Şehir: UNESCO Dünya Mirası Listesine adaydır.
Buraya vizesiz gitmek mümkündür.
Kosova ülkesinde başkent Priştine’den sonra ikinci büyük şehirdir. Buraya ulaşmak için Priştine hava alanı kullanılabilir, aradaki mesafe yaklaşık 1 saattir. Hava alanı ile Prizen şehri arasındaki uzaklık 80 km. dir.
Şehir Üsküp şehrinin 55 km kuzeybatısında ve açık denizle irtibatı sağlayan İskenderiye (Shkoder) şehrinin 125 km doğusundadır.
Ülkede kullanılan para birimi “Euro” dur, ancak özellikle belirtmek isterim ki, her türlü alışverişte mutlaka pazarlık yapın, örneğin taksi kullanırsanız 30 dakikalık bir yolculuk için en fazla 20 Euro vermeniz yeterlidir.
Şehir oldukça hareketlidir. Köprüleri ve tarihi dokusuyla, ünlü Şar dağlarının eteğinde, hem Arnavutluk a, hem de Makedonya ya sınırı olan bu güzel şehir ve çevresi Priştine ye göre daha fazla yeşile, nehirlere ve dağlara sahiptir.
Şehrin tam ortasından “Akdere” (Bistriça Nehri) geçiyor.
Osmanlı döneminde burası Rumeli Beylerbeyliğinin merkeziymiş. Çünkü Adriyatik denizi kıyılarına ve Balkan yarımadasına giden yollar bu kasaba üzerinden geçiyormuş, dolayısıyla ticari açıdan çok hareketli ve canlı bir yermiş.
Aynı zamanda Balkanlar da Müslümanlığın yapılmasında büyük payı olan ünlü Türkmen devrîsi Sarı Saltuk a atfedilen türbeler de burada bulunuyor. Ona duyulan saygının ve sevginin bir nişanesi olarak, birçok bölgede ona atfedilen mezarlar bulunuyor.
Şehirde nüfusun büyük çoğunluğu Arnavut tur. Ayrıca Boşnak ve Türkler de yaşıyor. Sırp ve Hırvatların çoğu ise savaş sonrasında şehri terk etmişlerdir. Sokaktaki her kez Türkçe biliyor.
Kültürel açıdan şehrin en önemli değerlerinden biri tarihi Lumbardhi Sineması. Lumbardhi, Prizzen den geçen nehrin Arnavutça ismi. Boşnakçası Bistrica ve Türkçesi ise Akdere. Burada her şeyin üç ismi var.
Şehrin tarihi geçmişine baktığımızda, 3’ncü Osmanlı Padişahı Sultan I. Murat’ın burada şehit düştüğü görülür. 1389 yılında, Osmanlı ve Balkan ülkeleri arasında yapılan 1’nci Kosova savaşında, her iki ordunun komutanları savaş meydanında ölürler.
Sırp prensi Lazar, savaş sırasında, Osmanlı Padişahı I. Murat ise, savaş sonunda savaş meydanını gezerken yaralı bir Sırp prensi tarafından öldürülür. Padişah I. Murat’ın iç organları, Kosova ovasındaki türbede gömülüdür.
Yıllar sonra, Yugoslav hükümeti türbenin hemen karşısında bulunan ve Sırp Prensi Lazar’ın öldüğü yer olarak kabul edilen Gazimestan’da yüksek ve ihtişamlı bir anıt yaptırdı. Her yıl bu anıtta toplanan Sırplar, Kosova savaşını anıyorlar.
1989 yılında, Sırp milliyetçisi Slobadan Miloseviç, ülkenin her yanından toplanan 1 milyon Sırp ile bu meydanda büyük bir gösteri yapmıştır. Hatta bu konuşmanın Yuğoslavya ülkesinin dağılmasının başlangıcı kabul edilir.
Giriş için son bir not, Kosova Türk Tabur Görev Kuvvet Komutanlığı burada konuşlanmıştır.
Ne satın alınır
Şadırvan meydanından bölgenin ve insanın kültürünü yansıtan el işlemeli çantalar ve beyaz renkli geleneksel Arnavut şapkalarından satın alabilirsiniz.
