Seyşellerde: kelepir ürünler ve pahalı butikler bulmak mümkün değildir. Hatta: adalarda satılan bazı hediyelik eşyalar: Afrika ve Madagaskar adası başta olmak üzere başka ülkelerden ithal edilerek buraya getirilir.
“Victoria” şehri: birçok hediyelik eşya dükkanının bulunması ile öne çıkar. Burada: çoğu yerli malı olan: canlı renklerle yapılmış pareolar, plaj giysileri, deniz kaplumbağasından yapılmış aksesuarlar, hindistancevizinden yapılmış ürünler ve tişörtler bulup satın alabilirsiniz.
“Revolution Avenue” denilen yerde bulunan Memorabilia ve “Market Street” denilen yerde bulunan Sunstroke: el yapımı giysiler, elle işlenmiş örtüler, rüzgar gülleri, aynalar ve abajurlar gibi daha pahalı ve dayanıklı hediyelik eşya satın alabileceğiniz yerlerdir.
“Anse aux Pins” de bulunan The Craft Centre: sepetler ve yerli malı el sanatı ürünleri alabileceğiniz yerdir.
Ne Satın Alınır
Seyşeller’de büyük Batı tarzı alışveriş merkezleri bulunmamaktadır. Bunun yerine, küçük ve bağımsız mağazalar ve dükkanlar zengin çeşitliliği ile ilgi çekmektedir. Yazının hemen başında belirtmek istediğim bir husus var, burada alışveriş yaparken sakın pazarlık yapmayı ihmal etmeyin.
Bu dükkan, mağaza ve tezgahlarda bulunanlar: takılar, boyalı batik kumaşlar ve el işleridir.
Dükkanlar genellikle Cumartesi günü öğle saatlerinde kapanır. Bunun dışında: hergün saat 08.00-17.00 arasında açıktır. Bazı mağazalar saat 13.00 civarında yeniden açılmak üzere öğle yemeği için bir saat kapanırlar.
Mahe adasında Victoia şehri: ziyaretçilerin hediyelik eşya satın alabilecekleri başlıca yerdir. Kenwyn House: yerel sanatçıların çalışmalarını vitrinlerde sergiledikleri yerdir. Creole binası ise, yerel sanatçılar tarafından hazırlanmış mücevher parçalarının satıldığı yerdir.
Francis Rachel Street boyunca, diğer birçok dükkanlar el yapımı hediyelik eşya satış yerleridir. Camion Hal: birçok farklı mağaza bulunan küçük bir alışveriş yeridir. Albert Street üzerinde bulunan tezgahlarda iyi bir şeyler bulup satın alabilirsiniz. Aynı şekilde Sham Peng Tong Plaza: nezih Seyşeller hediyeliklerinin bulunduğu yerdir.
Victoria Sir Selwyn Clarke Pazar: taze sebze, meyve ve kuru ve taze balık satışı yapılan yer olarak bilinir. Burada ayrıca el işi ürünlerde satılır.
Beau Vallon Beach, Çarşamba ve bazı cumartesi günleri akşamları açık Pazar kurulan yerdir. Öte yandan, özellikle şişelenmiş su satın alabileceğiniz birçok yer bulunur. Küçük ve çeşitli mini gıda mağazaları boldur. Birkaç süpermarket de bulunur.
Eğer Seyşeller’e özgü bir şeyler satın almak isterseniz: yöresel malzemelerden yapılmış bir şişe içki, tarçın kabukları, bir şişe limon otu yağı düşünebilirsiniz. Limon otu yağı: etkili bir sivrisinek kovucusudur ve hoş-taze kokulu bir parfüme benzer.
Bir kavanoz “Hellfire” yani “Cehennem Ateşi” de düşünebilirsiniz. Bu bir tür acı kırmızı biberdir. Öte yandan: çevre kirliliğinden uzak alanlarda kimyasal kullanmadan yetiştirilmiş vanilya ve limon gibi çeşitli aromalara sahip yerel çayda düşünülebilir ki, bu yerel çay dünyanın en saf organik çayı olarak bilinir.
Bunların dışında: yerel sanatçıların atölyelerinden: yağlıboya, suluboya ve batik gibi yöntemlerle yapılmış orijinal veya baskı-kopya eserler de satın alabilirsiniz. Bunlar nispeten pahalıdır.
Sonuç olarak, Seyşeller’i hatırlatacak en pahalı ürün: genellikle kolye ucu olarak kullanılan ve özel olarak yetiştirilen “Praslin” bölgesinin güzel “siyah incisi” dir.
