Nevşehir denilince, gerek kişilerin ve gerekse Nevşehir kamu kurumlarının aklına hemen Kapadokya bölgesi geliyor. Nevşehir şehir merkeziyle ilgili, tarihi, özellikleri, gezilecek yerler hatta ve hatta şehir merkezinde bir müze var, bu müze ile ilgili bilgi alabileceğiniz çok kaynak yok.
Peki, Nevşehir şehir merkezine gitmek, gezmek ve tanımak isterseniz, hayır, şehir merkezine gitmeyin, Kapadokya’ya gidin gibi bir hava yaratılmış. Kapadokya’nın doğal ve tarihi güzellikleri ve özellikleri elbette söz konusu bile edilemeyecek üst düzeydedir, ama niye Nevşehir şehir merkezinde kısa bir mola vermeyelim?
ULAŞIM
Nevşehir-Ankara arasındaki uzaklık: 277 km. Nevşehir-Kayseri arasındaki uzaklık: 81 km. Nevşehir-Niğde arasındaki uzaklık: 82 km. Nevşehir-Aksaray arasındaki uzaklık: 75 km. Nevşehir-İstanbul arasındaki uzaklık: 730 km. Nevşehir-Konya arasındaki uzaklık: 223 km. Nevşehir-Antalya arasındaki uzaklık: 538 km. Nevşehir-Kırşehir arasındaki uzaklık: 91 km.
TARİHİ
Yörede yapılan araştırmalarda, ilk yerleşimcilerin, MÖ. 3000’lü yıllara kadar uzandığı bilinmektedir. Ama, bu tarihi geçmiş, şehirle ilgili olmayıp, yöre ye atfedilmektedir. Yani, Kapadokya olarak bilinen büyük bir yöre. Burada: MÖ. 2000’lerde, Hitit uygarlığı yayılmaya başlar. MÖ.1150 yılına gelindiğinde ise, bu kez Asurlular görülür.
MÖ.7’nci yüzyılda ise, bu kez Persler görülür. MÖ. 333 yılında, İskender, Anadolu’nun diğer yörelerinde olduğu gibi, burada da Persleri yener ve yöreyi ele geçirir. MÖ.1’nci yüzyılda, bu kez Romalılar gelir. 1077 yılında, Malazgirt zaferi sonrasında, Türkler görülmeye başlar. 7 ve 8’nci yüzyılda ise: doğudan İran ve güneyden gelen Arap akınları, bölgeyi etkilemeye başlar.
Bölge halkı, bunları kabullenmez ve Hititlerden kalan yaklaşık 200 civarındaki yer altı şehirlerine yerleşirler. 13’ncü yüzyıla gelindiğinde, Horasan bölgesinden gelen Hacı Bektaş-ı Veli’nin etkisiyle, Türkler bölgede yerleşmeye başlarlar. 1515 yılına gelindiğinde, Yavuz Sultan Selim, bölgeyi Osmanlı toprakları arasına katar.
Evet, Hititler döneminde, şehir yerleşimi Nysaa adı ile bilinir ve Kahve dağı eteklerindedir. Osmanlı döneminde ise, Nysaa isimli bu şehrin yakınlarında, Muşkara isimli bir yerleşim kurulur. Aşağıda ayrıntılı olarak söz edeceğim gibi, Damat İbrahim Paşa, Muşkara’lıdır ve bunun doğal sonucu olarak, Muşkara köyü, hızla gelişir.
Şehrin tarih içindeki isimleri: biraz öncede sözünü ettiğim gibi: Nysaa ve daha sonra ise Soandos Nisa veMuşkera olarak kullanılmıştır. Osmanlı döneminde ise, burada doğan Damat İbrahim Paşa sadrazam olduğunda, Muşkera olan isim değiştirilerek, buraya, “Yenişehir” anlamına gelen “Nevşehir” ismi verilmiştir. İbrahim Paşa, Osmanlı devletinde, 130’ncu sadrazamdır.
Ürgüp kazasına bağlı, Muşkara (bugünkü Nevşehir şehrinin bulunduğu yer) yöresinde doğmuştur. Sultan III. Ahmet’in kızı Fatma Sultan ile evlenerek, Osmanlı ailesine damat olur. Döneminde: Osmanlı topraklarında üretimi geliştirecek fabrikaların kurulması ve matbaanın getirilmesi gibi hizmetlerde bulunmuştur.
