BELDİBİ
Marmaris çevresi ilk görülecek yer, Marmaris ilçesine girerken, sağda, vadi boyunca uzanan bir yerleşim yeridir. Merkeze 1 km uzaklıktadır. 1995’li yıllara kadar ormancılık ve sebzecilikle geçinen belde köy, hızla gelişerek konut alanına dönüşmüştür. Tüm Marmaris çevresinde olduğu gibi, burası da ormanlık tepelerle çevrilidir.
Physkos-Filyos
Marmaris çevresindeki bu antik yer, Beldibi bitişiğinde Asar Tepesindedir.
Physkos Karia dilinde “Doğakenti” demektir. En büyük özelliği, bu kentin “Marmaris” in eski ismi olduğu söyleniyor.
Marmaris Ovasında, Marmaris koyuna yakın bir tepede kurulan yerleşim, geçmiş dönemlerin günümüzde yaşayan tek yerleşim birimi olarak önem kazanmaktadır. Kent diğer Karia kentleri gibi, sarp dağ tepelerine ve yamaçlarına kurulmuştur. Kent, kendi adına para basacak kadar önem kazanmıştır.
Burası küçük bir köy olmakla birlikte, Rodos devletinin Efes gibi Asya’daki önemli kentlerle ticaretini bu limandan sağlaması önemini arttırmıştır. Yani, Karia bölgesinin önemli bir liman kentidir. Efes şehrinin Doğu Akdeniz’e açılan limanı olarak kullanılmıştır.
Phsykos, Rodos devleti zayıflayınca önemini kaybetmiştir.
Menteşe Beyliğinin de yerel ticaret limanı olmuştur. Limanı, Osmanlılar, Rodos’a karşı askeri deniz üssü olarak kullanmışlardır. Liman olarak tekrar canlanması, turizm sayesinde olurken, askeri işlevi Karaağaç Koyu (Aksaz Deniz Üssü) almıştır.
Günümüzde, antik kentin Akrapol sur duvarları günümüze ulaşmıştır. Başkaca kalıntı yoktur. Çünkü liman kıyısındaki bir kent olması nedeniyle, buradaki kalıntılar deniz yoluyla taşınarak başka yerlerde kullanılmıştır.
ARMUTALAN
Marmaris çevresi; Armutalan Marmaris ilçe merkeze 2 km uzaklıktadır. Bu yüzden ulaşımı oldukça kolaydır.
İsmini, bir zamanlar burada oldukça bol olan “Armut” ağaçlarından almıştır.
Beldenin çevresi ormanlarla çevrilidir. İyi bir çevre düzenlemesi vardır.
Burada: otel, lokanta, oyun ve spor salonları ve eğlence yerleri bulunmaktadır. Ayrıca: burada yürümek, bisiklete binmek, köpekle gezinti yapmak için gerekli alan ve parkur düzenlemeleri yapılmıştır. Kaya tırmanışı meraklıları için ise, uygun kayalık alanlar vardır.
GÜNNÜCEK MİLLİ PARKI-PİKNİK ALANI
Marmaris çevresi Günücek Milli Parkı, Sarıana mahallesinde Mustafa Münir Elgin Bulvarındadır. Yani Marmaris ilçe merkezine 2 km uzaklıkta Netsel Marina’nın ilerisindedir.
Piknik alanı: Orman İdaresi tarafından düzenlenmiştir. Günlük kişi kapasitesi 3000 bin kişidir.
1996 yılında “Milli Park” olarak ilan edilmiştir. 300 dönümlük park alanında: sincap, kedi, yaban eşeği ve 50 tür kuş bulunmaktadır. Yaban domuzu da görülür.
Burada, dünyada benzeri çok az görülen Sığla yani Günnük ağaçlarının bulunduğu “Günlük ormanı” vardır. Yerel halk, Sığla ağacına Günnük Ağacı derler. Sığla ağacı kıyı bölgelerinde görülür.
Bu ağaçların yapraklarında elde edilen sığla yağı, ilaç ve parfümeri sanayiinde kullanılmaktadır.
Burada piknik ve yürüyüş yapabilirsiniz. Çünkü parkın içinde ahşap yürüyüş yolları vardır. Ayrıca: gölet, piknik ve kamp alanları ve anıt ağaçlar bulunur.
Ayrıca yine burada yazın suları iyice azalan bir dere bulunmaktadır. Deniz kıyısında ise küçük bir plajı vardır.
Ayrıca: piknik alanında plaj ve kamp alanı vardır.
İÇMELER
Marmaris çevresi İçmeler, Marmaris ilçe merkezine 8 km uzaklıktadır.
Marmaris merkezden sonra turizmin en fazla geliştiği koy “İçmeler” dir. İçmelerde turizmin gelişmesinin başlıca nedeni Marmaris’e yakınlığıdır.
Koyun ilk yerleşim yeri: kıyıdan içeride, ovanın etrafını çevreleyen dağa birleştiği yerde kurulan Gölenye köyüdür. Köy, kıyıdan içeride kurulmuş, ortasından Gölenye deresi ve Kocadere’nin geçtiği Gölenye ovası tarıma ayrılmıştır.
1969 yılında koyun kuzeyinde yapılan bir motel, 1980’li yılların başına kadar Marmaris’in en tanınmış konaklama tesisi olmuştur.
1981 yılında Marmaris-İçmeler karayolunun tamamlanmasıyla, koyun kuzeyinde Pamucak mevkiinin 1987 yılında turizm merkezi ilan edilmesiyle burada konaklama tesislerinin yapımına başlanmıştır.
Daha sonra Turizmin boş bulunduğu ovada, 1982 yılından itibaren hızlı bir gelişme görülür ve ismini güneyde Mesozoik kalkerleri ve ovanın kontakt noktasından çıkan kaynaktan alan (içme) İçmelerde turizm hızla gelişmiştir.
İçmeler, küçük bir köy iken “turizm köyü” şeklinde ovada yeniden kurulmuş ve bütün ovayı kaplamıştır.
Evet, içmeler, aileler arasında popüler bir tatil beldesidir.
Burada çok sayıda otel bulunmaktadır. Ancak çevre düzenlemesi oldukça güzeldir ve yeşili ve çiçeği bol yürüyüş yolları da vardır. Plajı ise geniştir.
Her türlü su sporunun yapılabildiği geniş ve kaba kum körfezi ile dramatik çam kaplı dağların barınağında yuva yapar. Sular sığ ve sakin olduğundan özellikle çocukların denize girmesi için güvenli bir yerdir.
“İçmeler” ismi: önceleri burada bulunan şifalı içmelerden gelir. “Hazım” sistemine iyi geldiği söylenen bu içmeler, günümüzde mevcut değildir.
Beldenin girişinde bir park vardır. Bu park botanik bahçesi gibidir.
İçmeler beldesini ortadan ikiye bölen dere, düzenleme yapılarak güzelleştirilmiştir.
Derenin iki yakasında: hediyelik eşya satıcıları, elişi sergi tezgahları bulunmaktadır.
Günümüzde: İçmeler beldesi, kıyıyı içeriden izleyen karayolu boyunca yapılan konaklama tesisleriyle Marmaris ilçe merkeziyle birleşmiş durumdadır.
TAŞHAN VE KEMERLİ KÖPRÜ
Marmaris çevresi, Taşhan ve Kemerli köprü, ilçe merkezine yaklaşık 10 km uzaklıkta İskele başı semtindedir.
Taşhan ve Kemerli köprü, 1552 yılında Kanuni Sultan Süleyman tarafından yaptırılmıştır.
1993 yılındaki selde yıkılmıştır.
HALICI AHMET URAY ETNOĞRAFYA VE ARKEOLOJİ MÜZESİ
Marmaris çevresi, Halıcı Ahmet Uray Müzesi, Çamlık köyü Taşhan Mevkiindedir.
Marmaris’te özel bir Etnografya ve Arkeoloji Müzesi bulunuyor.
Müze: Marmaris-Muğla karayolu üzerinde, Marmaris ilçe merkezine 10 km uzaklıktadır. 2019 yılında ziyarete açılmıştır.
3000 metre karelik kapalı alanda açılan müzede sergilenen eserler: aynı zamanda bir koleksiyoner olan turizmci ve halıcı Ahmet Utkay’a aittir. Ahmet Utkay: 1966 yılında ilçeye gelmiş, ticarete atılmış, eğitim ve kültüre değer veren birisi olarak tanınmaktadır.
Müzeyi ise 2005 yılında kurmuştur. Müzede 3500 parça arkeolojik ve etnografik eser sergileniyor. Bu eserlerin çoğunluğu Osmanlı dönemine ait: ibrik, halı, kilim, çini soba, takı, antik sütun başı gibi objelerdir.