Ne yenir
Burada: özellikle pleskavica, fliya yani fulya böreği ve Boşnak böreği yemenizi öneririm. Özellikle Boşnak böreğini mutlaka tatmalısınız. Bistriça nehri kıyısında, 1967 yılından beri hizmet veren “Te Syla Alhambra” da, mutlaka pleskavica yani kaşarlı köfte yemelisiniz.
Prince Coffee Shop denen kafede ise trileçe deneyin. Şehirde salata istediğinizde, salatalar: doğranmış domates, biber ve salatalığın üzerine peynir rendelenmiş olarak getiriyorlar.
Son bir öneri, Sinan Paşa camisine giderken “Beska” restoran bulunuyor, burada fiyatlar çok ucuz ve yemekler doyurucu ve caziptir.
GEZİLECEK YERLER
Prizren Kalesi
Bizans döneminde yapılmıştır. Osmanlı döneminde de kullanılmıştır. 600 metre yüksekliktedir. Tarihi kalenin içinde: cezaevi, ahır ve tarihi dönemlerde askerlerin kaleyi korumak ve zaman geçirmeleri için yapılmış odalar bulunuyor.
Kalede 1969 yılında başlatılan arkeolojik kazı çalışmaları sonucunda, Ortaçağ sonrası döneme ve Osmanlı dönemine ait eserler ortaya çıkarılmıştır. Yüzyıllardır çeşitli hükümdarlıklara ev sahipliği yapan kalenin restorasyon çalışmaları sürekli devam ettirilmektedir. Son olarak 2008 yılında restorasyon yapılmıştır.
Kaleye yürüyerek çıkılıyor, oldukça dik bir yokuş olmasına rağmen, inanın zahmete değer, mutlaka çıkın, çünkü şehrin harika manzarasını izlemek için en iyi yer olarak kabul edilmektedir. Kaleye doğru yürürken, şehrin Kosova savaşında uğradığı ağır yıkımları görebilirsiniz. Yanmış ya da yıkılmış binalar görülüyor. Kalenin burcu üzerinde Osmanlıdan kalma bir top sergileniyor.
Sinema
1952 yılında tarihi taş köprünün hemen yanında açıldı. Lumbardhi kapalı ve açık hava sineması 2014 yılında ise sivil toplum inisiyatifi ile yıkılmaktan kurtarıldı, korundu ve yenilendi. Tarihi sinema her yıl birçok büyük etkinliğe ev sahipliği yapıyor. Bunların başında ise: Dokufest ve bu yıl 30’ncu düzenlenen Prizren Zambağı Müzik Festivali geliyor.
Sinan Paşa Camisi
1615 yılında yaptırılmıştır. Osmanlı döneminde, Arnavut olan Vezir Kaptan-ı Derya Sinan Paşa tarafından kale altında kalan bölgeye yaptırılmıştır. Süslemeleri ve kullanılan malzemeler dikkat çekmektedir. Caminin minaresi 43 metre yüksekliktedir ve Balkanların en uzun minaresi olarak bilinir.
2’nci dünya savaşı yıllarında kapalı kalmış, depo olarak kullanılmış, daha sonra, 1952 yılında restore edilerek yeniden ibadete açılmıştır. Cami uzunca bir süre TİKA tarafından restore edilmiş, avlusunda bir kafe bulunuyor. Ayrıca, bu cami, Kosova genelinde Türkçe vaaz verilen tek cami olarak da önem taşıyor.
Kırık Cami
1455 yılında Osmanlı Devletinin Prizren şehrini ele geçirmesinden sonra Fatih Sultan Mehmet’in komutanı tarafından inşa edilmiştir ve aynı zamanda Namazgah olarak da bilinir. Burası Fatih Sultan Mehmet’in namaz kıldığı yer olarak biliniyor.
Daha önce yıkılmış halde iken Ankara Büyükşehir Belediyesi sponsorluğunda, Kosova Türk Tabur Görev Kuvvet Komutanlığı tarafından onarılmıştır.
