Piraziz ilçesi, tarihi eser bakımından zengin değil. İlçede, güzel sahiller bulunmasına rağmen, turizm çok gelişmemiştir. Daha çok, iç turizm hakimdir. Yayla turizmi dışında, turizm amaçlı herhangi bir faaliyet yaygın değildir.
ULAŞIM
Piraziz ilçesi, Karadeniz sahil yolunun hemen kenarındadır. Giresun il merkezine uzaklık: 23 km. dir. Ordu il merkezine uzaklık ise: 23 km. dir. Yani: her iki ilin, tam ortasında bulunuyor.
Piraziz-Samsun arası uzaklık: 188 km. Piraziz-Trabzon arası uzaklık: 157 km. Piraziz-Ankara arası uzaklık: 608 km.dir.
TARİHİ
Fatih Sultan Mehmet, buraya çok sayıda Çepni Türkü yerleştirmiştir. Bunlar aynı zamanda “Bektaşi” dir. “Piraziz” ismi bunlardan gelir. Yani Bektaşilikteki “Pirler”, “Azizler” den gelir.
Piraziz yerleşimi: Osmanlı imparatorluğu döneminde, Piri Dede-Abdal adında bir kişi tarafından, 1869 yılında, yerleşim yeri olarak kurulmuştur.
İlçe: 1934 yılında bucak hüviyetine kavuşmuş, 1988 yılına kadar Bulancak ilçesine bağlı iken, 1988 tarihinde, ilçe statüsüne geçmiştir. Burada “Bektaş Yaylası” vardır ve hala çok sayıda Bektaşi yaşamaktadır.
GENEL
İlçe arazileri, engebeli bir yapıya sahip olduğundan: tarıma pek elverişli değildir. Ancak, yağışların bolluğu yüzünden, aile tipi sebzecilik yapılmaktadır. İlçede: fındık, ekonomide önemli rol oynamaktadır.
İklim: tipik Doğu Karadeniz iklimidir. Sahil kesiminde yazları serin, kışlar ılık geçer. Yağış ise, dört mevsime dağılır. Fındık bahçeleri, sahilden itibaren başlayarak, arazinin durumuna göre, vadi boyunca yayılır.
Piraziz Festivali: İlki, 2004 yılında düzenlenmiştir. 3 gün sürdürülmektedir. Festivalde: konserler, yerli-yabancı halk oyunları, yarışmalar, mehter takımı, havai fişek gösterisi, yöresel yemek tanıtım, tadım ve yarışması etkinlikleri düzenlenmektedir.
NE YENİR
Piraziz mutfağında: doğal bitki, sebzeler ve deniz ürünlerinden oluşan yemekler hakimdir. Ayrıca: Piraziz köftesi ve pidesi, buraya has, çok özel lezzetlerdendir. Bunun dışında: Karalahana çorbası, Mendek Çorbası, Etli Pancar (Karalahana) sarması, önerebileceğim yöresel tatlar.
GEZİLECEK YERLERİ
BEY KONAĞI
İlçe merkezinde, Rumlardan kalma bir yapıdır.
BENDEHOR KALESİ
İlçe merkezinde, Ayıkaşı Mahallesindedir.
GÜNİ KALESİ
Kaleyanı Mahallesindedir.
KOZLAR KALESİ
Tekkeköydedir.
PİR AZİZ-ŞEYH İDRİS TÜRBESİ
Piraziz ilçesine adını veren Pir Aziz ve onun hocası olan Horasan erenlerinden Şeyh İdris’in türbesi: çevre ilçelerden gelenler tarafından ziyaret edilmektedir.
Samsun ilinin, denize sıfır tek ilçesidir. İlçenin, 14 km. boyunca plaj konumunda, sahil bandı bulunmaktadır. Şehir kalabalığından ve stresinden kaçmak kurtulmak isteyenler için ideal bir yer. Çadır ve karavan kampı imkanları da bulunuyor.
ULAŞIM
Samsun-Sinop karayolu üzerinde bulunan ilçenin ulaşım sorunu bulunmamaktadır.
Samsun-Yakakent arası uzaklık: 84 km.dir.
TARİHİ
İlçenin kuruluşu: MÖ.2.yüzyıla kadar uzanır. Bölgenin ismi: Bizanslıların yaşadığı dönemde “Kominos” olarak bilinir. Söylentilere göre: Yavuz Sultan Selim, Çaldıran seferine giderken, buradan geçer ve yöre halkının Osmanlı imparatorluğunu tanımadığını öğrenince, bölgeyi yerle-bir eder.
