Yeşil ve mavinin denize sıfır noktasında birleştiği bu şirin ve tarihe iz bırakan isimli ilçemiz, barındırdığı güzelliklere rağmen turizmde hak ettiği yeri alamamış.
ULAŞIM
İlçe, Samsun il merkezine: 33 km. uzaklıktadır. Samsun-Sinop Devlet Karayolu üzerinde bulunmaktadır.
TARİH
Yörede, Dağköy ve Yörükler Beldeleri civarında yapılan arkeolojik kazılarda: MÖ.dönemlere ait yerleşimler saptanmıştır. Hasköy bölgesinde görülen mezarın: MÖ.47 yılından günümüze kaldığı tespit edilmiştir.
Yörükler bölgesinde bulunan hamam yapısının ise, Cenevizliler ve Romalılar dönemine ait olduğu söyleniyor.
Bölge: Çelebi Mehmet döneminde, Osmanlı topraklarına katılır. Bu dönemde: Orta Asya’dan gelen Türkmenler, buraya yerleştirilirler. Daha sonra ise, bütün bölgeyi etkileyen, 93 Harbi, Osmanlı-Rus savaşı ve bu dönemde, yine, bölgeye göçler gelir.
Bunlar: Kafkasya ve Dağıstan bölgesinden gelen Türklerdir. Balkan Savaşlarında ise, bu sefer Avrupa’dan gelen Osmanlı Türkleri, bölgeye yerleşirler. Daha sonra ise, Cumhuriyetin ilanı sonrasında, mübadele yolu ile, Selanikten gelen Türkler, yine bölgede iskan edilirler.
Ulusal Kurtuluş Savaşında, burada Dağköy denilen yerde, etkin mücadeleler verilmiştir. Bu mücadelelerde “Fatma Çavuş” lakaplı bir kadın kahraman tarihi süreçte öne çıkmıştır.
Fatma Çavuş, 1963 yılında vefat etmiş olup, kabri, Dağköy de bulunmaktadır.
İlçenin eski ismi: Engiz. Ancak, Engiz adı Türkçe olmadığından, 1961 yılında değiştirilerek, “Ballıca” ismini almıştır. Ballıca’da, 1970 yılında Belediye olmuştur. 1988 yılında ise, Belediye Meclisi kararı ile, yörenin ismi “Ondokuz Mayıs” olarak değiştirilmiştir.
GENEL
İlçe: Kızılırmak nehrinin oluşturduğu delta ovasının doğu ucundadır ve denizden yüksekliği 10 metredir. En yüksek yeri: Nebya ormanlarının bulunduğu, güneydeki tepedir. İlçe, genel olarak sakin bir nüfus yapısına sahip olmasına rağmen, özellikle yaz aylarında, ilçenin nüfusu artmaktadır.
19 Mayıs, Karadeniz’in en şirin turizm merkezlerinden biridir. Sahil şeridinin uzunluğu, yaklaşık 20 km. Güzel kumsalı ve temiz denizi, burayı öne çıkarıyor. Sahilde: her türlü ihtiyacı karşılayabilecek dinlenme tesisleri, çay bahçeleri, piknik alanları, kültür ve spor tesisleri bulunuyor.
Özellikle: 2008 yılında hizmete açılan “Su oyunları Parkı” ilginizi çekebilir. Aynı anda 600 kişiye hizmet verebilen tesis, özellikle havuzları ve su kaydırakları ile, güzel zaman geçirmek için ideal.
Karadeniz bölgesinde tek yani yalnızca burada bulunan; Sivil Havacılık okulu var. Her yıl, Ağustos ayında, Havacılık Panayırı düzenleniyor. Bu okulun hava alanına, küçük uçaklar inebiliyor.
Ekonomik özellikler değerlendirildiğinde: tütün, buğday, fındık, mısır ve pirinç öne çıkıyor. Türkiye’nin en büyük ve teknik donanımlı sigara fabrikası burada bulunuyor. Ballıca Sigara Fabrikası.
NE YENİR
Yörenin en büyük özelliği balıkçılığın gelişmiş olması. Bunun doğal sonucu olarak, lezzetli ve taze deniz ürünleri yemenizi öneririm.
NE SATIN ALINIR
Yörede: el dokuması kilimler, çoraplar bulabilirsiniz.
GEZİLECEK YERLER
SAAT KULESİ
İlçenin simgesidir. Hemen Hükümet Konağı önündedir. Bir zamanlar: cami minaresi olarak kullanılmış. Çünkü: burada uzun yıllar önce Merkez Camisi varmış, caminin yıkılmasının ardından geriye bu minaresi kalmış.
1952 yılında yapılan: Engiz Merkez Camisi, İlçe merkezinden geçen Samsun-Sinop kara yolunun genişletme çalışmaları nedeniyle, 1988 yılında yıkılmış. Halk caminin yıkılmasına karşı çıkınca, dönemin Belediye yetkilileri devreye girerek, cami yıkılsa da, minaresinin saat kulesine dönüştürülmesi konusunda halkı ikna etmişler.
Yıkılmayan minare, bir yıl sonra, saat kulesine dönüştürülmüş. 37 yıl minare olarak hizmet veren yapı, son 21 yıldır, saat kulesi olarak kullanılıyor. Ama, bir ara saat arıza yapınca sökülmüş.
Ama daha sonra tamir edilen saatler takılarak, saat kulesi olarak kullanılmaya başlanmış. Yani: saatsiz bir saat kulesi olarak, uzun zaman insanların dikkatini çekmiş. İlçenin genel görünümüne uygun olarak: kırmızı-beyaz renklere boyanmış.
KUMCAĞIZ MAHALLESİ
İlçe merkezinde, sahil mevkiindedir. Hemen önündeki çam ormanı ve denize çok yakın olması (300 metre) ile, tam bir dinlenme mekanı olarak öne çıkıyor. Burada: konaklamak için, prefabrik evler var. 40 haneli olan bu tesisteki evler, eşyalı olarak veriliyor.
Evlerde: banyo, mutfak ve yatak odası var. Tesiste: bunun dışında, çocuk oyun parkı ve kafeterya var. Her sabah: çam ormanında yürüyüş yapabilir ve daha sonra tertemiz denize girebilirsiniz.
SUBASAR ORMANLARI- GALERİÇ ORMANI:
İlçenin Yörükler Mevkindedir. İlkbaharda, tabanı suyla kaplanan, yaprak döker ağaçlardan oluşmuş, Galeriç Ormanı, yaban hayatı açısından görülmeye değer bir yer. Aslında, bu ormanlar daha geniş alanda bulunmasına rağmen, parçalanmış ve günümüze, yalnızca Yörükler Beldesinin kuzeyinde kalan, Galeriç Ormanı bütünlüğünü koruyarak gelebilmiştir.
NEBİYAN ORMANLARI
İlçe merkezine, 30 km. uzaklıktadır. Tipik Karadeniz yayla görünümüne sahiptir. Nebiyan yaylası olarak anılan alanda: yayla turizmi, dağcılık, yürüyüş, tırmanma, foto safari yapılmaktadır.
Dağın zirvesi: mutlaka görülmesi gereken bir alandır. Eski dönemlerde, yangın kulesi olarak kullanılan yapı ise, zirve noktasında mutlaka görmenizi önerebileceğim bir yer. Ama, elbette çıkmak biraz zahmetli.
Burası, ayrıca, doğal içme suları ile de ünlü. Yürüyüş veya gezinizde, doğal kaynak suları göreceksiniz. Bunları tatmayı ihmal etmeyin.