İki bölümlü müzenin arkeoloji bölümünde değişik tarihi dönemlere ve uygarlıklara ait tarihi çanak, çömlek, testi, heykel, para, sikke gibi her türlü arkeolojik eserler, etnografya bölümünde ise, Utkay’ın 50 yıldır köy köy gezerek bir araya getirdiği halı, kilim, ahşap tavan oymaları, mermer musluk başlıkları, silahlar ve yöresel kıyafetler sergileniyor.
Gelelim işin en ilginç yanına. Müze için kot farkı nedeniyle yıkım kararı verilmiştir. Urkay tarafından gerekli düzeltmeler yapılmasına rağmen, bürokratik engeller sürdürülünce, Ahmet Urkay müzeyi memleketi olan Denizli’ye Karahayıt bölgesine taşımıştır. Yani, yukarıda birkaç satır ile tanıtmaya çalıştığım müze, günümüzde yok.
KARACASÖĞÜT VE KARACASÖĞÜT KOYU
Marmaris-Muğla karayolunun 11’nci kilometresindeki Karacasöğüt yol ayırımından sapıp, çamlar arasında uzanan yol izlendiğinde, eşsiz Gökova sahillerine varılıyor. İlçe merkezine toplam uzunluk 24 km dir. Ormanlık alan ile deniz arasındaki bir koydur.
Buradaki deniz temiz ve dibi kum ve yosunludur. Karacasöğüt limanı mavi yolculuk teknelerinin önemli uğrak yerlerinden birisidir. Burada küçük bir marina ve 50 yatlık bir iskele bulunmaktadır. Ayrıca yelken okulu ve tesisler vardır.
Karacasöğüt Şelalesi
Karacasöğüt şelalesi ve Karacain mağarası için Karacasöğüt’ten Okluk koyuna giderken 2-3 km sonra sağa ayrılmak gerekir. Şelale 25 metreden dökülüyor. Altında doğal bir havuz bulunuyor.
Karacain Mağarası
İki bölümden oluşmaktadır. Bunlar: Somalıkaya Düdeni ve Suçıktı bölümüdür.
Somalıkaya Düdeni’nin ana giriş noktalarından biri de buradadır. Mağaranın galerilerine sadece lastik bot ile girilebiliyor. Mağaranın uzunluğu 421 metredir. Mağara içinde 2 göl vardır. Evet, mağara amatör gezginler için uygun değil, mutlaka rehber alınmalı, uygun teçhizatla girilmelidir.
Karacasöğüt köyünün yaklaşık 2 km güneydoğusunda, Altınsivrisi Tepesinde Euthena antik kent kalıntıları bulunmaktadır.
Okluk Koyu
Karacasöğüt’ün Okluk Koyunda, 1989 yılında Cumhurbaşkanı Turgut Özal tarafından yazlık konut yaptırılmıştır. Köşk, 16 dönemlik arazide kurulu, 4 oda ve 1 salondan oluşmaktadır. Turgut Özal, yapıldıktan sonra 4 yıl boyunca yaz tatillerinde burayı kullanmıştır.
Turgut Özal, 1993 yılında vefat edince konukevi boş kaldı. Ancak, bu konukevi nedeniyle, uzun yıllar bölge “Sıkı koruma” statüsüne alınmış ve girişler yasaklanmıştır.
Ancak bölge “Genel Koruma” statüsüne sokulmuş ve Jandarma karakolu kurulmuştur. Ardından koy tatilcilere ve teknelere açılmıştır.
Zaten yazlık konut, Özal’dan sonraki hiçbir Cumhurbaşkanı tarafından kullanılmamıştır. Ancak koyda, hala Jandarma askerleri devriye geziyorlar.
Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğine bağlı iki görevli, köşkün arazisinde görev yapmaktadır.
Euthene antik kenti
Euthene antik kentine ait kalıntılar, Karacasögüt yakınlarındadır. Burada tepeye yaklaştıkça Nekropol alanı, sur kalıntıları, kaya mezarları ve sarnıçlar görülür. Tepede ise, antik döneme ait bir tapınak izleri bulunmaktadır.
YALANCI BOĞAZ
Marmaris çevresi, Yalancı Boğaz, Marmaris ilçe merkezine 11 km uzaklıktadır.
Marmaris ilçe merkezinden bakınca bir boğaz gibi görünen yere, halk “Yalancı Boğaz” ismini vermiştir.
Marmaris ilçe merkezine 8 km uzaklıktadır.
Burada 800 metre uzunluğunda, doğal bir set, “Nimara/Cennet” adasını karaya bağlar. Bu set: Yat Limanı ve çekek yeri olarak hizmet veren işletmeleri barındırmaktadır.
Efsaneye göre: bir gemi kaptanı, fırtınalı havada, burayı körfeze açılan boğaz zannedip gemisini karaya oturtmuş ve daha sonra buraya “Yalancı Boğaz” ismi verilmiştir.
Buranın en büyük özelliklerinden birisi de, ağaç yapımı gulet tekne yapım yerleri yani tersanelerinin bulunmasıdır.
AKTAŞ
Sahilden, Yalancı Boğaz’a giderken yolun 3’ncü kilometresinde, ufak bir yerleşim alanıdır. Adını, deniz kıyısındaki yüksek ve ak bir kayadan almıştır. Kuzey yönü, ormanlık tepelerle çevrilidir. Gürültüden uzak, sakin bir beldedir. Plajın kumu ise ince kumdur. Marmaris şehir gece manzarasının en güzel görüntüsü buradan alınıyor. Kalınabilecek bir kaç motel vardır.
CENNET ADASI/NİMARA YARIMADASI/YILDIZ ADASI
Marmaris çevresi, Cennet adası ilçe merkezine 12 km uzaklıktadır.
Marmaris’in karşısında boylu boyunca “Cennet Adası” yani “Nimara Yarımadası” uzanır. Yani ada olarak isimlendirilmesine rağmen aslında bir yarımadadır.
Buraya günübirlik tekne turlarıyla gidilmektedir. Ancak Marmaris merkezine 8 km uzaklıktaki Yalancı Boğaz’a kadar araba ile gidip, oradan yürüyerek de buraya ulaşmak mümkündür.
Cennet adasının hemen önünde küçük Bedir Adası bulunur.
Marmaris merkezden kalkan teknelerin yanaştığı iskele çevresinde, çardak lokantaları ve kafeler bulunuyor.
Adada patika yollar, şehir kalabalığından uzak ve doğa ile baş başa olmak isteyenler için ideal yürüyüş güzergahları oluşturmaktadır. Manzara çok güzeldir.
Yarımadanın en yüksek tepesinde antik kent kalıntıları vardır. Ancak bu antik kente yol yoktur. Ulaşım patika yollardan olmaktadır. Ancak bu antik kenti görmek isterseniz yaklaşık 1.5 saatlik bir yürüyüş yapmanız gerekir.
Nimara Mağarası
Nimara Mağarası: Cennet adasındadır.
Ancak, mağarayı bulmak oldukça zordur, mağarayı bulmak için mutlaka bir rehber bulunmalıdır. Mağaraya önce tırmanarak ve sonrasında ise çalılıklar arasında güçlükle yürüyerek ulaşılır. Ancak mağara galerisinin oldukça geniş ve göz alıcı sarkıt ve dikitleri, bu zahmeti çekmeye değerdir.
Mağaranın 20 bin yıllık olduğu söyleniyor. Ancak sanırım bu biraz abartılıdır. Bu mağaranın antik dönemdeki kullanım durumu, tepede bulunan antik kent ile bağlantılıdır.
Evet, yaz aylarında mağaranın dışarısı fazlaca sıcak iken, mağaranın içi serin olmaktadır. Tavan bölümünden, içeriye serin sular damlıyor.
ÇUBUCAK ORMAN KAMPI-TABİAT PARKI
Marmaris-Datça kara yolunda 21’ncü kilometrede Hisarönü körfezi kıyısındadır.
Temiz havalı, nispeten serin ve denizi pırıl pırıl bu koylar, arabasıyla Datça’ya gidenler için uğranılacak güzel yerlerdir.
Burada orman içi kamp ve karavan alanı bulunmaktadır. Çadır ve karavan ile kamp yapabilirsiniz. Aynı zamanda günübirlik giriş içinde uygundur.
Orman içinde olmakla birlikte 1000 metre kıyı şeridi vardır.
Kamp alanında: günlük ihtiyaçlarınızın pek çoğunu karşılayabilir, spor, eğlence aktivitelerine yönelik etkinliklere katılabilirsiniz. Kamp alanında bir kafeterya bulunuyor.