Evet: Kominos kelimesinin anlamı: “Başsız Piskopos”. Kente daha sonra yerleşenler, ismi “Gümenez” olarak değiştirirler.
Günümüzdeki ilçe; 1800 yılında, hemen batısındaki ilçe olan Gerze’den gelen, 3-4 aile tarafından kurulur. 1893-1895 yıllarındaki Rus işgalinden kaçanlar ve 1922 yılında Yunanistan-Selanik’ten gelen muhacirler, Yakakent nüfusunu büyütürler.
1963 yılında: ilçe olan Gümenez’in ismi: kıyı şehri anlamına gelen “Yakakent” olarak değiştirilir.
GENEL
Samsun ilinin, denize sıfır, tek ilçesidir. İlçenin: 14 km. sahil bandı vardır ve bu bant plaj konumundadır. İlçe merkezinde ise: 2.5 km. sahil şeridi var. Çok temiz denize sahip olan bölgede, ayrıca özel sektöre ait kumluk aile plajları da bulunuyor.
İlçede: yaz aylarında genelde yağmur yağmaz. Kış ayları ise: ılık ve bol yağışlı geçer.
İlçe ekonomisi: tarımsal karaktere sahip olmakla birlikte, balıkçılık ta ekonominin can damarıdır. Dünyaca ünlü Mersin Balığı ile nesli tükenmekte olan Mavruşgil balığını, burada bulmak mümkündür.
Mavruşgil balığının burada bulunmasının nedeni: deniz suyunun çok temiz olmasıdır. Türkiye’nin en büyük balıkçı barınağı buradadır. Bu nedenle: yakın zaman sonra, gelecekte, yat turizmi de düşünülüyor. Yani: ortam elverişli ama elbette gerekli yatırımların yapılması lazım.
TÜRK-JAPON İLİŞKİLERİ
Yakakent ve Japonya’da bulunan Kushimato kenti: kardeş kentler olarak birbirlerini tanımışlardır. Tarihteki: 1890 yılında Japonya’ya yaptığı bir ziyaretin dönüşünde batan “Ertuğrul Fırkateyni” gemisinin yaşadığı acı olay: dünyanın iki ucunda bulunan bu iki beldeyi: iyi niyet, dostluk ve sevgi hisleriyle birbirine bağlamaktadır.
1963 yılında, Japonya’ya giden Türk-Japon Parlamenterler Dostluk Kurumu Başkanı Manisa Senatörü Ferit Alp İskender ile Samsun Senatörü Dr. Ferit Tevetoğlu; Kushimato (Kashino) kentinde bulunan, Ertuğrul Şehitliğini ziyaret ederler.
Bu ziyaret sırasında, Dr. Ferit Tevetoğlu: Kushimato şehrinin, Yakakent’e benzediğini söyler.
Türkiye’ye dönüşlerinde ise: iki balıkçı köyünün, kardeş olması yolunda girişimlerde bulunurlar.
12 Aralık 1963 yılında, Japonya ve Türkiye’nin bu iki balıkçı diyarı, törenle kardeş ilan edilirler.
14 Mayıs 1997 tarihinde ise, her iki belde arasında kardeşlik bildirgesi imzalanır.
TURİZM
Yakakent, Çamgölü mevkinde, çam ormanlarıyla kaplı yemyeşil tepeler, masmavi sular var. Eşsiz güzellikteki sahil ve denizin iç içe bulunduğu bu şirin ilçede, gün batımı ise, gerçekten mutlaka görülmesi gereken bir güzellik.
Mutlaka zaman ayırın. Buranın en büyük özelliklerinden biri de: daha önce söz ettiğim gibi: çok temiz bir denize sahip olmasıdır. İlçe merkezinde, 2.5 km. sahil bandı var ve bu bandından temiz denize girmek mümkün. Ayrıca: sahil bandında, özel sektöre ait, kumluk bir aile plajı tesisi de bulunuyor.
Bunun dışında: sahil bandında bulunan çay bahçeleri ve canlı müzik yayını yapan eğlence yerlerinde, canlı atmosferi yaşayabilirsiniz.
DENİZ OYUNLARI FESTİVALİ
Şenliğin uzun ismi: Yakakent-Kushimato Kardeşliği Deniz Oyunları Şenliği.
1995 yılından bu yana düzenlenmektedir. Her yıl, 22-23 Temmuz tarihleri arasında, iki gün süreli yapılıyor.
Bu şenliklerde: müzik, spor yarışmaları, deniz oyunları ve kermes düzenleniyor. Yakakent-Kushimato kardeşliği adına hazırlanan, Türk-Japon köşesi ve su ürünlerini içeren köşeler oluşturuluyor. Çeşitli ülkelerden gelen folklor ekipleri gösteriler yapıyorlar.