Doğduğu Muşkara köyüne ise: 2 cami, 1 medrese ve imaret yaptırarak, bu bölgedeki göçebe aşiretleri, yerleşik toplum haline getirmiştir. Zaten bu yüzden, yöreye “Nevşehir” ismi yani “Yenişehir” ismi verilmiştir.
Takip eden tarihi süreçte, Rumların yoğun yerleşimi olan bu bölge, Cumhuriyetin ilk yıllarında yapılan nüfus mübadelesi sonucu, Rumların ayrılmasıyla, tarihi ve turistik özellikleri ön plana çıkarılmıştır.
Daha sonra, Niğde ilinin bir ilçesi iken, 1954 yılında, il statüsüne kavuşmuştur. Çünkü: 1954 yılı seçimlerinde, zamanın iktidar partisine verilen oy oranı düşüktür.
GENEL
Nevşehir; Şehir, ülkemizin İç Anadolu bölgesinde, Orta Kızılırmak bölümünde kalmaktadır.
Yörenin ekonomisinde üzümün yeri büyüktür. Çünkü: dünya üzerinde, 15 bin çeşit üzüm üretilmekte ve ülkemizde ise bunun 1200 çeşidi yetiştirilmektedir. Burada üretilen üzümün büyük bölümü: yerel tüketimde kullanılıyor. Yerel tüketim derken, bir kısmı kurutuluyor, bir kısmı pestil ve pekmez yapılıyor, diğer bir kısmı ise, şarap üretiminde kullanılıyor.
Özellikle: bölgede üretilen, beyaz üzüm türü “Emir” çeşidi, şarap üretimine uygundur. Bölgede çok miktarda üretilen “Dimrit” üzümünden ise yine şarap yapılıyor, ama üretilen bu şaraplar bekletilmeye uygun olmayan ve hemen tüketilmesi gereken şarap türüdür. Bu şaraplar, genellikle yöreyi ziyaret edenlere satılıyor.
Üretim dedim, ama yalnızca üzüm değil elbette. Yörede: patates üretimi de üst düzeydedir ve üretilen patatesler gerçekten lezzetlidir ve tercih edilir.
NEVŞEHİR ÜNİVERSİTESİ
Nevşehir; Üniversite, Avanos yolu üzerindedir ve 2007 yılında kurulmuştur.
Üniversite bünyesindeki fakülteler: İktisadi ve İdari Bilimler, Ticaret ve Turizm Eğitim, Fen-Edebiyat, Güzel Sanatlar Fakülteleri var. Ayrıca: Sosyal Bilimler ve Fen Bilimleri Enstitüleri bulunuyor.
Yani: 4 fakülte, 1 yüksek okul, 3 meslek yüksek okulu, 2 enstitü ve 1 araştırma merkezi var. Üniversitenin birimleri, şehirde, 4 farklı yerleşkede bulunmaktadır. Buralarda, yaklaşık 3500 öğrenci, eğitim görüyor.
NE YENİR-NE İÇİLİR
Nevşehir yöresinde, bu yörede üretimi yapılan üzümlerden elde edilen “şarap” lar öne çıkıyor. Hatta: birçok yerde, şarap satış yerlerinde, arzu ettiğiniz şarabın tadına bakarak, satın alma şansınız var.
Bunun dışında, yöresel yemek derseniz: bu kez: ayva dolması, Nevşehir tavası ve bir tür etli fasulye yemeği olan ağpakla deneyebilirsiniz. Tatlı olarak ise, ceviz, pekmez ve un ile yapılan bulama önerebilirim. Son olarak, meraklılarına, bu yörede tatmanızı önereceğim: “üzüm turşusu”
NE SATIN ALINIR
Nevşehir yöresinde: özellikle Ürgüp-Avanos gibi yörelerde: dokunan kilimler ve atölyelerde, bizzat ziyaretçilerin gözü önünde yapılan çanak-çömlekler, özellikle turistler tarafından büyük ilgi çekiyor. Şehir merkezinde: yine bu çanak-çömlek gibi çeşitli ürünlerin satıldığı yerler var. Ayrıca: yine buraya has “bez bebekler” büyük ilgi çekiyor. Tercihinize göre, satın alabilirsiniz.
