Semt zaman içinde: I. Levent’ten 4. Levent’e ve Yeni Levent’e kadar bölüm bölüm kurulup genişlemiştir.
Semt: şehir dışı bir toplu konut yerleşmesinin, İstanbul’da 40 yıl içinde yoğun bir şehir içi yerleşmeye dönüşmesinin belirgin örneklerinden biridir.
OSMANLI DÖNEMİ
Levent Çiftliği
Levent: bir yandan Baltalimanı, Tarabya, Büyükdere, Belgrad köyü, Beşiktaş ve öte yandan: Kağıthane, Haliç, Okmeydanı’na ulaşmak için bir kavşak noktası niteliğindedir.
Semt ismini: 18 yüzyılda, Osmanlı döneminde burada bulunan bir çiftlikten almıştır.
Büyükdere yolunun doğusundaki geniş arazi: 1780 yılında, Sultan I. Abdülhamit tarafından, Kaptan-ı Derya Cezayirli Hasan Paşa’ya verilmiştir. Kendisi burada: bahçeler, binalar, kasırlar yaptırmış ve buraya deniz leventlerinden meydana getirdiği bir muhafız bölüğü yerleştirmiştir.
Daha sonraki Padişah, Sultan III. Selim, 1792 Nisan ayında, İstanbul’un merkezine göre tecrit edilmiş bir noktada bulunan ve daha önceleri sürat topçularının eğitilmesi için kullanılmış olan Levent Çiftliğini, hoşnutsuzluk yaratmaması için halktan ve eski birliklerden uzak bir yerde Nizam-ı Cedid ordusunun talim alanı olarak seçti. Yeni ordunun kurulma süreci sessiz sedasız işlerken, şehir içinde konumlanması için gözlerden uzak bir nokta olan Levent Çiftliği uygun bulunmuştu.
Levent Çiftliğindeki kışla tamamlanana kadar, askerler ve subaylar, şehir içinde çadır ve barakaları ile bir geçiş döneminin yeni aktörleri olarak görülmüşlerdi. Sultan III. Selim askeri yapılardaki işleyişi ve çalışmaları kontrol etmek için, bu yapıları köşklerine yakın alanlarda konumlandırma eğilimindeydi. Bu yüzden, III. Selim, Beşiktaş’a özel bir ilgi göstermiş, oluşturmaya çalıştığı Nizam-ı Cedit’in askeri birliklerinin hem eğitimlerini izlemek, hem de atış yapmak ve gezmek amacıyla sık sık Beşiktaş’a ve Levent Çiftliğine gelir olmuştu.
Daha sonraki Padişah, Sultan III. Selim: Nizam-ı Cedid ordusunun ilk kışlasını burada kurdurdu. Bunun ardından, bölge “Levent Çiftliği” ve “Levent Kışlası” olarak anılmaya başlandı. Çünkü Leventlerin şehir dışında, Rumeli sırtlarında hazırlanacak bu alanda ve inşa edilen kışla kompleksinde toplanması ve eğitilmelerine karar verilmişti.
Fransız gezgin Olivier: 1790 yılında İstanbul şehrini anlattığı Seyahatnamesinde: Levent çiftliğinde, Avrupa usulü tüfek ve kasatura yapan bir imalathanenin varlığından söz eder. Ayrıca geniş arazi üzerinde, pek çok yapı bulunduğunu, modern eğitim ve donanımlı 1200 bostancıdan oluşan bir piyade kıtasıyla: Topçu ve süvari birliklerinden oluşan 4000 kişilik bir askeri birliğin varlığından söz eder.
Bölge Mayıs 1807 tarihinde büyük bir yangın atlatır.
CUMHURİYET DÖNEMİ
Cumhuriyetin ilanından sonra, Levent Çiftliği, İstanbul Belediyesi mülküne geçer. II. Dünya savaşından sonra, görülen konut sıkıntısı üzerine, birçok şehirde olduğu gibi İstanbul’da da toplu konut projelerine başlanmıştır.
Levent semtinde ilk kısım evlerin yapımına, Emlak Kredi Bankasının toplu konut projeleri çerçevesinde, 1947 yılında başlanmıştır.
1950 yılında, 1. Levent bölümü bitirilmiştir. Burada 400 kadar evin projesi, Mimar Kemal Aru tarafından yapılmıştır. Bunlar: küçük bahçeler içinde tek veya iki katlı, ikiz veya tek evlerdi.
1’nci Levent rağbet görünce: 2 ve 3’ncü Levent konutlarının yapımına başlanmış, biraz daha büyük ve villa tipi evler yapılmıştır.
4’ncü Levent 1950-1960 yılları arasında en kuzey kesimde yapılmış, buradaki evler lüks sayılabilecek villalar yanında, birkaç katlı apartman tipi yapılardır. 4’ncü Levent çarşısı civarında da oldukça yüksek ve çok daireli bloklar yapılmıştır. 4’ncü Levent’in kuzeyinde: Emlak Bankasından ayrı olarak çeşitli apartmanlar ve siteler yapılmıştır.
