Mısır’ın en güneyinde yer alan Assuan kenti: uzun tarihi boyunca, her zaman önemli bir rol oynamıştır.
Eskiden; güneydeki Nübye ile sınırı belirleyen Assuan: altın, fildişi ve baharat gibi Afrika mallarının kervan ticaret yolu üzerindeydi.
Assuan: antik Mısır dilinde: ticaret ve pazar anlamlarına geliyor. Bu da, buradaki etkinliğin önemini gösteriyor.
Kent nüfusunun önemli bir bölümünü: Nübyeliler oluşturuyor.
Bu insanlar: Mısır toplumuyla, tamamen bütünleşmiş olmalarının yanı sıra, farklı kültürel kimlikleriyle de gurur duyuyorlarmış.
Mısır İmparatorluğunun çöküşüyle: İskenderiye’deki ve Kahire’deki güç merkezlerinden uzak kalan Assuan, arka planda kalmış.
Turizmin öne çıkmasıyla, tekrar gelişmeye başlamış. Ama: asıl Assuan Barajının inşasıyla gelişmiş.
Assuan; Barajının inşası ve Nasır Gölünün yapılması için: Nübye’nin bütün nüfusu yerinden edilmiş. Pek çok eski hazinenin yeri değiştirilmiştir.
Ülkeyi, sürekli zor duruma sokan yıllık taşkınları kontrol altına almak ve sanayinin gelişmesi için, hidroelektrik enerji üretmek üzere planlanan muazzam bir proje.
Projenin gerçekleştirilmesinde: 2000 Sovyet mühendis çalışmış. 1972 yılında tamamlanan baraj: her iki amaca da hizmet ediyor. Ama: su taşkınlarının getirdiği bereketten yoksun kalan tarım alanları: eski verimliliğini yitirmiş.
Muazzam bir mühendislik başarısına tanık olmak ve nehrin önüne set çekilmesiyle oluşan, uzunluğu 500 km. kareyi bulan ve Sudan ile sınır oluşturan Nasır Gölünde gezmek için, baraja gidebilirsiniz. İlk baraj: 1902 yılında yapılmış.
Daha sonra; 1912 ve 1934 yıllarında, baraj yükseltilmiş ve 44 metre yüksekliğe erişmiş. Son olarak 1971 yılında resmen açıldı.
Eski barajın, 6 km. güneyinde bulunuyor.
Barajın büyüklüğünü gözünüzde canlandırmanız için: burada tutulan su yüzeyi, Belçika ülkesi kadar. Dünyanın dördüncü büyük barajı. Yani: yalnızca gölde gezinti. Bu size ilginç gelirse, gidin.
Antik Mısırlılar için Assuan; Nil’in yıllık taşkınlarının başladığı yerdedir. Çağlayanlar nedeniyle: nehrin yukarı kısmına seyahat etmek mümkün değil. Nehrin Afrika’nın kalbinden doğduğu daha önce bilinmiyormuş.
Hayat kaynağı Nil’e tapılıyordu ve burada Nil tanrısı Hapy ve yaratıcı tanrı Khnum için tapınaklar inşa edilmiş.
Kent: en güzel tapınakların yapımında kullanılan taşların çıkartıldığı, ülkenin en büyük, yüksek kaliteli granit taş ocaklarına yakın olması nedeniyle, firavunlar için de önemli bir yerdi.
Büyük bloklar, nehrin yukarı kısmına taşınmak nehir kenarlarına çekiliyordu.
ANTİK TAŞ OCAKLARI
Şehrin hemen dışındaki taş ocaklarını ziyaret edebilirsiniz. Buralarda: Antik Mısırlıların taş işletmeciliği ile ilgili bazı sırlarını görebilirsiniz.
Firavun III. Tutmosis; başta Karnak olmak üzere, bütün tapınaklarda, üzerlerinde adının ve tanrılara olan şükranlarının kazındığı birer dikilitaş dikilmesini istemiş.
Mısır’daki granit yoğunluğunun merkezi olan Assuan’da, yekpare taşlar bulunup, yerlerinden söküldükten sonra, ağaç tomruklar üzerinde, yuvarlanarak Nil kıyısına kadar taşınıp, orada da özel olarak yapılmış, büyük teknelere bindirilerek, kuzey Mısır’daki yerlerine gönderilmişler.
