeşitlerle, soğuk sandviç ve tost sunuluyor. Her gün açık. Kredi kartı kabul edilmiyor.

Cafe Roux/Grand Amsterdam

Bu restoranda; Albert Roux’nun üne kavuşturduğu yemekleri, oldukça uygun bir Şyata ( özellikle de, sabit Şyatlı mönüyü seçerseniz) tadabilirsiniz. Burası: Fransız ve modern İngiliz hatta Fas mutfaklarından sunduğu, harika karışımla, Hollandalıların hayranlığını kazanmış bir restoran.

Yermantarlı tavuk, fenerbalığı ve midye yahnisi ile bal ve çay dondurmalı cappucino’yu mutlaka tadın.

Önceden yer ayırtın, çünkü burası çok gözde bir yer. Şarap garsonu tavsiyelerde bulunmaktan zevk duyuyor.

Centra

Bazı restoranlar yeni eğilim ve lezzetlere göre kendini değiştirir. Kırmızı Fener Mahallesinin tam merkezindeki bu İspanyol restoranı da bunlardan biri.

Yalın iç görünümüne aldanıp da kaliteli İspanyol şarapları eşliğinde hazırlanmış: tortalla ve paella gibi klasik yemeklerden oluşan mükemmel repertuarını gözden kaçırmayın.

Restoran, konumu nedeniyle, cıvıl cıvıl ve popüler bir mekan.

Dynasty

Reguliersdwar straat’da bulunuyor. Burada: Tay, Vietnam ve Çin gibi Uzakdoğu mutfağının güzel örneklerini bulmanız mümkün. Hazır mönülerden seçebileceğiniz gibi, sabit fiyatlı seçenekler de var.

Yemeğinizi, farklı ülke mutfaklarından oluşturabilirsiniz. Yemekler taze, malzemeler özenle hazırlanıyor.

Güneş şemsiyeleriyle üstü kapatılmış terasındaki yemek salonu; çok güzel. Salı hariç, her gün 18.00-23.00 saatleri arasında açık.

Le Grage

Ruysdalel staat’da bulunuyor. Bu sevimli barın sahibi ve işletmecisi: Hollanda TV yemek programları hazırlayan “Joop Braakhelike”dir. Fransız mutfağından esintiler taşıyan mönü, canlı ve aydınlık bir yerde sunuluyor. Öğle ve akşam yemek saatlerinde açık bulunduruluyor.

Haesje Claes

Spui straat’ta. Rahat ve eski moda bu restoranın her köşesi “Delf” eşyaları ve askılı lambalarla dolu. Geniş çaplı mönüsü var. Ama geleneksel Hollanda yemekleri (özellikle güveç) ve ızgaraları tavsiye edebilirim. Her gün, saat: 12.00-22.00 arasında açık.

Hemelse Modder

Oude Waal’da bulunuyor. Kanal kıyısında, sessiz bir yerde bulunan bu restoran, hem et, hem de vejetaryen yemeklerden oluşan karışık bir mönü sunuyor. Burası, hafta sonları bir hobi olarak yemek yapan “ev işgalcileri” tarafından kurulmuş.

Günlük et ve balık yemekleri barındıran mönü, Fransız ve İtalyan mutfağı ağırlıklı. Son dönemde vejetaryen mönüsüne Endonezya tarzı yemeklerde eklemişler.

Het Tuynhuys

Reguliersdwar straat’da. Akdeniz mutfağı, bistro tarzı bir dekorasyonda, tarihi bir atmosferde sunuluyor. Yemekler, yazları güzel avluda servis ediliyor. Bu restoranda: öğlen ve akşam yemek yenebiliyor.

İn de Waag

Niewemarkt’da. Bu bar/restorana dekorasyonu görmek için bile gidebilirsiniz. Eski bir tartım evinde, kocaman kirişlerle gotik bir atmosfere sahip. Dekorasyon, bir festival havası yaratan büyük masalarla sürdürülmüş. Mönüde: yenilikçi yemekler var.

Kantijil en de tijger

Spui straat’da. Modern ve son derece dinlendirici bir ortamda sunulan Endonezya mutfağının en otantik örneklerini bulabilirsiniz. Menüde, ayrıca, vejetaryen yemekleri de sunulmuş.

Lucius

Spiu straat’da. Dev porsiyonlarda, midye, som balığı ve istiridye gibi deniz ürünleri ve balık yemekleri konusunda uzman bir yer.

Ayrıca, kılıçbalığı gibi sipesiyalleri denemeye değer. Et yiyenlere de sunulmak üzere bir şeyler hazırlanabiliyor.

Oriental City

Şehirdeki Çinlilerin gözdesi olan bu büyük ve kalabalık Çin lokantası; geniş bir mönüye sahip. Buraya gidilecek en güzel zamanlardan biri, ailelerin Çin Çayı eşliğinde, dim-sum için burada toplandıkları Pazar öğle yemekleridir.

Buranın sahibi hemen bitişikteki yeni, bol ışıklı “kantin” restoran Golden Chopsticks’i de işletiyormuş. Kızarmış ördek, won ton çorbası ve bami’lerden (şehriyeli yemekler) birini denemenizi önerebilirim.

Pancake Bakery

Prinsen granch’da. Tatlı ve tuzlu, 70 den fazla çeşit krep seçebilirsiniz.

Pygma-İlion

Nieuwe Spiegel straat’da. Güney Afrika bistrosunda, devekuşu eti gibi egzotik etler sunuluyor. Salata ve sandviç gibi seçenekler de var.

Sluizer

Ultrech straat’da. Sade, ahşap masalar ve yalın, zarif dekorasyonu ile Fransız bistro atmosferi yansıtılmış. Burada: mükemmel deniz ürünlerinin sunulduğu (midye spesiyal) ve Fransız mutfağının servis edildiği iki restoran var.

Tara İrish Pub

Roken’de. Otantik bir pub atmosferinde, patetesli-soğanlı güveç, biftek ve ale gibi, pub yiyecekleri sunuluyor. Doyurucu ve lezzetli.

Tempo Doeloe

Utrechste straat’da. Yıllardır, şehrin en iyi Endonezya mutfağını sunan restoranı. Seçkin dekoru, deneyimini tamamlamış.

Gözlerinizden yaş gelinceye kadar pedis (acı) kelimesinin tam anlamıyla uygulandığı yer olmasına rağmen, yalnızca birkaç aşırı baharatlı yemeğe dikkat etmekte fayda var. Rezervasyon zorunlu.

Tom Yas Fusion Cuisine

Staal straat’da. Uluslar arası mutfaktan Asya mutfağına ağırlık veren ünlü bir Hollandalı işletmeci tarafından işletiliyor. Küçük bir restoran ama beklemeye değer.

Treasure

Nieuwezijds Voorburgwal’de. Kentteki en otantik Çin mutfağı. Mönüde, çeşitli bölgelerin yiyecekleri sunuluyor. Çin mahallesinin tam merkezinde bulunuyor. Ayrıca: dim-sum barı da var.

İzest

Prinsen straat’da. Bu popüler restoran “bir tabak dünya” sunar. Baharatlı Tay salataları ve körilerinden Akdeniz deniz ürünlerine kadar, her şeyi bulabilirsiniz.

Buradaki vurgu, modern teknikler ve lezzet dengesi.