Emin Paşa Camisi
Sancak Beyi Emin Paşa tarafından, 1831 yılında merkeze yaptırılmıştır. Osmanlı döneminden günümüze kalan en güzel eserlerden birisidir. Caminin 200 yıllık eski Sofu Sinan Camisinden esinlenilerek yapıldığı görülmektedir.
Emin Paşa’nın mezarı da caminin haziresindedir.
Gazi Mehmet Paşa Camisi ve Hamamı
Halk arasında “Bayrak Camisi” diye de bilinir. İşkodra Sancak Beyi Dulkadiroğulları Beyliğinden Gazi Mehmet Paşa tarafından 1563-1574 yılları arasında yaptırılmıştır. Bu yapılar: bir kubbeli cami, bir medrese, bir kütüphane, bir mektep, kendisi için bir türbe ve büyük bir çifte hamamdır.
Bu yapıların birçoğu günümüzde hala ayaktadır. Medrese 1947 yılına kadar faaliyetini sürdürmüştür. Kütüphane: tıp, matematik, din ve tarih üzerine pek çok yazma barındırır.
Hamam, Balkanların en büyük hamamı olarak bilinmektedir. 1954 yılında kültürel miras olarak ilan edilerek koruma altına alınmıştır. Günümüzde, hamam yapısı çeşitli fotoğraf sergileri ve konserler için kullanılmaktadır.
Prizren Ligi
Bu binada: 1878 yılında 300 Arnavut delegenin katılımıyla “Arnavut Birliği Genel Kurulu” burada toplanmış ve Arnavut toprakları tamamen kurtuluncaya kadar mücadeleye devam kararı alınmıştır. Bu kararların orijinal nüshaları, hala burada korunmaktadır. Bina, Balkanlarda 5 ayrı ülkede yaşayan Arnavutlar için ortak bir merkez olarak kabul edilmektedir.
Taş Köprü
Şehrin ortasından geçen Bistriça nehri üzerinde, Sinan Paşa camisinin karşısında bulunan köprü, üç gözlü olarak kesme taştan yapılmıştır. Kim tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. Muhtemelen 15’nci yüzyıl sonunda yapıldığı tahmin edilmektedir.
1979 yılında sel felaketi nedeniyle yıkılan köprü, 1982 yılında şehir için önemi büyük olduğundan aslına uygun olarak yeniden inşa edilmiştir. Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından köprünün ışıklandırılması yapılmıştır.
Şadırvan
Şehrin en önemli meydanı olan “Şadırvan meydanı” nda bulunan çeşme: restoranlar, kafe ve hediyelik eşya dükkanlarının yanındadır. Burası şehrin en hareketli yeridir.
Şadırvan çeşmesi, dini hoşgörüyü temsil etmesi açısından önem taşımaktadır. Şadırvan meydanı 2013 yılında UNESCO tarafından restore edilmiştir. Şadırvan da su içmeyi unutmayın, söylenenlere göre, Şadırvan’da su için bu şehre bir daha gelirmiş.
Katedral
Şehir merkezindeki katedral, Arnavut kökenli Azize Rahibe Teresa’nın adını taşıyor. Katedral, Rahibe Teresa’nın doğumunun yüzüncü yıldönümü olan 26 Ağustos 2010 tarihinde ibadete açıldı.
ŞEHİR YAKINLARINDA GEZİLECEK YERLER
Sultan I. Murat Türbesi
Priştine-Mitroviça kara yolu üzerinde şehir merkezine 6 km uzaklıktadır. 1389 yılında yapılan I. Kosova savaşında şehit olan Sultan I. Murat’ın türbesinde iç organları gömülüdür. Türbenin bakımını, yüzyıllardır Buharalı bir aile yapıyor.
Mamuşa Kasabası
Anadolu Tokat civarından getirilen Türk ahalisi, bu kasabaya yerleştirilmiştir. Sultan II Mahmut’un isminden hareketle buraya Mahmut Şah ismi verişmiş ve zamanla Mamuşa’ya dönüşmüştür. Buraya yolunuz düşerse, eski tarihli minare ve üzerine asılmış not dikkatinizi çekecektir.