Seyşeller’e ilk ayak basanlar, bugün bilinmemektedirler. Ancak: Hint Okyanusu: muson rüzgarları nedeniyle gemi yolculuklarına izin veren ilk okyanus olmuş ve bu nedenle: Çinliler, Hintliler, Araplar ve Afrikalılar bölgede yoğun olarak bulunmuşlardır.
Ama, adalardan ilk haberdar olanların Arap tüccarlar olduğu düşünülmektedir. Yine de yazılı kayıtlara göre, 1501 yılında Seyşellerin güney bölgesine ilk ulaşan Portekizli denizci Jean de Nova’dır.
Hemen ardından 1505 yılında: Vasco da Gama: buraya gelmiş ve burayı “Amirantes” olarak isimlendirmiştir. Ancak: ne Portekizliler ve ne de arkalarından gelen İngilizler adalara yerleşmemişlerdir.
Ancak: 1609 yılında fırtınaya yakalanan Doğu Hindistan Kumpanyasının bir gemisi: “Mahe” açıklarına demir atar ve gemiciler, adanın doğal nimetleri ve güzelliklerinden çok etkilenirler. Ancak, bu insanlar yine de bu ıssız adada uzun süre kalmazlar ve adaların takip eden süreçteki durumu ve kimler tarafından kullanıldıkları karanlıkta kalmıştır.
Ancak: Hindistan’daki İngiliz-Fransız rekabeti, bu adaların kaderini de etkiler. Hindistan’a giden İngiliz gemileri, uzun yolculukları sırasında Güney Afrika Cape şehrinde mola verirler ve Fransızlar da, böyle bir mola yerine ihtiyaç duyarlar.
Aslında “Bourbon” şehrinde bir üsleri olmasına rağmen, orada güvenli bir liman bulunmaması nedeniyle: Seyşeller’deki “Isle de France” yani “Mauritus” denilen yerdeki korunaklı bir liman olan “Port Louis” e göz koydular ve 1721 yılında burası için hak iddia ettiler.
Öte yandan: aynı dönemde İngilizler de, adaların kuzeyindeki bölümler ile ilgileniyorlardı. Adaların tümünün durumunu keşfetmek için hazırlanan bir kafile: Mauritus’tan kaptan Lazare Picault liderliğinde yola çıktı.
Picault: 1742-1744 yılları arasında: Seyşeller’in kuzeyini ziyaret etti ve burada gördüğü büyük ve beyaz granit adaya “Mahe” olarak isimlendirerek Fransız valisi onuruna el koydu.
1756 yılında: bu kez kaptan Nicolas Morphey: “Egemenlik Kayası” olarak isimlendirilen adayı ele geçirdi ve buraya bir Fransız Bakanın onuruna “Sechelles” adını verdi.
1770 yılında ise, ilk yerleşimciler; Fransızların önderliğinde “Port Victoria” karşısındaki “St Anne” adasına geldiler. Bu az sayıdaki öncü gurup arasında: Fransızlar, Hintliler, Afrikalılar ve Madagaskar adasından gelen köleler bulunuyordu. Kısa bir süre sonra: “St Anne” de: bir yerleşim yeri kuruldu.
Bu yerleşim: kral için bahçesinde değerli şifalı otlar, tarçın, küçük hindistancevizi (muskat) ve biber yetiştirilen bir yer olarak ilgi çekti. Ancak: yerleşimciler, arazide çalışmaktan öte daha rahat para kazanacakları “Mahe” adasına taşındılar.
Çünkü: Mahe adasına gemiler uğrayıp: su, eti için toplanan kara kaplumbağası ve kereste alıyorlardı ve yerleşimciler, gemilerin bu ihtiyaçlarını gidererek kolay para kazanmaya başladılar.
Ancak, yine de yerleşimcilerin bir kısmı: evlerine dönmek istediler ve Fransız hükümeti: “Mahe” adasını tahliye ederek, buraya yalnızca 15 askerden oluşan bir birlik bıraktı. Bu birlik: “L’Etablissement” olarak isimlendirilen bölgede kalan yerleşimciler arasında düzeni korumakla görevlendirildi.
1810 yılına gelindiğinde: Fransız devrimi sırasında korkunç suçlar işlediklerine karar verilen 70 civarında Fransız suçlu, buraya ömür boyu sürgüne gönderildiler. İngilizler de, adaların kendi yerleşimlerine ayrılan bölümünü yine bir sürgün alanı olarak kullandılar.
İngilizler tarafından buraya sürgüne gönderilenler arasında bulunanlardan bir kısmı şunlardır: 1875-1895 yılları arasında Perak Sultanı, 1900-1923 yılları arasında Ashanti kralı Prempeh ve 1850’li yıllarda ülkemizde de yakınen tanınan Kıbrıs Başpiskoposu Makarios’ dur.
