Mısır’da en çok göreceğiniz şey, gerek yerli halk tarafından kullanılan ve gerekse turistler tarafından denenen: nargiledir.
Evet: Mısır’da: gerek yemek ve gerekse içeceklerde hijyen sağlanmıyor, yani temizlik kurallarına pek riayet etmiyorlar.
Mısır’a gelenlerin en büyük sıkıntısı: burada özellikle oteller dışında aldıkları gıdalardan küçük çaplı rahatsızlık geçirmeleri, en kolay olunan rahatsızlık ise: ishal ve mide bulantısı, bazen daha ileri çaplı, gıda zehirlenmeleri oluyor.
Düşünün lütfen, başımızdaki rehberin bile bu tür bir hastalığa yakalandığını. Halbuki, bu tür insanlar, daha bilgili ve bilinçli olmalı diyoruz demi, hayır, maalesef hijyen kuralları konusunda, hiçbir tedbir alınmamış.
Siz siz olun, Mısır gezinizde, sakın oteller dışında herhangi bir gıda maddesi kullanmayın, yoksa geziniz ızdırap haline gelir.
Evet, aslında, bu kadar uzun bir tarihe sahip ülkede, Mısır mutfağında kullanılan temel gıdaların, firavunlar zamanında da bilindiğini ve aynı olduğunu düşünmek ilgi çekiyor.
Fresklerde tasvir edilen Akdeniz’den, Kızıldeniz’den ve Nil’den yakalanan balık çeşitleri, pirinç, mısır ve Nil Vadisinde yetişen sebzeler, deltada beslenen koyunlar ve keçiler ve ayrıca av etleri, köylülerin yetiştirdikleri güvercinler ve ördekler, Mısır mutfağının temel malzemeleri olmuş.
Mısır
Yabancı hakimiyetinde bulunduğu uzun yıllar boyunca, bu yerli ürünler, her biri yerel mutfakta kendine ayrı bir yer bulan: İran, Arap, Osmanlı, Fransız ve İtalyan mutfakları gibi değişik mutfak kültürleriyle birbirine karışmış.
Evet: Mısırda, özellikle lüks oteller dışında, temiz bir yemek yeri bulmanız çok zor. Hiç unutmuyorum, bizim rehber hasta oldu.
Yani: ishal. Bu arada: Mısıra giderken, isterseniz yanınızda, bir ishal hapı almayı unutmayın derim.
YEMEK ZAMANLARI
Otellerin çoğunda, Avrupa tarzı kahvaltı veriliyor. Daha büyük oteller, meyveler, gevrekler, şarküteri ürünleri ve sıcak yemeklerin bulunduğu açık büfe uyguluyorlar.
Mısırlılar için öğle yemeği, günün ama yemeğidir ve saat: 13.00-15.00 arasında yenir. Akşam yemekleri daha hafif geçiştirilir ve saat: 22.00 de yenir.
Ancak: restoranların çoğu, turistlere göre ayarlanmıştır ve genellikle batı saatleri göz önünde bulundurulur.
MISIR MUTFAĞI
MEZELER
Yemek, genellikle, ortaya tek tabakta getirilen mezelerle başlıyor. Yerel peynirler, salata, yaprak sarması, köfte (baharat ve kişnişle birlikte kızartılır), makallal (sebze turşusu), tabule (maydanoz, nane, doğranmış domates ve soğanla yoğrulmuş bulgur), tubina (susam ezmesi), humus (nohut ezmesi) ve baba ganuş (patlıcan,sarımsak ve limon suyu ile birlikte tahin ezmesi).
Son üçü: odun fırınında pişirilmiş taze sıcak pide batırılarak yeniliyor.
Evet, çorba çok yaygındır.
Her yerde: mercimek çorbası bulunur. Balık çorbası, daha çok kıyı kesimlerinde yaygındır. Mısırlıların gözdesi: etli sebze çorbası olan melukyadır.
Üzerine: sarımsak, biber ve kişniş gezdirilir. Genellikle, içinde. Pirinç, tavuk veya tavşan eti olur. Başlangıç yemeğinden çok, ana yemek sayılabilir.
Fuul
Her öğün yenebilen geleneksel bir yemektir. Ramazan sofralarının da gözdesidir. Domates ve bol baharatla pişirilen bezelye yemeği: yağ, sebze, baharat ve maydanozla çeşnilendirilen ve üzerine taze limon suyu gezdirilen kızartılmış bezelye lapası, taamia ile birlikte ikram edilir.
Fuul: genellikle, sabahları ekmekle birlikte servis edilir.
ANA YEMEKLER
Orta halli bir Mısırlı için, et lüks bir malzeme haline gelmiş. Buna karşın, Mısırda, güzel et yemekleri yemek mümkün.
En çok ise, kuzu ve keçi eti kullanılıyor.
Özellikle, bütün hayvanların mahalle halkı için pişirildiği Ramazan ayında. Geleneksel olarak yemekler: kömür mangallarında veya kapalı odun fırınlarında pişiriliyor.
