İlçe, il merkezine 53 km uzaklıktadır.
TARİHİ
İlçenin 15’nci yüzyılda Kalecik mahiyesine bağlı bir köy olarak Şeyh Şamil tarafından kurulduğu tahmin edilmektedir. İlçenin 1940 yılına kadar ismi “Konur” dur. 1960 yılında Sulakyurt adıyla Ankara iline bağlı bir ilçe olmuştur. 1989 yılından itibaren ise Ankara ilinden ayrılarak, Kırıkkale iline bağlanmıştır.
GENEL
İlçe Kırıkkale’nin doğusunda, Orta Anadolu yaylasının kuzeyindedir. İlçe merkezi ve köyleri ile büyük bir bölümü, Karagüney dağlarının platoları üzerinde bulunur. İlçenin doğusunda Çorum Sungurlu ilçesi, kuzeyinde Çankırı, güneyinde Kırıkkale Balışeyh ilçesi ve batısında Ankara kalecik ilçesi bulunur.
GEZİLECEK YERLER
ŞEYH ŞAMİ KÜLLİYESİ
İlçe merkezinde Yeşilyurt mahallesindedir. Kuzeyinde Cami caddesi bulunur. Külliye: cam ve batısında bulunan türbeden ibarettir. Külliye: Şeyh Şami ve evlatları tarafından bu bölgelerin iskan edilmesinden sonra inşa edilmiştir.
Şeyh Şami: evladı ve cemaatiyle birlikte, Şam’dan gelip Keskin nahiyesine tabi olan Kozdere ve Eşme mezraları arasına yerleşmiştir. Ancak Anadolu’ya ne zaman geldiği belli değildir. Muhtemelen 1460’lı yıllar olmalıdır. Bulundukları yere tasarruf edeceklerine dair ellerinde hüküm bulunduğuna dair kayıt vardır.
Günümüzde külliyeye ait bir inşa kitabesi yoktur. Fakat külliyeye adını veren Şeyh Şamil hakkında bilgiler vardır. Evliya Çelebi, Seyahatnamesinde Şeyh Şamil hakkında “Şeyh Şamil Sultan köyü menzili” ve “Şeyh Şami Ziyareti” başlıklı iki metin bulunur.
Şeyh Şami Külliyesinden birçok kaynakta kısaca söz edilir. Cami ve türbe, pek çok onarım geçirmiştir.
Cami
Kuzey-güney yönde dikdörtgen planlıdır. Üzeri kırma çatı ile örtülüdür. Caminin son cemaat yeri, sundurma çatı ile örtülmüştür. Cami cephe duvarları, tamamen beyaz boya ile boyanmıştır. Cephe köşelerinde ise taş malzeme yerleştirilmiştir.
Doğu cephesinde sade bir düzenlemeye sahiptir. Demir parmaklıklı, ahşap malzemeden ve kare biçiminde üç pencere açıklığı bulunur.
Cami güneybatı köşesinden başlayarak, batı cephe duvarının bir bölümü, türbe doğu duvarıyla birleşir. Caminin minaresi, kuzeybatıdadır.
Camiyle eşit yükseklikte olan, taş malzemeden yapılmış kürsünün, pabuç kısmı betonarmedir.
Minarenin gövde kısmı tuğla malzemeden yapılmıştır. Çift şerefeli, şerefe altlığında mukarnaslı bir düzenleme vardır. Kurşun malzeme kaplı külah kısmı alemle biter.
Caminin kuzey bölümünde son cemaat yeri bulunur. Alçı mihrap üzerinde bulunan bütün süslemeler, alçak kabartma tekniğiyle yapılmıştır.
Harimin batı duvarına bitişik, minberin yanında bulunan 6 basamaktan oluşan dar merdiven, cami içerisinden türbeye geçişi sağlar.
Cami, 1950 yılında yapılan onarımla büyük ölçüde değişmiş, yol seviyesine uymak üzere cami zeminine taş duvarlar ilave edilerek irtifa arttırılmış ve sıvanmıştır. Caminin alçı mihrabı onarım sırasında sökülmüş ve bozulmuştur.
Bugünkü mihrap, eski mihrabın parçalarına bakılarak yeniden yapılmıştır. Taş külahlı türbe, çimento harçlar tepeden aşağı sıvanmıştır. 1950’deki onarım sonucunda, türbe zemini camiden aşağıdadır.
Türbe
Türbe caminin güneybatı köşesine bitişiktir. Zemini camiden daha aşağı seviyededir. Kare planlı, kübik gövdeli, yüksek sekizgen bir kasnak üzerine oturan, piramidal külahla örtülüdür. Türbe cephelerinde iki katlı pencere düzenlemesi görülür.
Ziyaret mekanı ile irtibatlanan iki kapı açıklığı bulunur. Bunlardan biri, cami batı duvarındadır. Ahşap ve dikdörtgen kapıdır. Ana kapı ise, kuzey cephede, dikdörtgen biçimli ve ahşap malzemeden yapılmıştır.