NE SATIN ALINIR
Yakakent köylerinde, halıcılık el sanatlarının en başında gelir. Sonuçta, halıcılık, ilçeye gelir kaynağı sağlıyor. İlginizi çekerse, Yakakent’te halı satın alabilirsiniz.
NE YENİR
Yakakent yöresinde, ne yenir denildiğinde, tek bir seçenek veya seçenekten öte, bir öneri: deniz ürünleri. Leziz balık çeşitlerinden yiyebilirsiniz. Hani, olur da balık veya deniz ürünü sevmeseniz: buranın en önemli yemeği: içli mantı. Kıymalı ve cevizli olarak yapılan mantı, sarımsaklı yoğurtla yeniyor. Ördek ve tavuk etinden yapılan “tirit” yemeği de, buraya has bir lezzet. Seçim sizin.
GEZİLECEK YERLER
KUNDUZ BALIK GÖLÜ
İlkbahar ve yaz sezonunda: burası muhteşem bir kamping yeri olarak öne çıkıyor. Düşünebilirsiniz.
ÇAM GÖLÜ
İlçe merkezine, 4 km. uzaklıktadır. Burada: hem denize girebilir ve hem de sakin bir ortamda piknik yapabilirsiniz.
Özellikle, kent kalabalığından uzak bulunması, sizi bu kalabalığın yarattığı stresten kurtaracak, muhteşem bir ortam yaratılmasına neden oluyor. Burada: çadır veya karavan ile kamping hayatı yaşamak mümkün.
Yeşil ve mavinin denize sıfır noktasında birleştiği bu şirin ve tarihe iz bırakan isimli ilçemiz, barındırdığı güzelliklere rağmen turizmde hak ettiği yeri alamamış.
ULAŞIM
İlçe, Samsun il merkezine: 33 km. uzaklıktadır. Samsun-Sinop Devlet Karayolu üzerinde bulunmaktadır.
TARİH
Yörede, Dağköy ve Yörükler Beldeleri civarında yapılan arkeolojik kazılarda: MÖ.dönemlere ait yerleşimler saptanmıştır. Hasköy bölgesinde görülen mezarın: MÖ.47 yılından günümüze kaldığı tespit edilmiştir.
Yörükler bölgesinde bulunan hamam yapısının ise, Cenevizliler ve Romalılar dönemine ait olduğu söyleniyor.
Bölge: Çelebi Mehmet döneminde, Osmanlı topraklarına katılır. Bu dönemde: Orta Asya’dan gelen Türkmenler, buraya yerleştirilirler. Daha sonra ise, bütün bölgeyi etkileyen, 93 Harbi, Osmanlı-Rus savaşı ve bu dönemde, yine, bölgeye göçler gelir.
Bunlar: Kafkasya ve Dağıstan bölgesinden gelen Türklerdir. Balkan Savaşlarında ise, bu sefer Avrupa’dan gelen Osmanlı Türkleri, bölgeye yerleşirler. Daha sonra ise, Cumhuriyetin ilanı sonrasında, mübadele yolu ile, Selanikten gelen Türkler, yine bölgede iskan edilirler.
Ulusal Kurtuluş Savaşında, burada Dağköy denilen yerde, etkin mücadeleler verilmiştir. Bu mücadelelerde “Fatma Çavuş” lakaplı bir kadın kahraman tarihi süreçte öne çıkmıştır.
Fatma Çavuş, 1963 yılında vefat etmiş olup, kabri, Dağköy de bulunmaktadır.
İlçenin eski ismi: Engiz. Ancak, Engiz adı Türkçe olmadığından, 1961 yılında değiştirilerek, “Ballıca” ismini almıştır. Ballıca’da, 1970 yılında Belediye olmuştur. 1988 yılında ise, Belediye Meclisi kararı ile, yörenin ismi “Ondokuz Mayıs” olarak değiştirilmiştir.
GENEL
İlçe: Kızılırmak nehrinin oluşturduğu delta ovasının doğu ucundadır ve denizden yüksekliği 10 metredir. En yüksek yeri: Nebya ormanlarının bulunduğu, güneydeki tepedir. İlçe, genel olarak sakin bir nüfus yapısına sahip olmasına rağmen, özellikle yaz aylarında, ilçenin nüfusu artmaktadır.
19 Mayıs, Karadeniz’in en şirin turizm merkezlerinden biridir. Sahil şeridinin uzunluğu, yaklaşık 20 km. Güzel kumsalı ve temiz denizi, burayı öne çıkarıyor. Sahilde: her türlü ihtiyacı karşılayabilecek dinlenme tesisleri, çay bahçeleri, piknik alanları, kültür ve spor tesisleri bulunuyor.