Ancak sezonda çok kalabalık olduğunu unutmamak gerekir. Çadırlar oldukça yakın yani dip dibe kuruluyor. Kamp alanının önündeki deniz de duyduğuma göre taşlık imiş. Ha bir de, sivrisinek ordusunu unutmamak gerekir, oldukça rahatsız edicilerdir.
OSMANİYE KÖYÜ
Marmaris çevresi Osmaniye köyü, Marmaris ilçe merkezine 21 km uzaklıktadır.
Bozburun yarımadasının iç kısımlarda kurulan üç köyden birisidir.
Yarımadanın kuzey kısmında ve doğu yarısındadır.
Osmaniye köyü 12 mahalleden oluşur. Bunlardan 11 tanesi, Yarımadanın en yüksek dağı olan Palamut dağının kuzeydoğuya ve güneye doğru alçalan yamaçlarındadır. Osmaniye köyünün “Kumlubük Mahallesi” ise, aynı isimli koyda, kıyıdan içeride kurulmuştur.
Marmaris Bal evi
Osmaniye köyündedir.
Marmaris’in en özel yanlarından birisi de çam balıdır. Çünkü bütün yarımadayı saran yemyeşil çam ormanları bulunmaktadır. Bu yüzden çam balı, Marmaris için çok önemlidir. Özellikle Marmaris Osmaniye köyünde elde edilen çam balı, muhteşem lezzettedir.
Osmaniye, aslında yörede turizmden en az olumlu etkilenen yerdir, ancak Osmaniye’de yoğun çam balı üretimi yapılmaktadır.
Sadece bu kıyılarda üretilen bu balı tatmak ve tarihini öğrenmek istiyorsanız, bu küçük müzeyi ziyaret etmelisiniz.
Burada balın öyküsü mutlaka ilginizi çekecektir. Burada: meşhur çam balı ile birlikte çiçek balı, harnup (keçiboynuzu) balı ve arı sütü de satılıyor. Ayrıca: özel çam balı, propolis, arı sütü, polen karışımı yaptırabilir, yoğurtlu ballı tatlıdan tadabilirsiniz. Hatta ballı gazoz deneyebilirsiniz.
TURUNÇ
Marmaris çevresi Turunç, Bozburun yarımadasının doğusundadır. Eski bir balıkçı kasabasıdır.
Marmaris ilçe merkezine 25 km uzaklıktadır. İçmelerden sonra Marmaris’in en popüler tatil beldesidir.
Buraya: sakin bir tatil beldesi olan İçmelerden, dağların çevresinden kıvrılan dik ve dolambaçlı bir yol ile ulaşılır. Ayrıca deniz yolu ile de ulaşılmaktadır.
Denizden 500 metre içeride Osmaniye köyünün bir mahallesi olarak kurulan Turunç, 1987 yılında Dereyüzü ve Asarcık mahalleleriyle birlikte köy olmuştur. Kıyıda turizmle başlayan yapılaşma, iç kısımlara genişleyerek Turunç’un ilk kuruluş yeriyle birleşmiştir.
Marmaris-Turunç karayolunun 1990 yılında asfalt olmasıyla burada da turizm hızla gelişmiştir. Turunç ovasının çevresi kireçtaşından oluşan tepelerle bütünüyle çevrilidir ve ortasından Zümbüllü dere akar.
Yerleşme ilk olarak ovanın batısındaki dağın eteğinde başlar.
1986 yılında, Osmaniye köyünün bir mahallesi olan Turunç, köyden ayrılmış ve 3 mahalleli müstakil bir köy olmuştur.
Turunç, mükemmel mavi denize ve doğal bir limana sahiptir. Turunç koyu, denizin berraklığı ve plajın temizliği ile “Mavi Bayrak” almaya hak kazanmıştır. Plaj kumlu değil çakıl taşlıdır.
Turunç evleri, koyun etrafında kümelenmiştir.
Suyu, kumu, çevresi ve denizi temiz bölgede doğa yürüyüşleri yapabilirsiniz.
Ayrıca: safari turlarına ve su altı dalışlarına katılabilirsiniz.
Buradaki konaklama birimleri, bazı iyi mutfaklı özelliklere sahiptir ve genellikle aile tarafından işletilen küçük oteller bulunmaktadır.
Ana cadde, birkaç müzikli bara sahip ve acil ihtiyaçların karşılanacağı sayıda mağaza bulunmaktadır.
Kumlubük Mahallesi
Buraya Turunç bölgesine 6 km uzaklıktadır. Turunç’tan sonra gelen sahil kasabasıdır. Marmaris ilçe merkezinden deniz yolu ile de ulaşılmaktadır. Koyun güney tarafındadır.
Kumlubük, Turkuaz renkli sularıyla ünlüdür. Bu yüzden bölgenin en gözde plajlarından birisidir. Koyda sahil uzunluğu yaklaşık 2 km dir.
Burada oldukça güzel bir kumsal ve balıkçı lokantaları bulunmaktadır. Bu balık restoranları oldukça ünlüdür.
Koyun arka bölümlerinde ise konaklama tesisleri bulunur. Bu yüzden koyda oldukça fazla kişi bulunmaktadır. Oteller, hem denize yakın ve hem de dağ yamaçlarında yapılmıştır.
Mağara
Kumlubük sahilinden, güneydoğu yönünde yapılan yürüyüşlerde bir mağara ile karşılaşılır. Bu mağaranın, muhtemelen günümüzden 5 bin yıl önce yerleşime sahip olduğu sanılmaktadır. Mağaranın girişi 4 metre yüksekliktedir. İçinde: galeriler, sarkıtlar ve dikitler bulunur.
Amos
Turunç’tan yürüyerek 1 saat, Kumlubük’den ise yarım saat uzaklıkta “Asarcık Tepe” dedir. Kumlubük merkezinin kuzeyindedir.
Önemi
“Amos” kelimesi, Helenistik dilde “Ana Tanrıça Tapınağı” anlamına gelmektedir. Öte yandan yerleşim alanının ismi Helence’de “kum” anlamına gelir. Helenistik dönemde “Samnaios” ismi ile anılan Tanrı Apollon bu kentin baş tanrısı sayılır.
Kent kalıntıları
Kent, Helenistik dönemden, Bizans dönemine kadar sürekli yerleşim görmüştür. Antik kent “Hisar Burnu” isimli bir tepe üzerinde kurulmuştur. Bu tepe, kara ve deniz trafiğini takip etmek için oldukça uygun bir konumdadır.
Kentin kurulu olduğu tepenin çevresinde, çokgen ve yer yer düzenli sıralar oluşturan teknikte örülmüş sur duvarları bulunmaktadır. Bu sur duvarlarının yüksekliği yaklaşık 4 metre ve kalınlığı ise 2 metredir.
Helenistik döneme ait sur duvarlarının kuleleri ve kuzey kapısı, oldukça iyi korunarak günümüze ulaşmıştır. Sur duvarlarıyla çevrili alan içinde: tiyatro, tapınak, yapı terasları ile anıtlara ait heykel kaideleri bulunmaktadır.
Sur duvarlarının dışındaki tepe alt yamaçlarında ise, değişik tiplerde bölgeye özgü mezar anıtları görülür.
Amos Tiyatrosu
Tiyatro yapısı, antik kentten günümüze sağlam olarak gelebilmiştir. Tiyatronun 1300 kişilik olduğu tahmin edilmektedir. Amos, Rodos Peraiası yani karşı yakası içinde, Sedir adası ve Kastrobos ile birlikte tiyatrosu olan üç yerleşim yerinden birisidir.
Buradaki tiyatro, benzerlerine nazaran daha küçüktür. Tek kademeli tiyatro, denizden 88 metre yukarıda kurulmuştur. Amos tiyatrosu, diğerlerinden daha iyi durumdadır ve kazı çalışması yapılmamıştır.
Ancak, günümüzde tiyatronun oturma yerleri 5.18 metre yükseklikteki yan duvar ve sahne evinin üç odası ayırt edilmektedir. Orkestrası ise, oldukça iyi korunmuştur.
Sahne binası, 3 bölümden oluşur. Orkestra ile iki parça halinde, her törenden önce yapılan Dionysos’a kurban sunma işlevini tasvir eden bir altar bulunmaktadır.
Oturma sıraları düz yapılmıştır ve 20 tanedir. Sahne binasının boyutları; 20 ve 40 ayak boyutlarında olacak şekilde dikdörtgendir. Sahne binasının yüksekliği ise, 14 ayaktır.
Diğer Buluntular ve Yazıtlar
Tepenin kuzey yamacındaki küçük bir terasta, 1948 yılında MÖ 3’ncü yüzyıl sonları ile 2’nci yüzyıl başlarına tarihlenen 3 tane arazi kiralama kontratı içeren yazıtlar bulunmuştur.