KONAKLAMA
Öğretmenevi Atatürk Bulvarı. 384-2132412
Polisevi Güzelyurt Mahallesi 384-2135751
Jandarma Sosyal Tesisleri Yeni Mahalle 384-2123300
GEZİLECEK YERLER
NEVŞEHİR MÜZESİ
Müze, günümüzde Kültür Sitesindedir. Müzede: arkeolojik ve Etnografik eserler sergileniyor. Evet, Kapadokya bölgesinde elbette tarihi özellikleri ön hatta üst düzeye çıkan birçok yer ve eser var ama şunu unutmamalısınız ki, Kapadokya bölgesinde ele geçen, bulunan birçok tarihi eser, Nevşehir’de bulunan bu müzede sergilenmektedir. Yani, burayı bence mutlaka ziyaret etmelisiniz.
Evet, müze hakkında bilgi vermeye devam ediyorum. Müzeye giriş yaptınız ve çevresinde, lahitler ve taş eserlerin bulunduğu bir yoldan ilerleyerek: ana binaya giriyorsunuz. Kapı girişinin hemen yanında, bir lahit sergileniyor. Bu lahit, kaçakçılar tarafından bulunmuş, içindeki buluntular çalınmış ve daha sonra, lahdi görenler tarafından müze müdürlüğüne haber verilmesi üzerine, yerinden alınarak, buraya getirilmiş ve sergileniyor.
Bina: 2 katlıdır. Giriş katında: tarihi geçmişten günümüze kalan: hayvan fosilleri ve bir kısım kemik kalıntılar görülüyor. Hatta, bu kalıntılar içinde deniz canlılarının kalıntıları nı da görüyorsunuz ve Kapadokya bölgesinin çok eski dönemlerde bir iç deniz olduğunu düşünüyorsunuz.
Devam edip, arkeoloji salonuna girdiğinizde ise, biraz önce sözünü ettiğim gibi, Kapadokya bölgesinde bulunan çeşitli eserler, burada sergileniyor. Burada, özellikle: Civelek mağarasından bulunmuş ve yaklaşık 10.000 yıllık geçmişi olan mutfak eşyaları ilginizi çekebilir. Bu katta, görmenizi önereceğim bir diğer buluntu: bir güneş saati. 19’ncu yüzyılda, güneşin taşın üstündeki gölgesine göre belirlenen, bir zaman ölçme objesi.
Üst katta: Osmanlı ve Selçuklu dönemlerine ait objeler sergileniyor. Yani, burası Etnografik bölümdür. Burada görmenizi önereceğim objeler: nadide el yazması eserlerdir. Ayrıca, bir halı dokuma tezgahı var.
NEVŞEHİR KALESİ
Şehrin eski yerleşim yerinde, bir tepe üzerindedir. Niğde-Aksaray-Kayseri kara yolu, kalenin hemen yakınından geçmektedir.
Selçuklular döneminde yapılmıştır. Osmanlı döneminde ise, Damat İbrahim Paşa zamanında onarılmıştır. Daha sonraki tarihlerde de onarım göre kalede, günümüzde surları görebilirsiniz. Bu surlar: kesme ve moloz taşlar kullanılarak yapılmıştır. Ayrıca, burçlarla takviye edilen sur duvarlarında, mazgallar görülüyor.
KURŞUNLU CAMİSİ
Şehir merkezinde, Damat İbrahim Paşa parkının içindedir.
1726 yılında: Damat İbrahim Paşa tarafından yaptırılmıştır. Yapan: Mehmet ağadır. Yapı: dikdörtgen bir avlu içindedir. Bu avluya: 3 kapıdan girilir. Kuzeybatıdaki kapı üzerinde: Şair Nedim’in yazdığı: bir mermer kitabe var.
Cami avlusunda: kubbeli, sekizgen ve ahşap saçaklı bir şadırvan var. Kuzeydoğu bölümünde ise, minare var. Minarenin şerefesi: barok tarzında yapılmıştır. Cami, halen ibadete açıktır. Caminin özellikle, süslemeleri görülmeye değerdir.
Nevşehir Ürgüp tanıtımı ve gezilecek yerlerle ilgili yazım için.
Nevşehir Ürgüp Ortahisar tanıtımı ve gezilecek yerlerle ilgili yazım için.
Nevşehir Uçhisar tanıtımı ve gezilecek yerlerle ilgili yazım için.
Nevşehir göreme tanıtımı ve gezilecek yerlerle ilgili yazım için.