Türbe içi tamamen beyaz boyalıdır. Türbe içinde, toplam 9 sanduka vardır. Beyaz renge boyanmış alçı sandukaların hiçbirinde kime ait olduğuna dair yazı ve tarih bulunmaz.
YEŞİLYAZI KÖYÜ (KÜÇÜK ŞAMİ) KÜLLİYESİ
İlçe merkezine 10 km uzaklıkta Yeşilyazı köyün içindedir.
Yazılı kaynaklarda, Şeyh Şami ve evlatları tarafından kurulduğu söylenen Yeşilyazı köyünde de bir külliye yapılarak bu yörenin de iskan edildiği yazılıdır. Caminin doğu cephesinde harim kapısı üzerinde bir kitabe bulunur. Bu kitabeye göre, külliyenin banisi Şeyh Carullah İbni Şeyh Şami olarak geçer ve inşa tarihi olarak da 1531 yazılıdır.
Cami
Günümüzde yol kotundan aşağıda kalmıştır. Büyük bir avlu içindedir. Kuzey-güney yönde, dikdörtgen planlıdır. Tek mekanlıdır. Üzeri kırma çatı ile örtülüdür. Caminin batısında, bitişik olarak inşa edilen türbe bulunur. Güney cephede iki katlı pencere düzenlemesi bulunur. Güneybatı köşede bulunan türbe, cephenin bir bölümünü kaplar.
Tek şerefeli minare: güneydoğu köşesindedir. Düzgün kesme taş malzemeden yapılmıştır. Kısa, tek şerefeli ve cami duvarına bitişik olarak inşa edilmiştir. Minarenin dikdörtgen ahşap kapısı, bursa kemer biçiminde ve kuzeydedir.
Mihrap, minber ve vaaz kürsüsü, güney duvarına yerleştirilmiştir. Mihrap, tamamen alçı malzemeli ve beyaz renge boyanmıştır.
Minber: mihrabın batısındadır, taş malzemelidir ve beyaz boya ile boyanmıştır. Minber kapısının çevresi, kıvrım dalların yoğunlukta olduğu bitkisel kompozisyonlarla süslenmiştir.
Türbe
Caminin güneybatı köşesinden itibaren, batı cephesinin bir kısmına bitişiktir. Kuzey-güney yönde kareye yakın dikdörtgen planlı, sekizgen kasnak üzerine oturan kubbe ile örtülüdür. Türbe gövdesi cephe duvarlarında, zeminden belli bir seviyeye kadar moloz taş, sonra örtü sistemine kadar düzgün kesme taş kullanılmıştır.
Onarımlar sonucunda da kasnak ve kubbenin yenilendiği ve sıvayla kaplandığı görülmüştür. Avluda bulunan hazire alanında pek çok mezar vardır. Ancak bir tane mezar taşı dikkat çeker.
Üzerinde 3 satır Osmanlıca yazı bulunur ve 1291 tarihi okunabilir. Mezar taşında yüzeysel çatlakların oluşturduğu ve alt satırının zarar gördüğü görülür.
ÇERİKLİ CAMİSİ
İlçe merkezine 19 km uzaklıktaki Çerikli kasabası, Yenikent mahallesindedir.
Caminin harime giriş kapısı üzerinde, tek satırlık bir kitabe bulunur. Kapı kemeri üzerinde ise, 1898 tarihi kazınmıştır. Kitabe günümüzde iki parça halindedir ve aralarına sıva ile dolgu yapılmıştır. Bu yüzden okunamamış ve anlamlı bir yazı metnine ulaşılamamıştır. Cami, yüksekçe bir alana inşa edilmiştir, yakınlarında bir yerleşim yoktur.
KÜÇÜKAFŞAR KÖYÜ KARABABA (SEYİT ŞEYH MUSTAFA) TÜRBESİ
İlçe merkezine bağlı Küçükavşar köyündedir.
Türbenin kapısı üzerinde, 3 satırlık kabartma yazılı kitabe bulunur. Günümüzde kitabe yıpranmış ve okunamaz haldedir. Türbe: dışarıdan 11 kenarlı, dairesel bir plana sahip ve piramidal külah ile örtülüdür. Kapısı, kuzey cephededir.
Kapı, yeşil renkte ve tek kanatlı, metaldir. Ziyaret mekanı duvarları tamamen sıvalı ve beyaz renge boyanmış, fakat duvarlarda derin çatlaklar vardır.
Güney duvarında mazgal pencere bulunur, kuzeybatısında ise küçük dikdörtgen niş görülür. Türbede bulunan tek sanduka, beyaz mermer ile kaplanmıştır.
Türbe günümüzde oldukça harap bir haldedir ve beden duvarlarının büyük bölümü toprak altında kalmıştır. Türbenin üzerinde bitkiler çıkmıştır.