Kentte bulunan yazıtlardan, MÖ 2’nci yüzyıl başlarında kentte Rhodos yönetimi tarafından tarımsal bir organizasyon başlatıldığı anlaşılmaktadır.
Yine bu kira kontratlarından anlaşıldığına göre, Amos halkı kendi topraklarını Rodoslulara kiralamışlardır.
Ayrıca kiranın ödenmesi konusunda talimatlar, kefil bulunması ve arazinin geliştirilmesi gibi şartlar yazılıdır. Kiracı, en az bir kulübe inşa etmek, bir bağ yetiştirmek, incir ağaçları dikmek ve tahıl yetiştirilecek alan oluşturmak zorundadır.
Bunların yerine getirilmemesi halinde para cezası öngörülmüştür. Yazıtta, kiracı tarafından yapılmaması gerekenlere de yer verilmiştir. Cezai işlemi, arazideki ağaçların kesilmesi ve halka ait alana taşınması, araziye ölü gömülmesi halinde de geçerlidir.
Ayrıca yine bu yazıtlarda, Amos halkının Apollon’a “Apollo Sarnios” adıyla tapındığı anlaşılmaktadır. Bölgenin başlıca tarım ürünleri arasında üzüm ve incir bulunduğu görülür. Bununla birlikte, belli oranda da tahıl yetiştirilmektedir.
Amosun tipik bir Karia kenti olduğu günümüze ulaşan kalıntılarla birlikte inanç geleneği ile de desteklenmektedir.
Tapınak
Dolayısı ile, kent surları içinde “Apolon” a ait bir tapınak bulunmaktadır. Akropol batısında Apollon Tapınağına ait kalıntılar görülebilir.
Nekropol
Kentin nekropolü ise, kuzeydeki küçük koyun yamaçlarına doğru yayılmıştır.
BAYIR KÖYÜ
Marmaris çevresi Bayır köyü, Marmaris ilçe merkezine 26 km uzaklıktadır.
Bozburun yarımadasının iç kısmında, dağların yamaçlarında kurulmuştur. Ancak bu köyün Çiftlik Mahallesi kıyıdadır.
Bayır köyünün en büyük özelliği: anıt ağaç yani tarihi çınar ağacıdır.
Bu dev çınar ağacının yaklaşık 2 bin yıllık olduğu söyleniyor. Anıtsal çınar ağacı köyün sembolüdür.
Burada: köy meydanında bulunan tarihi çınar ağacının altındaki açık kahvehanelerden birinde biraz oturup bir çay veya köpüklü ayran içmenizi öneririm. Hatta, gözleme de yiyebilirsiniz.
Anıt ağacın çevresindeki dükkanlardan: köye has kavrulmuş yer fıstığı, çam balı ve keçiboynuzu pekmezi satın alabilirsiniz.
Evet, bu çınar ağacı çok özeldir. Efsanelere göre: çınar ağacının çevresinde bir tur atmak, ömrü uzatırmış.
Evliya Çelebi tarafından bu bölge şöyle tarif edilmiştir “Geçit vermez, her türlü vahşi hayvanın yaşadığı dağlar”
Burası televizyonda izlenen “Saklıköy” isimli diziye ev sahipliği yapmasıyla da tanınır.
Son bir not: Bayır köyü, tüm yakın çevreye ve hatta Muğla merkeze kadar birçok yere kendine özgü bal üretip gönderiyor.
Eski Yağhane Müzesi
Yörenin şifa kaynağı zeytin, defne ve kekik yağlarının çıkarıldığı atölye “Eski Yağhane” ismiyle bir müzeye dönüştürülmüştür. Giriş ücretsizdir.
Müzede: 1930’lardan yakın zaman öncesine kadar olan süreçteki bütün üretim araçları sergileniyor. Hatta: 1942 yılında taş sistemden ahşap burgulu ezme sistemine geçilen dönemdeki üretim aracı da ilgi çekiyor.
Ayrıca: burada görülen bazı mektuplara göre, köyden Amerika’ya zeytinyağı gönderildiği anlaşılıyor. Bu konu, 1968 yılına tarihlenen bir mektupta açıkça görülmektedir. Bunların dışında, müzede: giysiler ve daha pek çok malzeme sergilenmektedir.
Çiftlik Mahallesi ve Çiftlik Koyu
Bayır köyü bölgesinin en yüksekteki köylerinden birisidir. Bir tarafta Çiftlik koyuna, bir taraftan Turgut ve Selimiye plajlarına, yaklaşık 10 dakika uzaklıktadır. Ancak Marmaris merkezden buraya ulaşmak için 2 saatlik bir yolculuk yapmak gerekir.
Bayır’dan Söğüt’e giderken: asfalt yol üzerinde yaklaşık 1 km sonra Çiftlik ayırımı vardır. Ayrımdan sonra Çiftlik koyuna doğru iniş başlar. Bir yanda Çiftlik koyu, arkanızı döndüğünüzde ise Hisarönü körfezi görülmektedir.
Burada her taraf çepeçevre çam ormanıdır.
Koya indiğinizde ise, pırıl pırıl ve tertemiz bir deniz bulunmaktadır. 10 metre derinlikte deniz içindeki taşları saymak mümkündür. Ancak deniz sığ değildir yani orta derecede çabuk derinleşen bir kıyı yapısı vardır. Bu durum özellikle çocuklu aileler için sorun yaratabilir.
Evet, ulaşımın sıkıntılı olması nedeniyle buraya genellikle sadece günübirlik tekne turları uğramaktadır.
Çiftlik koyunda, iri kumlu plaj bulunmaktadır.
Çiftlik koyunun girişinde küçük bir ada bulunmaktadır. Bu ada özel mülkiyete aittir ve izin almadan girmek yasaktır. Ada 2000 yılında satışa konulmuş ve banka borcu nedeniyle icra gelmiş ve ardından satışa çıkarılmış ve ünlü bir iş adamı tarafından satın alınmıştır.
Ada sahile 500 metre uzaklıktadır. Üstünde, 30 yıl önce yapılan bir konut, iskele ve helikopter pisti bulunmaktadır.
Adanın güney cephesi Rodos adasını, batı cephesi ise Çiftlik koyunun mavi ve yeşil denizini görmektedir. Evet bu ada olması nedeniyle koyda dalga olmuyor.
Çiftlik köyü: genellikle jeep türü araçlarla yapılan safarilerde tercih edilmektedir.
Gebekse
Çiftlik koyunun uç noktasında: Gebekse koyu: dalmak veya yüzmek için tercih edilmektedir. Ancak buraya tekneyle gidilmektedir.
Koyun uç kısmında bir kiliseye ait olduğu düşünülen tarihi kalıntılar bulunmaktadır.
Burası daha çok, Mavi yolculuk tekneleri tarafından tercih edilmektedir.
Küçük bir kumsal ve bir çardak lokantası bulunmaktadır.
Katranlı Çengirek-Keçibükü Mağarası
Bayır ve Söğüt arasında kalan bölgede, Çengirek isimli ilginç bir mağara bulunduğu söyleniyor.
“Armelya” olarak anılan bölgedeki mağara, resmi kayıtlarda mevcut değildir.
Yöredeki köylülerin söylediklerine göre, mağara duvarlarında hangi döneme ait olduğu bilinmeyen duvar yazıları ve girişinde sunak olduğu düşünülen kalıntılar varmış.
Syma
“Syma” isminin kelime anlamı, Luwi ve Karya dillerinde “kutsal/güzel pınar” demektir.
Truva’yı kuşatan Akha ordularının hekimi Podaleirios; Kria kralının kızı Syrna ile evlendikten sonra Kria kralı, onlara Bozburun yarımadasını hediye etmiştir. Podaleirios da burada kurduğu kentlerden birine eşi “Syrna” nın ismini vermiştir.
Günümüzde: Bayır köyünün 2 km kuzeydoğusundaki Yoncaağız Tepesi üzerindeki kalıntıların bu kente ait olduğu tahmin edilmektedir.
Syma yerleşim yeri: Yunan, Roma, Bizans ve Osmanlı döneminde yerleşim yeri olarak kullanılmıştır.
Ancak Helenistik dönemde, kent “Asklepios Mabedi” ile ünlenmiştir. Ancak resmi arkeolojik kazı çalışmaları yapılmadığından mabedin yeri kesin olarak bilinmemektedir.
Muhtemelen günümüzde Bayır köyü merkezinde, caminin bulunduğu alanda, antik kente ait, Sağlık Tanrısı Asklepios’a adanmış bir tapınak bulunduğu tahmin edilmektedir.
Ancak, tapınaktan günümüze herhangi bir kalıntı kalmamıştır. Son dönemde yapılan kazılarda, cami yakınlarında Asklepios’un sembolü olan “Yılanlı Taş” bulunmuştur.
