Tonya, Trabzon il merkezine 68 km uzaklıktadır. Vakfıkebir-Tonya arasındaki uzaklık 20 km. dir. Tonya, Trabzon ilinin denize sınırı olmayan tek ilçesidir.
TARİHÇE
Tonya ilçesinin ilk kuruluşu hakkında kesin bilgiler yoktur. Ancak buranın muhtemelen 13-14’ncü yüzyıllarda kurulduğu tahmin edilmektedir. Yöre: 1461 yılında Türklerin egemenliğine girmiştir. Ardından: Erzurum, Gümüşhane, Bayburt ve çevreden gelen Türkmen boyları, buraya yerleşmiştir.
Tonya’nın tarihi geçmişinde, I. Dünya savaşı sırasındaki Rus işgaline karşı yapılan yerli halk savunması önemli yer tutar. Harşit cephesinde bulunan Türk kuvvetleri bozulunca, Ruslar Tonya üzerine yürümüşler ve yerli halk ilçe merkezini terk ederek batıya göç etmiştir.
1916 yılında Tonya Ruslar tarafından işgal edilmiş ve 1918 yılında ise, düşman işgalinden kurtarılmıştır.
GENEL
Tonya uzun yıllar Vakfıkebir ilçesine bağlı iken, 1954 tarihinde ayrılır ve burada Belediye teşkilatı kurulur. İlk yıllardaki ismi: Orta Mahalledir.
Burası: Trabzon ilinin denize sınırı olmayan tek ilçesidir. Denizden yükseklik 730 metredir. Arazi genel olarak engebelidir. En yüksek tepe 1900 metre yükseklikteki Karakısrak tepesidir.
İklim: Karadeniz iklimi ile karasal iklim arasındaki bir geçiş iklimidir. Denizden gelen su buharı, yükselen tepeler üzerinde buharlaşır ve sis oluşur. Bu yüzden, özellikle yaz aylarında sisli gün sayısı fazladır. Arazinin büyük bölümü ormanlarla kaplıdır.
Tonya özellikle “mavi zakkum” olarak isimlendirilen “mavi yıldız” çiçeklerinin Nisan ayında açmaya başlaması ile ziyaretçi çekmektedir. Çünkü, manzara eşsizdir.
Tonya insanı hayvancılıkla geçinir. Çünkü dağlarda yukarı çıkıldıkça fındık kalmaz. Tonya’lıların bellerinde silah eksik olmaz. “Dik Horon” onların oyunudur, çok asabidirler, okuma oranı çok yüksektir. Bir kahvehaneye girseniz, oturanların onda sekizi üniversite mezunu, diğer ikisi ise yüksek okul mezunudur. Kimin belinde silah var deseniz, hepsi el kaldırır.
NE YENİR
Tonya’nın tereyağı çok lezzetlidir.
GEZİLECEK YERLER
Tonya ilçesinde, tarihi kalıntı bulunmamaktadır. İlçe genel olarak doğal güzellikleriyle önem kazanmaktadır. Tonya dağ ve yayla turizmiyle dikkat çeker.
Sazalan Yaylası
İlçe merkezine 24 km uzaklıktadır. Erikbeli yaylasının 5 km batısındadır. 1700 metre yükseklikteki yaylada, altyapı hizmetleri tamamlanmıştır.
Erikbeli Yaylası
İlçe merkezine 23 km uzaklıktadır. Burada yapılaşma yoktur, çadır ve karavanlarla konaklamak mümkündür. Yemyeşil bir tabiat, doğa yürüyüşü ve yerel ürünleri tatmak isteyenler, burayı gezmeyi tercih edebilirler.
Kuşdili beldesi-Kuşculu
Burada her yıl “Kuşdili Festivali” olur. Bunlar: yaklaşık 1.5-2 km uzaklıkta, ıslıkla, birbirlerine istedikleri her şeyi anlatabilirler. Sis dağına buradan çıkılır.
Kadırga Yaylası
Hava güzel olduğunda, her kez Cuma namazı kılmak için burada giderler. Fatih Sultan Mehmet, seferden dönerken, Kadırga yaylasına gelirler. Askerler “Sultanım bugün Cuma, Cuma namazını nerede kılacağız” derler.
Bunun üzerine, Fatih: Kadırga yaylasındaki düzlüğü gösterir “ O düzlüğü taşlarla çevirin” der.
Askerler, düzlüğü taşlarla çevirirler ve burası 5000 kişilik bir namaz kılma yeri olur ve günümüze kadar gelir. Burası: çatısı olmayan camidir, 2 minaresi vardır ve sadece duvarları vardır. Evet: 5000 kişilik açık hava camisi ilgi çekmektedir.