Böylece: Levent’in görünümü büyük ölçüde değişmiştir. Ancak en önemli husus: Levent evlerine kat izni verilmemesiyle sağlanmış ve bu kesimdeki binalar ve bahçeler, ilk görünümlerinden çok fazla şey kaybetmemişler, apartmanlaşma nispeten önlenmiştir.
1950’lerin başlarında semt, 2000 kişi yaşayan ve tümüyle İstanbul dışı sayılan bir yerdi. Buranın yakın çevresinde, başka bir yerleşim yoktu ve ulaşım Taksim veya Beşiktaş’a seyrek seferler yapan otobüslerle sağlanıyordu. 1954 kışı gibi soğuk geçen kış aylarında: Levent’in üstüne kurulduğu tepelere, hatta mahallenin çevresine kadar kurtlar inerdi. Bölge bütünüyle tarla ve kırlıktı. Burada akan derenin ve dutlukların çevresinde piknik yapılırdı.
3’ncü Levent’in bulunduğu yerde: Perili Köşk denen kışla veya kasır harabesi vardı.
1980’lerin sonrasında: Levent mahallesi, 1’nci Levent’den başlayarak, konut bölgesi olma özelliğini kaybetmeye başlamış, küçük villa tipi evlerin üstüne izinli bir kat ve kaçak katlar yapılarak, eski konutlar küçük şirketlerin idare merkezlerine, lokanta, kebapçı, diskotek, gece kulübü ve otomobil galerisi gibi ticarethane ve butiklere dönüşmüştür. Yani: konut ağırlıklı olmaktan, ticaret ve eğlence ağırlıklı olmaya doğru bir süreç başlamıştır.
Şehrin iş bölgesi bu civara kaydıktan sonra, orta ve küçük şirketler 1’nci Levent bölgesine yerleşmiş, büyük holdingler ise 2 ve 3’ncü Levent bölgelerine ve 4’ncü Levent’in Büyükdere caddesine bakan kesimlerine gökdelenler kurmuşlardır. Yapı Kredi Plaza ve Sabancı Center gibi gökdelenler bunlardan bazılarıdır.
Levent: Cumhuriyet döneminin modern şehir yaşamı için oluşturulmuş örnek yerlerden birisidir. Aynı zamanda artık yetişkin olan yaklaşık 30 bin ağaç ile de döneminde çok ilerici bir ekolojik projedir. Aynı nedenle de günümüzde İstanbul Metropolü çapında, bir yeşil alan yani bir bahçe şehirdir.
Türkiye Futbol Federasyonu Yönetim Binası
4’ncü Levent’te bulunan bu bina: Sultan III. Selim döneminde kurulan Levent Kışlasındaki pek çok binadan günümüze kalan tek parçadır. Yapı 1775-1799 yılları arasında hünkar kasrı olarak yaptırılmıştır. Sultan III. Selim’in: avlanma, ata binmek ve dinlenme amacıyla bu köşke geldiği sanılmaktadır. 1950’li yıllara kadar metruk bir durumda bulunan ve halk arasında “Perili Köşk” olarak adlandırılan bina, yıkılmayıp 1993-1995 yılları arasında restore edilmiştir. Yapı: 1995 tarihinde Türk Futbol Federasyonunun malı olarak hizmete sunulmuştur.
Önce Perili sonra Pembe Köşk olarak bilinen bu saray yavrusu köşkte: her ne kadar Futbol Federasyonu Yönetim Kurul denilse de sadece Milli Takım Teknik kadrosu bulunmaktadır. Özellikle ikinci kattaki, salon görünümlü ve manzaralı oda dikkat çeker.
Harp Akademileri Komutanlığı
Osmanlı devletinde, dünyadaki gelişmelere paralel olarak orduyu da kapsayacak şekilde geniş ıslahat çalışmaları başlatıldığında: 1835-1838 yılları arasında, çeşitli Avrupa başkentlerine 26 subay gönderilmiş ve bunlara dönüşlerinde, Sultan Abdülmecit tarafından kurmaylık unvanı verilerek askeri okullarda görevlendirilmişlerdir.
1847 yılında alınan karar gereğince: Avrupa orduları sisteminde kurmay subay yetiştirmek için “Mekteb-i Funun-u Harbiye-i Şahane Erkan-ı Harbiye Sınıfları” adıyla, Pangaltı’daki Harbiye binasında eğitim ve öğretime başlanmıştır.
Yeni Levent’te bulunan Harp Akademileri yerleşkesinin temeli, 12 Mart 1969 tarihinde atılmıştır. Harp Akademileri, 24 Ağustos 1975 tarihinden itibaren, buradaki yeni yerleşkesine taşınmaya başlamıştır.