Eski Mısırlılar, hemen her şeyde olduğu gibi, bu konuda da dahiliklerini göstermişler. Mükemmel bir denge sağlayıp alabora olmalarını önlemek için, teknelerin boş gövdelerini, mercimek, buğday, bakla türünden zahireyle doldurup, üzerlerine tonlarca ağırlıktaki bu taşları yatırmışlar.
Bu taş blokların yerlerinden sökülüp, çıkartılmaları da bir başka mühendislik harikası.
Aynen, Hititlerde olduğu gibi: özellikle; sıcak mevsimlerde, bulunan büyük taşların üzerine, birbirine eşit aralıklarla, tek bir çizgi üzerinde, on-yirmi santim derinliğinde delikler açılıp, bu deliklerin içine: abanoz, sedir, gürgen gibi, sert ağaçların kazık şeklinde kesilip hazırlanmış parçaları sıkıştırılıyordu.
Daha sonra da muntazam şekilde, içlerine su doldurulan deliklerdeki ağaç parçacıkları, taşı sıkıştırıp patlatıyor, boydan boya, düz bir çizgi üzerinde ayrılan blok, yerinden kolaylıkla sökülüp çıkarılıyordu.
Siz, bu taş ocaklarına gittiğinizde: eski Mısırlıların taş blokları patlattıkları yerlerin izlerini tüm açıklığı ile göreceksiniz.
Büyük “bitmemiş dikilitaş” boylu boyunca yerde uzanıyor. Anıt: yanlış bir hattan kırılmış ve MÖ.1500 yılında terk edilmiş. Eğer tamamlanmış olsaydı, Mısır’daki en büyük dikilitaş olacakmış. Şu anki ölçüleri: uzunluğu 42 metre ve ağırlığı ise muhtemelen 1100 ton. Bu arada: günümüzdeki en büyük dikilitaş, halen Roma’da bulunuyor.
KURNİŞ
Assuan kent merkezinin nehir kenarı: Kurniş. Gezebileceğiniz ve gelip geçeni seyredebileceğiniz güzel bir yer.
Caddenin güney ucunda: Old Cataract Hotel var. Otel: Winston Churchill ve burada kaldığı sırada “Nil’de Ölüm” adlı sürükleyici romanını yazan “Agatha Christie” gibi ünlü simalara ev sahipliği yapmış. Otelin terasından, muhteşem nehir manzarası görülüyor.
Güzel bir öğleden sonra, çay veya kokteyl içmek için buraya mutlaka çıkın. Güneşin batışını mutlaka izleyin, Zorunlu olarak, minimum iki bira ücreti kadar, yani 30 EP. Ödemeniz gerekecek.
Çok fazla insan gelmemesi için düşünülmüş, yani fiyatın yükseltilmesi bir önlem sanırım.
Yolun güney yönünde: otelden, birkaç dakikalık yürüme mesafesinde: 1997 yılında açılan, Nübye Müzesi var.
NÜBYE MÜZESİ
1997 yılında tamamlanmış. Mimarı: Mahmoud El-Hakim. Sponsor: UNESCO.
Çok etkileyicidir. Dans ve müzik gibi, Nübye geleneklerinin tanıtılması amacıyla kurulan kütüphane ve araştırma merkezinin yanı sıra, 1970’lerde “Nasır Gölü” nün sularının altında kalan arkeolojik bölgeden kurtarılan bazı kalıntılar da burada görülebilir.
Evet: bu arada, Nil nehrinde “felukka” ya binmek, Assuan’da yapabileceğiniz en keyifli etkinliklerden biridir.
FELLUKA
Beyaz yelkenli, alçak bordalı tekneler, nehirde kolayca süzülür ve bu geleneksel teknelerle gezerken : şehirde bulunan ilgi çekici pek çok yeri görme fırsatını bulabilirsiniz.
Nil’in batı kıyısında: çölde: 7’nci yüzyıldan kalma Aziz Simeon Kopt Manastırının kalıntıları var. Manastıra yürüyerek veya Kral Mezarlarından, deveye binerek gidebilirsiniz.