Kuzu ve keçi eti, genellikle pişirilmeden önce, aromalı otlar ve baharatlarla terbiye ediliyor.
Mısırda, bildiğiniz döner ve şişkebap, her yerde bulunabiliyor.
Şişte et parçalarının ızgara edilmesine: kebap, şişe geçirilen koyun kıymasının ızgarasına köfte deniliyor.
Bu isimler ve yapılış şekilleri bize yakın ama yazının başında belirttiğim gibi, maalesef hijyen yani temizlik sorunları var.
Şıvarma
Dik bir şişe geçirilen koyun etinin ateşte pişirilmesi. İnce ince kesilerek, pide ve salatayla servis yapılıyor.
Izgara tavuk ve kızartılmış tavuk çeşitleri de menüde yerini alıyor. Izgara sıcak sıcak servis yapılıyor ve yumuşak oluyor.
Kaz veya ördek eti, az kullanılıyor.
Çiftçiler: güvercin (hamam) ve bıldırcın yetiştiriyorlar.
Bunlar, genellikle içleri pirinçle doldurularak pişiriliyor ve servis yapılıyor.
BALIK VE DENİZ ÜRÜNLERİ
Mısırda: karagöz, tekir, kefal ve levrek başta olmak üzere, pek çok Akdeniz ve Kızıldeniz balığı bulmak mümkün.
Ancak balık yemekleri, et yemeklerinden daha pahalı.
Büyük ve taze İskenderiye karidesi, Kızıldeniz ıstakozu, kalamar ve mürekkep balığı çok lezzetli. Nil’den az balık çıkıyor.
Nasıl Gölünden ise, özellikle tatlı su balığı olan tilapia çıkıyor ve çok lezzetli.
Balık
Genellikle ızgara tercih ediliyor. Bütün halde, ızgarada pişirilen balık, limon dilimleriyle servis ediliyor.
Günümüzde artık az bulunan kurutulmuş ve tuzlanmış morina: zeytinyağlı ekmek üzerinde servis ediliyor ve çok beğeniliyor.
Antik Mısırlılar, bunun afrodizyak olduğuna inanırlarmış.
ARA YEMEKLER VE GARNİTÜRLER
Ana yemeklerin yanında, genellikle pilav veriliyor.
Ama: patates kızartması verildiği de oluyor. Mısırda yemekler genellikle ılık sunuluyor. Çünkü: sıcak yemeğin, sindirime zararlı olduğu düşünülüyor.
Bu yüzden, gevrek patates bekleyenler hayal kırıklığına uğruyorlar.
Mevsim salatası da bulunuyor. Pancar ve salatalık dilimleri çok lezzetli.
TATLILAR
Nil Vadisinde ve Delta’da: bol bol meyve yetişiyor. Mevsimine bağlı olarak: muz, portakal, incir, kavun ve bir tür armut olan guava yiyebilirsiniz.
Birkaç tür hurma da bulmak mümkün.
Taze hurma çok lezzetli. Bunlar: Batı’da satılan kurutulmuş hurmalardan çok farklı.
Taze veya kurutulmuş hurma, bütün marketlerde satılıyor ve dolaşırken atıştırmanız için ideal, deneyebilirsiniz, ama iyi yıkamak şartıyla.
Yemeğinizin üzerine, daha doyurucu bir şey yemek isterseniz: tatlı çeşitleri çok fazla var. Tatlılar genellikle çok şekerli yapılıyor.
Um-ali (süt, Hindistan cevizi, kuru üzüm ve fındıkla birlikte pişirilmiş pirinç) deneyebilirsiniz. Eğer iyi yapılmışsa, muhteşem bir tatlıdır.
Mısırlıların Osmanlılardan öğrendiği şerbetli tatlılardan yiyebilirsiniz.
Tereyağlı hamurla açılan, ince yufkaların arasına: fıstık, ceviz ve bal konularak yapılan baklava en ünlü tatlı. Ama çok şekerli. Kadayıf: bazen içine peynir de konan şerbetli bir tür tatlı. Hani, bizde ki künefe gibi.
Muhallebi: pirinç ve sütten yapılıyor ve oldukça yaygın tüketiliyor. Bildiğiniz unlu ve irmikli tatlılar, her yerde bulunuyor.
İÇECEKLER
Mısırda: Müslüman bir ülke olmasına ve Mısırlıların çoğunun içki içmemesine karşın: alkollü içki satışı yasal. Aslında: Nil Deltasında, şarap, hatırlanamayacak kadar eski tarihlerden bu yana üretiliyor.
Yerli şaraplardan: Ömer Hayam ve Obelisque Rouge hafif ve sek kırmızı şarap markalarıdır.
Cru des Prolemees, Blanc d’Alexandrie gibi beyaz şaraplar, kırmızı şaraplardan genellikle daha iyidir. Ama şarap yeterince soğuk servis edilmez.
Rubis d’Egypte ve Obelisque: tek başına veya yemekle içilebilecek güzel şaraplardır.