Sabancı Center
Bu 34 katlı gökdelen, 4 Levent’tedir. 158 ve 140 metre uzunlukta iki binadan oluşmaktadır. Yüksek olan bina Akbank ve diğer bina ise Sabancı Holding kuruluşlarına aittir. Yapı Mayıs 1993 tarihinde hizmete girmiştir. Zamanında burada yaşayan suikast olayı nedeniyle, güvenlik tedbirleri üst düzeydedir.
Kanyon İstanbul
Büyükdere caddesi üzerindedir. 4 katta, 140 mağaza ve sinema salonu bulunuyor. Otopark ise gayet büyüktür, yaklaşık 2500 araç kapasitelidir. Açık havada kurulmuş olan bu alışveriş merkezi, dört katlıdır ve her katı, farklı caddeden oluşmaktadır.
Metro City
1 Levent’de, Büyükdere Caddesi üzerindedir. 2003 yılında açılmıştır.
175 mağaza, restoran ve kafeler bulunmaktadır. 5 katlı alışveriş merkezinde 1200 kapasiteli bir otopark mevcuttur. Yapı: gün ışığı alması sağlanarak yapılmış ve böylece gün ışığında, aydınlık bir alışveriş imkanı sağlanmıştır. Çünkü çatının kapatılmasında, teflon kaplı fiber glas çatı örtüsü kullanılmıştır. Yemek katının kasvetli görüntüsü beğenilmiyor.
Buranın en büyük özelliği: dünyanın birçok yerinde görülmeyen doğrudan metro bağlantısı olmasıdır. Zemin katta: metro istasyonu bağlantısı bulunmaktadır. Mağazalar yanında, ilave iki adet rezidans binası vardır. Bunlar 24 katlı ofis binası ve 26 katlı rezidans binasıdır.
Özdilek Park Alışveriş Merkezi
Levent semtinde Büyükdere caddesi üzerindedir. Metro city ve Kanyon alışveriş merkezi arasındadır. Metro istasyonuyla bağlantılıdır ve böylece hava koşullarından etkilenmeden metroya ulaşılmaktadır.
2014 tarihinde açılan bu alışveriş merkezinde: tamamı güneş ışığı alan 5 katta, 170 mağaza, bir hipermarket, elektronik merkat ve büyük bir teras alanı bulunmaktadır. Ayrıca 1500 kişi kapasiteli bir yeme içme alanı, sinemalar ve çocuk oyun alanı da vardır. Mağazaların bulunduğu geniş koridorlar, yüksek tavanlıdır ve rahat gezilebilmektedir. 4 katta, 1500 araç kapasiteli otopark bulunmaktadır.
Ayrıca yine burada River Plaza ve 5 yıldızlı uluslar arası oteller zincirinin bir oteli bulunuyor. (Wyndham Grand Otel)
Son bir not: bir rivayetten söz etmek istiyorum. Kanyon alışveriş merkezi açıldığında, şu anda Paşabahçe mağazasının bulunduğu yer için, Kanyon yönetimi ve Özdilek anlaşmışlar, ancak daha sonra Kanyon yönetimi kirayı arttırınca, Özdilek sahibi, bunu onur meselesi yapıyor ve Kanyon’un yanındaki araziyi alıp, alışveriş merkezi yapıyor.
Zorlu Center
Yapıda: 180 mağaza ve zengin boğaz bitki örtüsüyle çevrelenen yarı açık ve yarı kapalı özelliğiyle yeni bir şehir meydanı özelliğine sahip iki meydan bulunmaktadır. Meydan ve yürüme yollarında, kar ve buzlanmaya karşı eritme sistemi kurulmuştur. Böylece ziyaretçiler açık alanlardaki butikleri gezebiliyorlar.
Farklı ışıklandırma sistemiyle: kapalı katlardaki ışık sistemi, gün ışığının değişimlerine göre düzenleniyor.
Yemek katında:; dünyaca ünlü bölümler tarafından müşterilere farklı lezzetler sunulmaktadır. Ancak tabii birçok alışveriş merkezinde olduğu gibi gözler fast food bölümlerini arıyor. Fast food bölümleri, merkezin yemek bölümünde değil, alt kattadır.
Sinema bölümünde ise 14 tane sinema salonu bulunmaktadır. Merkezin otoparkı ilk 3 saate kadar ücretsiz, sonrası için ücretlidir.
Yapıda, her köşe çiçek bahçesine çevrilmiştir. Teras katı: yapay göllerle süslenmiştir. Işıklarla çevrilmiş bir orman ve bu ormanın bahçesinde güzel cafeler bulunuyor. Aslında merkezle ilgili kurumsal yazışmalarda tam bir tasarım harikası denilmesine rağmen, genellikle burayı ziyaret edenler, tesisin büyüklüğü yanında, giriş ve çıkışların sorunlu olduğunu ve hatta çıkışın bulunamadığını belirtmektedirler.
İstanbul günlük gezi planı hakkındaki yazım için.