1812 yılında İngilizler: “Mauritius” adasını ele geçirdiler ve Seyşeller’in tümü üzerinde hak iddia ettiler. Bu durum: yerleşimciler üzerinde, köleliğin kaldırılması şeklinde sonuç yarattı. Kölelik kaldırılınca, adalardaki birçok büyük çiftlik sahibi: herhangi bir ücret ödemeden çalıştırdıkları kölelerle elde ettikleri tarım gelirlerinden mahrum kaldılar ve Seyşeller’i terk ettiler.
Bunun üzerine, adalarda hindistancevizi ağaçları dikilmeye başlandı. Çünkü: hindistancevizi yağı olan “copra” nın: dünya üzerinde geniş bir pazarı vardı ve yörede daha önce yetiştirilen kahve ve mısır gibi ürünlere göre, ağaçlar daha az ilgi istiyorlardı.
Öte yandan: idari güçlerdeki değişiklik (Fransızlardan İngilizlere geçen) bölge halkının yaşamında büyük değişiklikler yaratmadı. Hatta: 1841 yılında Kraliçe Victoria ismi verilene kadar, Seyşeller’in başkentinin İngilizce ismi bile yoktu.
1860’lı yılların başında: adalarda yerleşik Fransız ve İngiliz yerleşimcilere ek olarak: buraya Afrika’dan özgürlüğüne kavuşturulmuş 3000 civarında köle getirildi.
Bunların gelmesiyle: adalarda daha fazla işçi ortaya çıktı ve daha fazla hindistancevizi plantasyonları açıldı. Hatta: uzak mercan adalarında bile yeni üretim yerleri yapıldı. Kimi plantasyon sahipleri ise yine aynı dönemde daha karlı olan “vanilya” üretimine başladılar.
Tam bu süreçte: korkunç bir fırtınanın ardından, dağın yamaçlarından kayan büyük çamur kitlesi, başkent “Victoria” şehrini tamamen örttü. Bu felakette şehirde yaşayanlardan en az 70 kişinin canlı canlı çamurlara gömülmesi veya sürüklenerek denize akması sonucu hayatını kaybetmesi: adanın tarihinde önemli yer tutmaktadır.
Günümüzde “Victoria” şehrinin bazı bölgeleri, bu şekilde çamur akan arazilerin üzerine, denizden alınarak yerleştirilen yani ıslah edilen yerlerden oluşmuştur. Ancak: ada kolonisi, bu doğal felaketin üstesinden gelmeyi başardı ve 19. yüzyılın sonlarına doğru, adada refah düzeyi yükseldi. Ancak bu kez adalarda özgürlük rüzgarları esmeye başladı. Çünkü: Seyşeller halkı: “Mauritus” da bulunan İngilizlerin adaları yönetmelerini kabullenmemeye başladılar.
1903 yılında: Seyşeller bağımsızlığını kazandı ve her ne kadar bağımsız olsalar da günümüze kadar olan süreçte: sömürgeci hükümet yani İngilizlerin izni olmadan hiçbir önemli projeyi üstlenemeden yönetimi sürdürdüler.
1914 yılında,
I. Dünya Savaşı başlayınca, Seyşeller yine felaketlerle karşı karşıya kaldı. Tarçın yağı ve guano gibi yeni ürünler yetiştirilmesine rağmen, ihracat önemli ölçüde azaldı ve ardından adada büyük yoksulluk başladı. II. Dünya savaşının başlaması ile bu yoksulluk daha da arttı. II. Dünya savaşında ada İngilizler tarafından yakıt üssü olarak kullanılmıştır.
1964 yılında: James Mancham başkanlığındaki Demokrat Parti: France Albert Rene başkanlığındaki Birleşmiş Halk Partisi ile birleştiler ve 1970 yılında Parlamento Yürütme Konseyi seçimlerine katıldılar.
Bu seçimler sonucunda: adaların İngiliz kolonisi olarak kalmasını isteyen “Mancham” başkan seçildi. Ancak aynı yıllarda İngilizlerle yapılan görüşmelerin ardından 1976 yılında Seyşeller bağımsızlığını kazandı.
Ülke ekonomisi için turizm ağırlıklı olmaya başladı. Soğuk savaş döneminde: Seyşeller idaresi Amerika ve Sovyetler Birliği arasında, iki süper güçten de yardım almayı başaracak şekilde olumlu politika izledi.
1981 yılında bir paralı asker ordusu adaları ele geçirmeye kalkıştı. Takip eden süreçte, Seyşeller ordusuna mensup isyancılar ve Tanzanyalı paralı askerler arasında süren çatışmalar devam etti. Ancak soğuk savaş bittiğinde, reform baskıları da arttı ve 1992 yılında ülkede çok partili demokrasiye geçildi.