Ancak tapınağı yeri net olarak bilinmiyor. Yılanlı Taş, günümüzde caminin girişinde görülebilmektedir.
Syma şehrinin Akropolü ise, günümüzdeki köyün 2 km kuzeydoğusunda, Yocaağız Tepesindedir.
Akropolis’e bugün de, Bayır köyü içinden antik taşlı yolu kullanarak gitmek mümkündür. Bu yolculuk yaklaşık 30 dakika sürer.
Akropolis’de: antik dönemdeki kente ait bir kısım kent suru, mezar kapak taşları ve yapı kalıntıları görülebilir.
Antik kente ait bir kısım taş ise, günümüzdeki Bayır mezarlığındadır.
BÖRDÜBET KOYU-AMAZON KOYU
Marmaris çevresi Bördübet koyu ilçe merkezine 28 km uzaklıktadır.
Bördübet İngiliz askerlerinin koyduğu bir isimdir. “bird the bed” yani “kuş yatağı” anlamına gelen kelime, zamanla “Bördübet” e dönüşmüştür.
Çevredeki en güzel ve bakir koylardan birisidir.
Orman ve denizin birleştiği yerdir.
Burada “Kız kumu plajı” ve “Bayır köyü” vardır.
Sadece bir kamping ve butik otel vardır.
Koy ve çevresi, 1. Derece doğal Sit alanı ilan edilerek koruma altına alınmıştır, her türlü yapılaşma yasaktır.
AKSAZ
Marmaris çevresi Aksaz, Marmaris ilçe merkezine 29 km uzaklıktadır. Aksaz; yerli ve yabancı turistlerin pek bilmediği bir yerdir.
Çünkü burası bir askeri bölgedir ve bu yüzden giriş kontrollü yapılmaktadır. Yani yabancıların buraya girmesi kesinlikle yasaktır, bölgeye sadece askeri personel ve aileleri sokulmaktadır.
Buranın biraz ilerisinde ise, yine askeri bir kamp alanı (Aksaz kampı) bulunmaktadır.
Evet: muhteşem güzel çam ağaçlarının arasından ilerleyen yol bitiminde, Aksaz koyunda yeşil ve mavinin birleştiği yerde, askeri tesisler bulunuyor. Yol virajlı, iniş ve çıkışlıdır.
TURGUT KÖYÜ
Marmaris çevresi, Turgut köyü, Marmaris ilçe merkezine 33 km uzaklıktadır.
Turgut köyü ve Marmaris arasındaki ulaşım: Orhaniye ve Hisarönü üzerinden sağlanmaktadır. Yolun uzunluğu 33 km dir.
Turgut Köyü: komşu Orhaniye ve Selimiye köyleri arasında, üç yanı tepelerle çevrili, deniz seviyesinde bir ova üzerinde kuruludur. Deniz kıyısından 1 km içeridedir.
Çünkü: Turgut Bükünde yerleşmeye ve tarıma uygun olmayan kıyı boş bırakılmış ve köy merkezi kıyıdan içeride kurulmuştur. Değirmenyanı mahallesi, güneyde Delikyol limanının iç kısmında kuruludur.
Roma ve Bizans dönemlerinde köyün adı “Ella” dır. Cumhuriyetin ilanından sonra ise “Turgut” ismini almıştır.
Çevresi bölgenin karakteristik ağacı olan “Kızılçam” ile kaplıdır.
Köyün bahçeleri: zeytin, portakal, mandalina, limon, badem, incir, ceviz, dut, nar, avokado, muz ve okaliptüs ağaçlarıyla doludur.
Marmaris’in kırsal mahallesi, doğayla iç içe zaman geçirmek isteyenler tarafından tercih edilmektedir.
Turgut Vadisi: eskiden denizmiş ve zamanla alüvyonlarla dolmuştur.
Çünkü bir derenin denize döküldüğü Turgut Köyü kıyısı sazlık olduğundan turizmde talep görmemiştir. Kıyıda 1 otel ve 2 lokanta bulunmaktadır.
Günümüzde, kıyıdan 3 kilometre uzaklıktaki kuyularda, midye kabukları görülmektedir.
Turgut köyü: şelaleleri, plajı, narenciye bahçeleri ve el dokuması halılarıyla ünlüdür. Ayrıca, birçok doğal ve tarihi zenginlik barındırıyor.
Evet: köy, Sit alanı ilan edilerek koruma altına alınmıştır.
Koy
Köy merkezine 2 kilometre uzaklıkta koy ve plaj bulunmaktadır. Bu koyda: Bizans döneminden kaldığı düşünülen bir kilise ve üç odalı hamam kalıntısı bulunmaktadır. Sahilin sağ yanında ise, deniz börülcesi yetişmektedir.
Turgut Şelalesi
Turgut köyüne ise 15 dakikalık bir yürüyüş mesafesindedir.
Bölgenin en çok ziyaret edilen mesire alanıdır.
Şelale: vadi boyunca sık bir bitki örtüsü içinden akan derenin, 5-6 metre yükseklikten sularının dökülmesiyle oluşur ki, yaz aylarında derenin suları iyice azalmaktadır.
Şelalenin çevresinde: çam ve amber kokulu sığla ağaçları bulunmaktadır.
Şelalenin döküldüğü yerde bir gölcük bulunmaktadır. Gölcüğün derinliği 2-3 metre arasında değişir. Bu gölcükte yüzmek mümkündür.
Şelalenin hemen yakınında çardak lokantaları bulunmaktadır.
Şelalenin çevresi aynı zamanda “Kaplan Kelebekleri” nin üreme alanıdır.
Turgut köyünden, şelaleye doğru giden yolun üzerinde, sağ taraftaki yamaçta, piramidal görünümlü bir anıt mezar bulunmaktadır. Mezarın alçak girişi çökmüştür. MÖ 4 veya 3’ncü yüzyıla ait bir yazıttan anlaşıldığına göre, mezar “Diagoras” isimli bir savaşçıya aittir.
Hydas antik kenti
Köyün güneydoğusunda 3 km uzaklıkta, denize dik inen dağların üzerinde kurulu bir yerleşim yeriymiş.
Hydas şehrini kuranların Minos-Miken kültürünü benimsemiş göçmenler olduğu tahmin edilmektedir.
Ege ve Akdeniz arasındaki ticaret yollarını kontrol etmesi açısından önemli bir konumdadır.
Bozburun yarımadasında varlıkları bilinen ancak bugüne kadar literatürde sadece yarısı bulunan 18 tane kale yerleşiminden sadece birisidir.
Turgut Kalesi
Hydas Akropolü: Turgut Kalesi olarak da bilinmektedir. Akropol, köy yakınlarında yaklaşık 300 metrelik bir tepede bulunmaktadır. Kalenin 300 metre yakınına kadar araçla çıkılabiliyor. Kalan bölümde ise yürümek gerekiyor.
Kalenin duvarları kısmen yıkılmıştır. Buradaki kalıntılar arasında: kent kapıları, kale duvarları ve sarnıç görülebilir.
Kalenin üstünden: Orhaniye ve Hisarönü koylarının muhteşem güzel manzarası izlenmektedir.
Çağ Baba Türbesi
Marmaris çevresi, Çağ Baba türbesi, Turgut Mahallesine hakim bir noktada, kayaların üzerinde bulunmaktadır ve geniş bir alanı yüksekten görmektedir. Buraya ulaşmak için yaklaşık 10 dakikalık bir tırmanış yapmak gereklidir.
Turgutköy’de bulunan bu piramit tipi mezar yerel halk arasında: “Çağ Baba Türbesi” olarak tanınmaktadır. Ziyaretçiler burada dua edip adaklar adamışlardır.
Eskiden yörede askere giden gençler, mezar içinden alınan bir avuç toprağı askerlikleri boyunca yanlarında taşıyor, askerden sağ salim gelirlerse toprak tekrar mezara dökülüyormuş.
Çocuğu olmayanlar, hastalıkları olanlar buraya gelerek “Çağ Baba” diye seslenerek yardım bekliyorlarmış.
Bazı günler, caminin yanında festival havası ortamında yemekler yapılıyor, kurbanlar kesiliyor ve bu yemekler, anıt mezarın yanına çıkılarak insanlara sunuluyormuş.
Ancak arkeologlar tarafından yakın zaman önce yapılan araştırma sonucuna göre: buranın MÖ 3’ncü yüzyılda Savaşçı Diagoras ve eşi Aristomakha’ya ait bir pirimit mezar olduğu öğrenilmiştir.
Bu piramit mezar, ülkemizde tekdir.
Yapının yüksekliği 6 metredir. İç boyutu ise 3 metre karedir. Tavanı kubbe şeklindedir. Bu yapı tipi ile, Bodrum’dan bulup Londra British Museum’a kaçırılan Mousoleum’a benzetilmektedir.
