Yenipazar: geçmişinde burada doğmuş ve yaşamış büyük kahraman “Yörük Ali Efe” ile bilinip anılan bir yerdir. Zaten, Yenipazar Belediyesi de, ambleminde, Yörük Ali Efe Müzesini kullanmaktadır. Gayet sosyal şartlara sahip ilçede, meyhaneler sokağı dikkat çeker. Yenipazar turizm denildiğinde, ilk akla gelen: yalnızca pide yemek üzere, yakın çevreden buraya gelen birçok ziyaretçiden söz etmek mümkündür.
Ayrıca, yine dünya üzerinde sessiz ve huzur dolu yerleşim yeri olarak kabul edilen “Cittaslow” uygulaması burada da gündemdedir. İtalyanca Citta (şehir) ve İngilizce Slow (yavaş) kelimelerinden oluşan Cittaslow: sakin şehir anlamında kullanılmaktadır. Merkezi İtalya’da bulunan Cittaslow: yerel kimliğini ve özelliklerini koruyarak, dünya sahnesinde yer almak isteyen kasabaların ve kentlerin katıldığı bir birliktir.
ULAŞIM
Yenipazar ile bağlı bulunduğu Aydın ili arasındaki uzaklık: 41 km. dir. Yenipazar-İzmir arasındaki uzaklık: 150 km. Yenipazar-Nazilli arasındaki uzaklık: 16 km.
İlçe 8 km. uzunluğunda bir asfalt yolla: kuzeyde Aydın dağlarının güney eteklerinde uzanan Aydın-Denizli-Afyonkarahisar karayoluna (E-23) bağlanmaktadır. Ayrıca, ülkemizin ilk demiryolu olan Aydın-İzmir demiryolu da, burada, E-23 karayoluna paralel olarak uzanmaktadır.
TARİHİ
MÖ.7’nci yüzyılda, Kimmerler bölgeyi ele geçirirler, ancak daha sonra, Lidyalılar ve Persler, burada hakimiyet kurarlar. Daha sonra ise, Roma ve Bizans ve ardından Selçuklu egemenliği ve 1455 yılında, Cihanoğulları aşireti tarafından, antik Ortasia harabelerinin 5 km. batısında, Telozlar mevkiinde, Yenipazar yerleşim yeri kurulur. Ancak, takip eden süreçte, sıtma salgını çıkınca, yöre halkı bulundukları yerden kaçarak, günümüzdeki Yenipazar ilçesinin bulunduğu yere yerleşirler.
Çevre yerleşim yerlerinde yaşayanlar, burada kurulan Pazar yerine gitmek istediklerinde “haydi yeni kurulan pazara gidelim” şeklinde konuştuklarından, buraya “Yenipazar” ismi verilmiştir.
Yenipazar; 1957 yılında ilçe merkezi olmuştur.
GENEL
Yenipazar, ülkemizde, asıl Ege sınırları içinde kalmaktadır. Ama, nüfus ve yüz ölçümü bakımından, Aydın ilinin diğer ilçelerine nazaran daha küçüktür. Yerleşim yerinin büyüklüğü: 180 km. karedir. Coğrafi özellik olarak topraklarının büyük bölümü: Büyük Menderes Havzasının orta bölümündedir. Bölgenin coğrafi özelliklerinin en önemli bölümü ise: Batı Anadolu bölgemizde, denize dik ve birbirine paralel yükseltilerin üzerinde bulunmasıdır.
Yörenin denizden yüksekliği: 56 metredir. Deniz kıyısından uzaklık ise, 100 km. dir.
Yenipazar yöresinde: bazı değişiklikler ile birlikte, Akdeniz iklimi görülmektedir. Yörenin denizden uzak, iç kısımlarda bulunması nedeniyle: kıyıya göre, iklim değişiklikleri yaşanır. Buna bağlı olarak: yazları çok sıcak ve kurak, kışları ise serin-ılıman ve yağışlı geçer.
Bölgenin ekonomik etkinliklerinin başında, tarım ve hayvancılık gelmektedir. Ayrıca: yoğun olarak bal üretimi yani arıcılık ta yapılmaktadır. Çırçır ve zeytinyağı fabrikaları da bulunmaktadır.
KARAÇAKAL YÖRÜKLERİ ŞENLİKLERİ
Yenipazar bölgesinde, Karaçakal köyünde, her yıl Mayıs ayının ilk Pazar günü şenlikler düzenlenmektedir. Şenliklerin temel amacı: gelenek ve göreneklerin genç nesillere aktarılmasıdır.
YENİPAZAR MESLEK YÜKSEK OKULU
Okul, Adnan Menderes Üniversitesine bağlı olarak, 1994 yılında kurulmuştur. Toplam 49 öğrenci ile başlayan öğretim, günümüzde 1100 öğrenciyle sürdürülmektedir. Yenipazar ilçesinde: Meslek Yüksek Okulunda okuyan öğrencilere hizmet veren kız ve erkek öğrenci yurtları ve pansiyonlar bulunuyor.
NE YENİR. NE İÇİLİR
Yenipazar yöresine yolunuz düşerse: buraya has pide türünü mutlaka denemelisiniz, lezzetine doyamayacaksınız.