Özellikle: 2008 yılında hizmete açılan “Su oyunları Parkı” ilginizi çekebilir. Aynı anda 600 kişiye hizmet verebilen tesis, özellikle havuzları ve su kaydırakları ile, güzel zaman geçirmek için ideal.
Karadeniz bölgesinde tek yani yalnızca burada bulunan; Sivil Havacılık okulu var. Her yıl, Ağustos ayında, Havacılık Panayırı düzenleniyor. Bu okulun hava alanına, küçük uçaklar inebiliyor.
Ekonomik özellikler değerlendirildiğinde: tütün, buğday, fındık, mısır ve pirinç öne çıkıyor. Türkiye’nin en büyük ve teknik donanımlı sigara fabrikası burada bulunuyor. Ballıca Sigara Fabrikası.
NE YENİR
Yörenin en büyük özelliği balıkçılığın gelişmiş olması. Bunun doğal sonucu olarak, lezzetli ve taze deniz ürünleri yemenizi öneririm.
NE SATIN ALINIR
Yörede: el dokuması kilimler, çoraplar bulabilirsiniz.
GEZİLECEK YERLER
SAAT KULESİ
İlçenin simgesidir. Hemen Hükümet Konağı önündedir. Bir zamanlar: cami minaresi olarak kullanılmış. Çünkü: burada uzun yıllar önce Merkez Camisi varmış, caminin yıkılmasının ardından geriye bu minaresi kalmış.
1952 yılında yapılan: Engiz Merkez Camisi, İlçe merkezinden geçen Samsun-Sinop kara yolunun genişletme çalışmaları nedeniyle, 1988 yılında yıkılmış. Halk caminin yıkılmasına karşı çıkınca, dönemin Belediye yetkilileri devreye girerek, cami yıkılsa da, minaresinin saat kulesine dönüştürülmesi konusunda halkı ikna etmişler.
Yıkılmayan minare, bir yıl sonra, saat kulesine dönüştürülmüş. 37 yıl minare olarak hizmet veren yapı, son 21 yıldır, saat kulesi olarak kullanılıyor. Ama, bir ara saat arıza yapınca sökülmüş.
Ama daha sonra tamir edilen saatler takılarak, saat kulesi olarak kullanılmaya başlanmış. Yani: saatsiz bir saat kulesi olarak, uzun zaman insanların dikkatini çekmiş. İlçenin genel görünümüne uygun olarak: kırmızı-beyaz renklere boyanmış.
KUMCAĞIZ MAHALLESİ
İlçe merkezinde, sahil mevkiindedir. Hemen önündeki çam ormanı ve denize çok yakın olması (300 metre) ile, tam bir dinlenme mekanı olarak öne çıkıyor. Burada: konaklamak için, prefabrik evler var. 40 haneli olan bu tesisteki evler, eşyalı olarak veriliyor.
Evlerde: banyo, mutfak ve yatak odası var. Tesiste: bunun dışında, çocuk oyun parkı ve kafeterya var. Her sabah: çam ormanında yürüyüş yapabilir ve daha sonra tertemiz denize girebilirsiniz.
SUBASAR ORMANLARI- GALERİÇ ORMANI:
İlçenin Yörükler Mevkindedir. İlkbaharda, tabanı suyla kaplanan, yaprak döker ağaçlardan oluşmuş, Galeriç Ormanı, yaban hayatı açısından görülmeye değer bir yer. Aslında, bu ormanlar daha geniş alanda bulunmasına rağmen, parçalanmış ve günümüze, yalnızca Yörükler Beldesinin kuzeyinde kalan, Galeriç Ormanı bütünlüğünü koruyarak gelebilmiştir.
NEBİYAN ORMANLARI
İlçe merkezine, 30 km. uzaklıktadır. Tipik Karadeniz yayla görünümüne sahiptir. Nebiyan yaylası olarak anılan alanda: yayla turizmi, dağcılık, yürüyüş, tırmanma, foto safari yapılmaktadır.
Dağın zirvesi: mutlaka görülmesi gereken bir alandır. Eski dönemlerde, yangın kulesi olarak kullanılan yapı ise, zirve noktasında mutlaka görmenizi önerebileceğim bir yer. Ama, elbette çıkmak biraz zahmetli.
Burası, ayrıca, doğal içme suları ile de ünlü. Yürüyüş veya gezinizde, doğal kaynak suları göreceksiniz. Bunları tatmayı ihmal etmeyin.