Piramit mezarın yazıtında şunlar yazılıdır.” Siz beyaz dişli hayvanlar, her zaman size öngörülen yerde kalın. Çünkü ben en yukarıda her şeyi gözetleyeceğim ki hiçbir korkak adam gelip de mezara zarar vermesin.
Çünkü bu savaşta ölen “Diagoras” isimli bir adamın ve örnek çocuklar yetiştirmesiyle kocasına sadakat anlayışıyla herkesten üstün, babasının Aristomakha olarak isimlendirdiği tanrılarla kıyaslanası karısının mezarıdır.”
Evet, bu yazıtı okuduktan sonra, mezarda defineciler tarafından yapılan kaçak kazılar sonucu verilen hasarı görüyorsunuz, defineciler mezarın sadece taban kısmını kazmakla kalmamış, kapısının iç tarafında bulunan bazı taşları da almışlar ve duvarına zarar vermişlerdir. Şaşırmamak elde değil.
BOZUKKALE-LORYMA
Marmaris çevresi Bozukkale, Marmaris ilçe merkezine 54 km uzaklıktadır.
Bozburun yarımadasının en güneyinde, Karaburun’u geçince Değirmenburnu ile Kaleburnu arasında kalır. Loryma antik kenti, Asar tepe üzerindedir. Bozburun merkeze yürüyerek 45 dakika uzaklıktadır.
Bu koy, denizciler arasında “Bozuk Bükü” olarak da isimlendirilir. Serçe limanından buraya sadece küçük teknelerle ulaşılmaktadır.
Eski ismi “Loryma” dır. Karia döneminde, MÖ 10’ncu yüzyılda Rodos Peraiasının yani karşı yakasının merkezi olan Loryma kenti burada kurulmuştur.
Ancak ayrıntılı ve yeterli bilgi yoktur.
Luwi ve Karia dillerinde kelime anlamı “Kum Halkı” demektir. Yani, antik dönemde yörede yaşayanlara “Kum Halkı” deniliyordu.
Burada az sayıda kalıntı bulunmaktadır.
Ancak kentin kurulduğu tarih ve kent ile ilgili hiçbir bilgi yoktur. Sadece ilk çağ yazarlarından bazıları tarafından, Rodos’un karşısında bir “Karşıyaka” ülkesi olarak ismi geçmektedir.
Ünlü coğrafyacı yazar Strabon ise, burası hakkında “Karia’da Physkos’dan sonra gelen, engebeli bir kıyı şeridi” olarak söz etmiştir.
Yine yazar Stephanos, “Rodos’da Loryma isminde bir liman olduğundan” söz eder. Sonuç olarak; Loryme şehri hiçbir zaman önemli bir şehir olmamıştır.
GÜNÜMÜZE KALAN KALINTILAR
Çevreye yayılmış durumdaki kent surları parçaları ve bazı mezar taşları görülür. Bunlarla birlikte Akropol üzerinde ve yamaçlarda yapılan yüzey araştırmalarında, Eski çağlara ait kalıntılar bulunmuştur. Bunlar düşünüldüğünde, yöredeki yerleşimin MÖ 2000’li yıllara kadar gittiği düşünülür.
Deniz kıyısından Akropol’e çıkışta, yamaçta sur duvarları ve dikdörtgen planlı burç kalıntıları görülebilir.
Ayrıca: kayalara oyulmuş yazıtlardan, şehrin Rodos’a has bir tanrı olan “Zeus Atabyrios” a adandığı öğrenilmiştir. Ancak şehirde, bir mabet olup olmadığı bilinmemektedir.
Ancak: Asar tepesinden çevrenin muhteşem güzel manzarasını izleyebilirsiniz.
Bozukkale körfezi, oldukça korunaklı bir koydur. Bozburun yarımadasında liman olmaya en uygun olan Loryma koyu, arkasının dağlık oluşu nedeniyle hinderland ile bağlılık sağlanamamış ve tarihi dönemlerin askeri deniz üssü olarak kalmıştır.
Tarihi süreçte, coğrafi konumu ve liman girişinin darlığı nedeniyle, MÖ 395 yılındaki Peleponnes Deniz Savaşlarında bu liman Atina gemileri tarafından kullanılmıştır.
MÖ 395 yılında, Atinalı kumandan Karor: Knidos savaşından önce gemilerini burada toplamıştır. Takip eden süreçte, MÖ 305 yılında Antigonos’un oğlu Demetrios’da Rodos’a karşı yapılan saldırı hazırlıkları için bu limanı seçmiştir.
Ayrıca: İngiliz deniz haritalarında buraya “Oplosika Bükü” ismi verilmektedir, yani eskiden burada kıyıda bir tersane bulunmaktadır.
Ege denizinde seyreden bütün yatlar, Bozukkale körfezini durak yeri olarak kullanırlar. Koyda, günümüzde mavi yolculuk teknelerine ve yatlara hizmet veren 3 lokanta bulunmaktadır.
Loryma antik kentinin kalıntıları ise, koyun giriş noktasında, körfeze hakim konumdaki tepenin üstünde makilikler arasındadır.
Günümüze ulaşan en önemli kalıntı: kaledir.
Kale
Koya hakim, oldukça geniş alana dağılmış kalıntılardan, günümüze ulaşan en etkileyici yapı Burunbaşı üzerinde bulunan iyi korunmuş kaledir. Kalenin uzunluğu 120 metre ve genişliği 10 metredir. Kalenin duvarları ise 3 metre kalınlığındadır.
Körfez girişini korumak için yapılmış kale, iyi durumda ve ziyarete açıktır.
Peki neden “Bozukkale” ismi verilmiştir?
Muhtemelen, kalenin bir yanının eksik olması nedeniyle bu ismin verildiği düşünülmektedir.
Karşılıklı surlarla, dikdörtgen şeklinde uzanan kalenin 9 tane dikdörtgen kulesi vardır. Burçlar yıkılmış olmasına rağmen, 9 burçtan köşedekilerin yuvarlak plan düzeninde oldukları anlaşılmaktadır.
Günümüzde, kuzeydeki çıkma kule görülebilir.
Kaleye çıkarsanız, koyda, muhteşem bir manzara izlemek mümkündür. Hatta: 20 km uzaktaki Rodos adası da görülebilir.
Akvaryum Koyu
Marmaris çevresi Akvaryum koyu: Zeytin adasındadır. Buraya sadece tekneler ile gidilebiliyor.
İlginç bir yapısı olan koy: görüntü olarak travertenleri andırıyor. Koyda bulunan beyaz kayalar, tamamen doğal bir oluşumdur. Uzmanlar, bu durumun oluşmasında suda bulunan yüksek minarellerin etkili olduğunu söylüyorlar.
Çünkü, Akvaryum koyu doğal yeraltı sularının aktığı bir yerdir. Bitki örtüsü de bu durumdan etkilenmiştir.
Bozburun yarımadasında yüzmek için en çok tercih edilen yerlerin başında gelir. Konaklama seçeneği yoktur, bu yüzden sadece günübirlik geziler için tercih edilmektedir.
Suyu biraz soğuk ve deniz oldukça berraktır. Koyda 300 çeşit balık bulunduğu söyleniyor. Bu yüzden şnolkerle dalış yapılması tercih ediliyor.
Marmaris çevresi, Kameriye adası, Bozburun-Selimiye arasındadır. Selimiye köyünün 2 km uzağında Hisarönü körfezindedir. Buraya ulaşım sadece Selimiye köyünden tekne ile sağlanmaktadır. Zaten günübirlik tekne turlarının genelde ilk durakları burası oluyor.
Adada bugün sadece yabani keçiler ve eşekler bulunuyor, yani günümüzde adada insan yerleşimi yoktur. Tekneler adaya yaklaştığında, özellikle eşek kıyıya iniyor, bir kayanın üstündeki su kabına, teknelerden içmesi için su konuluyor.
Adanın çeşitli yerlerinde, eski Rum evi kalıntıları görülmektedir. Muhtemelen 1923 yılındaki mübadeleden sonra ada boşaltılmıştır.
Burada: oldukça eski olduğu düşünülen bir Bizans dönemine ait manastır bulunmaktadır. Manastırın MS 1 veya 2’nci yüzyıldan kaldığı düşünülüyor.
Günümüzde bu manastırın sadece duvarları kalmıştır. Ancak manastırın içinde bir Hz İsa freski bulunmaktadır. Ancak son olarak bu freskteki İsa’nın gözlerinin oyulduğunu duydum.