Özellikle, Sümer Pide Salonunda: tahinli ve yuvarlak pideyi mutlaka tatmalısınız. Tahinli sevmezseniz, yumurtalı pide de yiyebilirsiniz, ama tek bir gerçek, buradan pide yemeden sakın ayrılmayın. Pide yedikten sonra, üstüne bir de kahve için. Kahvelerini, Hasan Ağa kahvesinde içebilirsiniz.
GEZİLECEK YERLER
YÖRÜK ALİ EFE MÜZESİ
İlçe merkezinde, Yörük Ali Efe caddesi üzerindedir.
Milli kurtuluş mücadelesinin kahramanlarından Yörük Ali Efe’nin ölümüne kadar yaşadığı ev, 1980’li yıllarda çıkan yangın sonucu yanmış ve bunun sonucunda, varisleri, onarılarak müze yapılmak üzere, evi, resmi makamlara bağışlamışlardır. Ev, ilk olarak 19’ncu yüzyıl sonlarında yapılmıştır.
1999 yılına gelindiğinde, ev aslına uygun olarak restore edilmiş ve 2001 yılında ziyarete açık hale getirilmiştir. Bahçede yeni yapılan: gişe, bekçi odası ve ziyaretçilere hizmet veren bir tuvalet bulunuyor. Eski bademlik binası olarak bilinen müştemilat yapısı ise, onarılarak kır kahvesine dönüştürülmüştür. Ziyaretçiler, burayı kullanmaktadırlar.
Müzede: Yörük Ali Efenin kullandığı ve varisleri tarafından müzeye bağışlanan şahsi eşyaları sergilenmektedir. Müzenin bahçesinde ise, Yörük Ali Efenin 2000 yılında, Bakanlar kurulu kararı ile buraya nakledilen mezarı bulunmaktadır.
BEYLER KULESİ-DONDURAN KALESİ
İlçe merkezine bağlı, Donduran köyündedir. Kim tarafından ve ne zaman yaptırıldığı bilinmese de, yapıldığı dönemde gerek yerleşim yeri ve gerekse Menderes ovasına hakim bir konumda yapılmıştır.
Yapı: moloz taş, tuğla ve mermer devşirme malzeme kullanılarak yapılmıştır. Bir, iki ve teras katından oluşmaktadır. Ancak, kat döşemeleri ahşap yapılmış ve yandığı için günümüze ulaşmamıştır. Teras kat duvarlarında, mazgal delikleri bulunmaktadır.
Kuleye giriş: muhtemelen çekme köprünün iç tarafındaki merdivenlerden sağlanıyordu. Çekme köprünün makara sistemi kalıntıları, günümüzde görülmektedir.
Kulenin önemi: Aydın il sınırları içinde, Nazilli Arpaz ve Koçarlı Cihanoğlu kuleleriyle beraber, ayakta kalmış üç kuleden biri olmasıdır. Ancak, Donduran kulesi, bunlar arasında en çok hasar görmüş olanıdır ve yalnızca dört duvarı ayakta kalabilmiştir.
ALHAN HAMAMI
İlçe merkezine bağlı, Alhan köyünde bir tepe üzerindeki zeytinlik alandadır. Yapı: iki parçalıdır. Bu parçalardan birinin hamam yapısı olduğu bilinmesine rağmen, diğer parçanın işlevi bilinmemektedir. Hamamın: günümüzde de görülen, ayakta kalan dört duvarı içinde, güneye bakan duvarı içinde, içinden su geçen ve çömlekten yapılmış künkleri ortaya çıkarmak için delikler açıldığı görülüyor. Bu deliklerin yüzeysel kalması, duvarın çökmesini engellemiştir. Ancak, yine de, yapının kubbeleri ve batı duvarı çok zarar görmüştür. Duvarlardaki süsleme ve kabartmalar, çöken kubbe nedeniyle bozulmuştur. Duvarlarda bulunan ince işçilik ve bozulmayan sıvalar: hamam mimarisinin ve inşaat tekniğinin zenginliğini göstermesi açısından ilgi çekmektedir.
Son bir not: hamamın arka tarafında bulunan ikiz binanın, muhtemelen bir han olduğu ve “Al Han” olarak isimlendirildiği düşünülmektedir. Çünkü: her iki binanın, ikiz olmasına rağmen, inşaat tarzı farklıdır. Çünkü: özellikle hamamın zarif duvarları ve iç mimarisi, biraz önce de sözünü ettiğim gibi, güzellik arz etmektedir. Alhan köyünden söz etmişken, buraya yolunuz düşerse: köyde bulunan tarihi çeşmeyi de görmenizi öneririm. Bu çeşmenin üzerinde yazan kitabede: yapım yılı olarak 1177 yılı görülmektedir. Yalnız, zaman içinde yapılan bilinçsiz onarımlar ve tamiratlar, çeşmenin orijinal halinden uzaklaşmasına neden olmuştur ve günümüzde kullanılmamaktadır.
Aydın ili tanıtımı ve gezilecek yerlerle ilgili yazım için.