ORJİNAL YERİNDEN BAŞKA YERE TAŞINAN ANITLAR
Assuan Yüksek Barajının yapımının ardından: Nasır Gölünün düzenlenmesi; sosyal ve siyasi, pek çok tartışmaya yol açmış. Ancak: bu endişeler elbette yersiz değil. Çünkü: barajda su toplanınca, bazı anıtların su altında kalması gerekiyordu. (bizdeki Hasankeyf aklıma geldi.)
Bunların en önemli üç tanesinin, güvende olacakları yerlere taşınması gerekiyordu. Bu çok büyük ve masraflı projeyi: UNESCO finanse etti.
PHİLAE TAPINAĞI
Mutlaka görülmesi gereken bir yer. Taş taş sökülerek, Assuan’ın 5 km. güneyinde kalan bir adaya taşındı.
Güzelliği kadar, bulunduğu çevre nedeniyle de “Mısır’ın İncisi” olarak bilinen tapınak: MÖ.4’ncü yüzyılda, kültü burada, her yerden daha uzun süre, MS. 4’ncü yüzyıla kadar devam eden, tanrıça İsis’in onuruna yapılmış.
Tapınak, daha sonra Kopt kilisesine dönüştürülmüş.
Kapı ve pencere pervazlarına oyulmuş Hıristiyan haçlarını göreceksiniz.
Ama: tapınak yüzyıllar boyunca çok az değişmiş ve etkileyici dış pilon: MÖ.2’nci yüzyılda inşa edilmiş.
Philae:
Buranın isminin kelime anlamı; “son” anlamına gelir.
Mısır’ın güney sınırında tamamlanmamıştır. Tapınak; Tanrıça İsis ve Horus’un annesine tahsis edilmiştir.
Efsaneye göre: Tanrı Osiris, erkek kardeşi Seth tarafından öldürülür ve parçalanır. İsis: parçaları aramaya başlar ve zamanla parçaları bulur ve onları biriktirir.
Bir büyü ile, Osiris’i yaşama döndürür. Bu arada: İsis, Horus’u doğurur. Osiris, tanrı olur. Horus, zamanla büyür ve Seth ile dövüşünde, onu öldürerek babasının intikamını alır.
Ön taraftaki, “Nektabis Köşkü”nde (MÖ.381-362): yerel tanrılara adanmış küçük mabetler ve Basamaklı Piramidin zamanla tanrılaştırılan mimarı İmhotep’in tapınağı bulunuyor.
Ana tapınağın içindeki doğum odası, yani mammisi, yeni doğan oğlu Horus’u kucağında tutan İsis kabartmalarıyla süslenmiştir.
İkinci planda: XIII. Prolemaios’un, Osiris ile Horus’un arasında, İsis’e sadakatini sunması betimlenmiş.
Romalılar kendilerine özgü özellikler ekleyerek, Philai kültünü sürdürmüşler. Çiçeklerle süslü sütun başlıkları ve zarif sütunlarıyla “İmparator Traianus’un Köşkü”, Mısır tapınak tasarımlarıyla göze çarpan bir zıtlık oluşturuyor.
1960 yılında, Philae Tapınağı, sular altında kayboldu. Tapınak, Mısır Hükümetiyle UNESCO işbirliğiyle kurtarıldı. Bütün ada: baraj ile çevrildi. Tapınağın tüm taş duvarları etiketlendi. Tüm proje 10 yıl sürdü ve harap edilmeden Mısır’ın çok güzel tapınaklarından biri korunmuş oldu.
Philai’deki ses ve müzik gösterisini izlemek için, Assuan’da bir gece kalmaya değer. Gösterinin saatleri değişebilir, kaldığınız otele veya turizm danışma bürolarına sorabilirsiniz. Mutlaka izleyin, harika bir gösteri.
Mısır ülkesi hakkındaki genel hususlar yazısı.
Abu Simbel tanıtım ve gezi yazısı.
Karnak tanıtım ve gezi yazısı.
Sakkara tanıtım ve gezi yazısı.
Luksor tanıtım ve gezi yazısı.