Ancak bitişiğindeki bölgede özel bir alan bulunmaktadır. Burada: manastıra ait, üç renkli bir mozaikten oluşan mozaik panel bulunmaktadır. Beyaz, siyah ve pembe renkli yuvarlak taşlardan işlenmiş mozaikler oldukça güzeldir. Keşiş ve inananların dua etmek için kilisenin içine ve dışına sığması sağlanmıştır.
Evet, manastırın yanındaki bu mozaik panoyu mutlaka görün. Zemine döşenen bu tür döşemeye “Miatra” denir.
Manastır yapısının hemen yanında yüzlerce yıllık olmasına rağmen, hala meyve veren bir zeytin ağacı bulunmaktadır. Bu zeytin ağacının kiliseden daha eski olduğu söyleniyor.
Ziyaretçiler bu zeytin ağacına dilek dileyerek bez parçaları asarlar. Sadece bez parçalarımı hayır, ziyaretçiler ne bulurlarsa asmışlar. Örneğin: tuvalet kağıdı, peçete, kurdele ve benzeri.
Kameriye adası, 1995 yılında 1’nci derece doğal sit alanı ilan edilerek koruma altına alınmıştır.
Adanın çevresindeki deniz oldukça temiz ve berraktır. Bu yüzden özellikle dalış turizmi için tercih edilmektedir. Adanın doğu kıyısında ise plaj bölümü vardır.
BOZBURUN
Marmaris çevresi Bozburun, Marmaris ilçe merkezine 55 km uzaklıktadır.
Yolculuk yaklaşık 50 dakika sürmektedir. Marmaris-Datça karayolunu kullanarak buraya ulaşabilirsiniz. Hisarönü köyünün hemen yanı başındadır. Ayrıca: İçmeler-Bayır üzerinden, güneye yönelerek de buraya ulaşmak mümkündür.
Bozburun Datça yarımadasına paralel uzanmaktadır.
Tam karşısında, Symi isimli Yunan adası vardır.
Tarihi süreç içinde, buranın ismi: Daraçya, Karya Kersonessos, Rodos Peraiası ve Trakheia olarak anılmıştır.
Anadolu’nun yerli kavimlerinden olan Karyalılarla yerleşime açılan yarımada, ilk olarak MÖ 12’nci yüzyıldan itibaren Batı Anadolu kıyılarını etkisi altına alan göç olaylarından etkilenmiştir.
Yarımada Rodos’a yakınlığıyla adanın anakarası olarak yani Rodos Peraiası yani “Karşıyakası” olarak bilinen kent: bir zamanlar oldukça büyükmüş ve Atina vergi mükelleflerinden biriymiş ve MÖ 5’nci yüzyılda burada kent, kendi adına sikke bastırmıştır.
14 ve 15’nci yüzyıllarda Orta Anadolu’da Moğol istilasından kaçan Boz Obası Türkmenlerinden bir gurup buraya yerleşince, bölge de Bozburun olarak anılmaya başlanır.
BOZBURUN VE SÜNGERCİLİK
Bozburun, aynı zamanda Türkiye’nin başlıca bir süngerci köyüdür.
Kayalıktır, verimli toprakları yoktur zaten bu yüzden “Bozburun” ismi verilmiştir.
Zaten tarihi süreçteki isimlerinden birisi olan “Trakheia” da, kelime olarak “taşlık/kayalık” demektir. Güney bölümde kireçtaşlarından oluşan arızalı topoğrafya vardır.
Yarımada dağlık olduğu için, iç kısımlar yerleşim birimleri için uygun değildir. Bayırköy yerinde Syma, Taşlıca köyü yakınlarında Phoiniks, Asardibi mevkiinde Kasara denen yerleşimler iç kısımlarda kurulmuştur.
Syma İncedere koyu, Phoiniks Bozuk kaya, Kasara Serçe koyu ile kıyıyla bağlantı kurmuştur. Kıyıda bulunan yerleşim birimleri, sadece gemilerin açık deniz rüzgarlarından korunarak demirlemesine uygun koylar değil, güvenlik nedeniyle bu koydaki hakim tepeyi yerleşim alanı olarak seçmişlerdir.
Doğu kıyılarında bilinen üç yerleşim yerinden Loryma, Amos ve Physcos bu şekilde bir koya hakim alçak bir tepe üzerinde kurulmuştur.
Yarımadanın doğusunda, yüksek kıyılar denize dik bir şekilde iner ve rüzgarlara karşı korunaklı az sayıda koy bulunmaktadır. Doğu kıyılarının yerleşime en uygun koyu, güneyde açık deniz rüzgarlarına karşı gemilerin demirleyeceği, günümüzdeki ismiyle Bozuk Limandır.
Koyun güneybatısındaki yüksek tepe, çevreyi gören kale yapmaya uygun konumuyla Loryma kentinin kuruluş alanı olmuştur.
Bu koy Rodos’a yakınlığı, çok sayıda geminin barınmasına uygun genişliği ve arkasının dağlık oluşundan dolayı, güvenlik sağlamış, stratejik açıdan tarihsel süreç içinde askeri deniz üssü olarak kullanılmıştır.
Koyun eski ismi “Oplothiki” yani Helence anlamı “askeri alan, silah deposu” dur. Arsenal isimleri de bunu yansıtmaktadır.
Yarımadada yaşayan Rumlar, 1923 yılında Yunanistan’daki Türlerle mübadele edilince, yarımada bütünüyle Türk kültürünün etkisi altına girmiştir.
Bu dönemdeki Rumca isimler Türkçe isimlerle değiştirilmiştir. Rena-Hisarönü, Alexi-Osmaniye, Kirvasil-Orhaniye, Losta-Selimiye, İlia-Turgut olarak değiştirilmiştir.
Gelelim günümüze
Büyüleyici bir ortama sahiptir ve aynı zamanda çam, çiçek ve kekik balı ile ünlüdür. Zeytinyağı üretimi de oldukça yaygındır. Nane, kekik ve adaçayı bitki olarak da toplanmaktadır. Özellikle Türk turistler tarafından huzurlu atmosferi nedeniyle tercih edilmektedir.
Bozburun merkezinde, şirin ve ufak pansiyon ve restoranlar bulunmaktadır. Ama merkezin en büyük özel yapısı Merkez Camiidir. Ancak burada daha çok yat ve gulet tersaneleri vardır.
Hatta her evin bahçesinde bir marangoz atölyesi görebilirsiniz. Çünkü her bir bahçede tekne yapılıyor.
Bu teknelerin boyları çok değişiktir, 20-30 metre uzunlukta bile tekneler yapılmaktadır. Yani, günümüzde yöredeki gezilerde kullanılan motorlu guletler burada yapılmaktadır.
GULET
Buranın bir diğer özelliği: bir “gulet” ormanı olmasıdır.
Gulet ismi: Venedikli tüccarlardan gelen “Goleta” sözcüğünden çevrilmiştir.
Guletler: günümüzde kamarası bol olarak yapılıyor ve az salmalı olduğu için sığ koy ve adalara rahatlıkla yanaşabiliyor.
Evet, Gulet ormanında her boydan, ağırlıktan ve renkte guletler bulunuyor. Burada taşlama, matkap sesleri, vernik ve zımpara tozları yoğundur.
Ayrıca, günümüzde Bozburun’da “Su Ürünleri Kooperatifi” nin işlettiği 50 yat kapasiteli bir barınak bulunmaktadır.
Günümüzde Bozburun 2 Yunan adasına komşudur. Güneyde 17 km uzaklıkta Rodos adası ve batıda ise 7.5 km uzaklıkta Simi adası bulunmaktadır.
Yine günümüzde, Bozburun bölgesinin en güzel yeri “Doğu Rıhtımı” dır. Burada bazı evler ve oteller bulunuyor ve bunlara karadan ulaşım yoktur. Limandan teknelerle ulaşılabiliyor.
Son derece lüks, dünya jet sosyetesinin ziyaret ettiği korunaklı bu cennet köşesine, tanınmayan tekneler yanaştırılmıyor. Paparazzilerden uzak kalmak isteyen ünlüler, bu yazlık mekanı yoğun tercih ediyorlar.
Uluslararası Bozburun Gulet Festivali
Her yıl Ekim ayında yapılır. Festival kapsamında: Bozburun halkı guletlerini sergilerken bir taraftan da yarışlar düzenleniyor.
Tavşanbükü Koyu
Marmaris çevresi, Tavşanbükü koyu, Değirmenburnu doğusundaki koyun ortasında Tavşanbükü adası bulunmaktadır. Marmaris ilçe merkezine 35 km uzaklıktadır.
Koyun sadece batı ve doğu yönü girişe uygundur. Ancak ada ile kara arasındaki kısım oldukça sığdır. Burayı özellikle günübirlik gezi tekneleri yoğun ziyaret ederler.