Yerli şarapların aroması, farklıdır. Uluslar arası otellerde ve daha iyi restoranlarda, ithal şarap bulunur, ama bunların fiyatları yüksek.
Eğer
Daha sert bir şeyler içmek isterseniz, Mısır’a özgü anasonlu bir içki olan, “zibibi” yi deneyebilirsiniz.
Bu, üzümün damıtılmasıyla yapılan Yunan uzosuna benzer. Sert, ama biraz daha tatlı olan hurma brendi’si de denenebilir.
Diğer yerli içkilerden uzak durmak en iyisi, muhtemelen içki için marka kontrol edin. Muhtemelen kaçak içki önünüze gelebilir.
Evet: Mısır’da alkollü içki çok pahalı. Çünkü, özel bir vergiye tabi. Mısır’a girişinizin ilk iki gününde: şehir içinde bulunan free shoplardan, alışveriş yapabilirsiniz.
Özellikle: sigara ve içki çok ucuz.
Mısır’da her zaman ve her yerde çay bulunur. Çay, gün boyu satılır, alışveriş yaparken pazarlarda ikram edilir ve kahvehanelerde tavla oynayan Mısırlılar, çay içerler.
Çay: sıcak ve ferahlatıcıdır. İnce cam bardaklarda ve sütsüz verilir. Yanında, bazen taze nane yaprağı bulunur.
Çoğu kahvede, belma (çemenotu), yansun (anason), yemişli sahlab (ararot) gibi çeşitli, ot çayları da servis ediliyor.
NARGİLE
Huka olarak da bilinen nargile, yanan tütün yapraklarının tadını hafifletir, daha içilebilir kılar ve sakinleştirici bir etki yaratır.
Nargile için, genellikle iki tür tütün kullanılır. En yaygın olanı: maassil’dir.
Bu, kıyılmış, yaprakları, dumanı tatlandıran melasla karıştırılmasıyla elde edilen yaş bir harmandır.
Maassil doldurulan küçük çömlek, nargileye konur ve mangal kömürüyle yakılır. Tombak gevşek kuru tütünün bütün yapraklar halinde sarılmasıdır.
Bazı tütünler: elma, hurma, çilek ve cappuccino ile tatlandırılır. Son günlerde artan sayıda kahvede, nargilenin ucuna takmak üzere kullanıldıktan sonra atılan plastik sipsi verilmektedir.
Yakın zamana kadar Mısır’da, halka açık yerlerde haşhaş içmek yaygın bir alışkanlık imiş.
Ancak, bu maddelerin yasaklanması üzerine (haşhaş içilebilen işletmeler) ghoraz’lar kapatılmış.
ŞEKERKAMIŞI:
İnsana doping etkisi yapan bu içeceğin uyarıcı özelliği de var.
DİĞER İÇECEKLER
Osmanlıların Mısır’a getirdikleri kahve çok sevilir. Mısırlılar, genellikle ziyade (çok şekerli) kahve içmeyi tercih ederler.
Ama, mazbut (orta) veya sade de içmek isteyebilirsiniz. Eğer bir parça şekerler birlikte içmek istiyorsanız, kahva erriha isteyin.
Meyve suyu satıcılarında ve bazı kahvelerde, taze meyve suyu bulabilirsiniz. Ama hijyene dikkat.
Musluk suyundan uzak durun. Mısır’da şişelenmiş maden suları satılır. Baraka, Siva, Safi veya Delta. Karkade: alkolsüz bir içkidir.
Kurutulmuş gülhatmi yapraklarından yapılır. Soğuk ikram edilir. Yaz aylarında ferahlatıcıdır.
Çay gibi sıcak da ikram edilebilir. Ama, her zaman çok tatlıdır.
Sindirimi kolaylaştırdığı söylenir, genellikle, özellikle de Ramazan’da yemeğe başlarken sunulur.
KAKULELİ KAHVE
Kahire’deki kahvehanelerde farklı aromalarda tatlandırılan kahveler sunuluyor müşterilerine.
Bunlardan en ünlüsü enfes tadı ve davetkar kokusuyla kakuleli kahve. Bir kahvehanede oturun ve kakuleli kahve sipariş edin.
HURMA
Kahire hurmaları bildiğimiz hurmalara benzemiyor. Farklı şekil ve tatlardaki taze hurmaların tadına mutlaka bakın, pişman olmayacaksınız.
STELLA BİRASI
Bu şehrin, kendine özgü bir birası da var. Stella birası. Hemen hemen 100 yıldır Kahire’de üretilen bu bira, sıcak bir gününüzü serinletecektir.
KARKADE
Serinlemek isteyenler için alkolsüz seçeneklerden biridir. Bunların en meşhurlarından biri soğuk soğuk servis edilen karkade.
Gülhatmi bitkisinden yapılan bu tatlı içecek, isterseniz sıcak olarak da servis ediliyor.
Mısır ülkesiyle ilgili genel hususlar hakkındaki yazı için.