Tavşanbükü mevkiindeki Hisarönü Körfezine hakim plaj “Mavi Bayraklı” dır. Plaj: 450 metre uzunluğunda ve 12 metre genişliktedir.
Tavşanbükü mevkiinde, şehir hayatından kaçarak elektriksiz, televizyonsuz yaşayan, kaynak suyu kullanan, küçükbaş hayvan yetiştiren ve adeta Robinson hayatı yaşayanlar bulunmaktadır. Koyun karşısındaki adaya kano ile gidip tavşanları besleyebilirsiniz.
Tavşan Adası
Şu anda burada yeni bir yapılanma varmış. Çünkü bu ada: Türkiye’nin en iyi ve en pahalı otellerinden birinin sahibine aittir. Otelin yıldız konuklarının eğlencesi için buraya getirilen tavşanların günümüzde 150 civarında bulunduğu söyleniyor. Tekne ile adaya yanaşan ziyaretçiler tavşanları besliyorlar.
Ada Boğazı
Marmaris çevresi, Ada boğazı, Bozburun bölgesinde bakir kalmış Adatepe mevkiindedir. Doğu tarafında Kızılada, batışa Kiseli Ada ve kuzeyinde kara bulunur. Her iki adann kuzey burunları ve kara sınırı arası sığdır.
Bozburun bölgesinin en ünlü koyudur.
Burası masmavi denizi ve tertemiz sularıyla tercih edilmektedir. Hatta, buranın deniz suyunun “Maldivler” den farsız olduğu söyleniyor.
Ayrıca koyda sürekli bir tatlı esinti vardır. Güneşin her haline göre, deniz tüm renklerini sunar. Denizin dibi kumdur. Deniz oldukça sığdır.
Adada ise, antik kalıntılar, keçiler ve tavşanlar bulunuyor.
Sonuç olarak, buranın tek kötü yanı, özellikle Pazar günleri, teknelerin aşırı kalabalık olarak yarattıkları trafik yoğunluğudur. Tekneler adeta buldukları yere demirliyorlar ve yüzecek yer kalmıyor.
TAŞLICA KÖYÜ-PHOİNİKS ANTİK KENTİ
Marmaris çevresi Taşlıca köyü, ilçe merkezine 72 km uzaklıktadır.
Taşlıca köyü: Bozburun’da karayolu ile ulaşılan en uzak köydür. Yarımadanın güneyinde, iç kısımda, tepelik bir alanda kuruludur. Daha önce Aşağı Taşlıca ve Böğüş Mahalleleri varken, bunlar sonradan boşaltılmıştır.
Söğüt köyünden 5 km uzaklıktadır ve yolu güzeldir.
Oldukça geniş bir alana yapılmıştır. Köyde kendiliğinden biten 7-8 çeşit incir vardır. Ayrıca dev harup ağaçları görülmektedir. Keçi peyniri de ünlüdür.
Köy: sürgün sonucu buraya gelmiş Tatarlar ile kurulmuştur. Köyün iklimi, Akdeniz iklimi etki alanı içindedir. Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanır.
Köy merkezinin 4 km uzağında, Asar Tepesi üzerinde bir antik kentin kalıntıları bulunmaktadır. Bu antik kent yani Phoiniks (Phiniki) kenti: Bozburun yarımadasının güneyinde, en yüksek tepenin eteğinde kurulmuştur.
Kent, zaman içinde Feneket ve Fenaket adıyla da anılmış, son olarak Taşlıca köyü olarak isimlendirilmiştir. Feneket ismi ise, sadece Yeşilova körfezindeki bir adada kalmıştır.
Karya kenti olduğu düşünülen burada, şehir meydanı yani Agora ile bazı mezarlar sağlam olarak günümüze ulaşmıştır.
KÖYDEKİ ANTİK KENT KALINTILARI
Köy ile antik kent kalıntıları arasındaki patika yolda, önce antik dönem mezarlarıyla karşılaşılır. Agora ise, Taşlıca ile Asar Tepenin ortalarında, çukurdadır. Tepeye çıkarken ise, oldukça iyi durumdaki bir yapı kalıntısı ve ardından kentin ana nekropolisi yani mezarlığı ve mezarlar görülür.
Kentin Akropolisi ise, Asartepe’dedir. Asar Tepe’de kalıntılardan çok çevrenin muhteşem manzarasını izleyebilirsiniz.
Ayrıca, günümüzde görülen, taşların üst üste dizilmesiyle yapılan teras sistemi, muhtemelen Karyalılardan günümüze ulaşmıştır. Antik tarım teraslarının bulunduğu bölgeler, aynı zamanda burada Karya, Helenistik, Roma ve Selçuklu dönemlerinde yerleşim bulunduğunu kanıtlamaktadır.
Kırkkuyular
Marmaris çevresi, Taşlıca köyünden, Serçe Limanına giden yol üzerinde “Kırkkuyular” mevkii bulunmaktadır. Burada bir zamanlar “Sindilli” adında bir Rum köyü bulunuyormuş. Zamanla şartlar elverişsiz olunca günümüzdeki Taşlıca köyünü kurmuşlardır.
Ancak Kırkkuyular mevkiinde hala Sindilli köyünden kalma taş evlerin yıkık dökük kalıntıları bulunmaktadır.
Burada bulunan Rumlardan kalma kuyular, su kıtlığı çekilen yörede yerleşimcilerin su ihtiyacını karşılamıştır. Burada günümüzde de elinde bidonları ile su dolduranları görebilirsiniz.
Rivayete göre, köyde 41 tane sarnıç varmış. Bu sarnıçlardan 40 tanesi bulunmuş ve bulunamayan 41’nci sarnıcın içi ise altın dolu imiş. Elbette bu 41’nci sarnıç bulunamamıştır.
Serçe Koyu ve Limanı
Marmaris çevresi, Serçe koyu, Bozburun yarımadasında karadan gidilebilen son noktadır. Taşlıca köyüne 9 km uzaklıktadır. Buraya gitmeye niyetlenmeden önce şunu bilmeniz gerek, burası Selimiye köyünden yaklaşık 40 km uzaklıktadır yani karayolu ulaşımı oldukça sıkıntılıdır, çünkü yol gayet çetindir ve uçurum kenarları, dağ yollarıyla doludur.
Taşlıca köyünün içinden geçen yolu takip ederek Serçe koyuna ulaşmak mümkündür. Yolun sonu Serçe Limanına çıkıyor.
Yüksek kayaların arasına gizlenmiş bir koydur. Bu yüksek kayaların arasında, nadir de olsa bodur meşeler ve yabani zeytinler bulunmaktadır. Koyun kuzey doğusunda, batıya uzanan kıyısı, baş taraftan sonra iyice yükselen tepelerle devam eder.
Özellikle Mavi Tur tekneleri tarafından burası tercih edilir. Burada denizden gelen teknelere hizmet veren bir kıyı lokantası bulunuyor.
Liman, en sert hava koşullarında teknelerin sığınabileceği bir yer olarak önem kazanmaktadır. Türkiye’nin en korunaklı limanı olduğu söylenmektedir. Burası oldukça sığ bir limandır. Bu limandan hemen aşağıda ise Rodos adası bulunmaktadır.
Koyda iki yönde bulunan limanlardan, kuzeyde bulunan “Serçe Limanı” ve güneyde bulunan ise “Akça Liman” dır. Koyun çevresi tepelerle çevrili olduğu için rüzgar almaz.
Derin koy, güneye doğru alçalarak çakıl bir plaja bağlanır. Burada denizin dip görünümü oldukça güzeldir, su çok temiz ve soğuktur.
Evet, bu güzel yerde yüzmek bir başka keyiftir.
Bizans Gemi Batığı
Serçe Limanı denilince ilk akla gelen: liman civarında suyun altında bulunan bir Bizans dönemine ait batık gemidir. Bu batık 11’nci yüzyıla tarihlenmektedir ve batıktan çıkarılan eşyalar, günümüzde Bodrum Sualtı Müzesinde “Cam Batığı” bölümünde sergilenmektedir.
Kasara Antik Kenti
Marmaris çevresi, Kasara antik kenti, Marmaris-Datça arasında, Bozburun yarımadasının güney ucundaki Serçe Limanı körfezinin kenarındadır.
“Kasara Antik Kenti”; Karya dilinde “Büyük Güzel Köy” demektir.
Ancak burada herhangi bir arkeolojik araştırma yapılmamıştır. Öte yandan, antik tarihçi yazarlar da burası hakkında herhangi bir bilgi vermemişlerdir.
Bu yüzden, kent hakkında hiçbir bilgi yoktur. Sadece Helenistik ve Roma dönemlerine ait olduğu tahmin edilen birkaç duvar parçası görülmektedir.