Hozat, Tunceli arası uzaklık: 56 km. Hozat, Pertek arası uzaklık: 42 km. Hozat, Ovacık arası uzaklık: 87 km. Hozat, Elazığ arası uzaklık: 67 km.
TARİHİ
Yerleşimin ismi, eski Türkçede “sıçramak, hoplamak” anlamına gelen “Hozmek” kelimesinden gelir. Hozat, 1516 yılında Yavuz Sultan Selim tarafından Osmanlı topraklarına katılmıştır. Hozat, 1920-1935 yılları arasında Elazığ iline bağlı bir kazadır. 25 Aralık 1935 tarihinde ise Tunceli iline bağlanır.
GENEL
Yerleşim yeri, Tunceli ilinin orta kısımlarındadır. Bölge, oldukça dağlıktır, ilçenin çevresi sarp dağlarla çevrilidir. Bu dağların dorukları genel olarak çıplaktır. Denizden yüksekliği ortalama 1500 metredir. İlçe toprakları akarsuların açtığı derin vadilerle parçalanmıştır. Yörede yoğun bir yaban hayatı vardır.
HOZAT MUNZUR FESTİVALİ
Her yıl geleneksel olarak Temmuz ayı içerisinde yapılır. Festivalde: film gösterileri, söyleşiler, inanç merkezleri ziyaretleri yapılmaktadır.
GEZİLECEK YERLER
TARİHİ ERGEN KİLİSESİ-ERKAYN-ENKUZİK
İlçe merkezine bağlı Geçimli köyündedir. İlçe merkezine 15 km uzaklıktadır.
Kilise, Ermeni dönemine aittir. Ancak bölgede Ermeni nüfusunun 19’ncu yüzyıldan itibaren azalması nedeniyle, kilise, 1865 yılında kendi kaderine terk edilmiştir. Ardından yapının taşları sökülerek çevredeki yapıların inşaatlarında devşirme malzeme olarak kullanılmıştır.
Bölgede bulunan diğer kiliselere nazaran daha büyüktür. Bazilika planında inşa edilmiştir. Taş işçiliği ve süslemeleri oldukça güzeldir. Tamamı kesme taştan yapılmış, beden duvarları kalın tutulmuş ve dolgu duvar tekniği kullanılarak yapılmıştır.
Kuzey apsidiyol hücresinin kemerli girişinin hemen üzerinde bir yazıt günümüze ulaşmıştır. Taşa kazıma tekniğiyle, Ermenice olarak düzenlenen bu yazıt, 8 satırlık bir kitabedir. Bu yazıtta: kilisenin 424/975 tarihinde Prens Hancit Mxit tarafından yapıldığı ve Hz Meryem’e ithaf edildiği yazılıdır.
Kiliseye ait diğer bir önemli kaynak ise, burada üretildiği bilinen dini el yazmalarıdır. Bu el yazmalarında: yapı Erkayn Manastırı olarak isimlendirilir ve inşa tarihi olarak 14’ncü yüzyıl verilir. Ancak, görüldüğü gibi, kilisede bulunan yazıt ile bu el yazması arasında, inşa tarihi hakkında oldukça büyük bir farklılık bulunur.
Bu durumda, yapı üzerindeki yazıtın daha doğru olduğu düşünülmektedir. El yazmalarında, muhtemelen yapının restorasyon tarihi yazılı olmalıdır.
Günümüzde: güney ve güneybatı beden duvarları ile üst örtüsü tamamen çökmüştür. Kilisenin içinde, herhangi bir destek elemanı bulunmamaktadır.
Ancak: daha önce burayı ziyaret etmiş olanların yaptıkları çizimlerden yola çıkılarak kilise hakkında bilgi sahibi olmak mümkündür. Buna göre, kilise, basamaklı bir zemin üzerine inşa edilmiştir.
Yaklaşık 22 metre uzunluğunda ve 14 metre genişliğindedir. Üç ayrı girişi vardır. Ancak günümüze sadece kuzey duvarı üzerindeki giriş ulaşmıştır.
Günümüzde iç mekan, düzgün kesme taşlar kullanılarak düzenlenmiştir. Duvar yüzeylerinde süslemeler yoktur, sadece haç tasvirleri işlenmiştir. Haç tasvirleri, zemine kazıma ve kabartma olarak işlenmiştir.
Kilise oldukça bakımsız durumda, umarım en kısa zamanda resmi makamlar tarafından restorasyon yaptırılır yoksa yakın zaman sonra tamamen yıkılır.
SARISALTUK TÜRBESİ
Hozat-Ovacık yolu üzerinde bulunan Sarısaltuk köyü yakınlarındadır. İlçe merkezine 8 km uzaklıktadır. Türbe 2000 metre yükseklikte bir tepededir. Bu türbede: Sarı İsmail ve Sarı Sultan da denen Sarı Saltuk yatmaktadır. Sarı Saltuk: öldüğünde 7 tabutta baş göstermiştir.
Sarı Saltuk’un Anadolu dışında da makamları vardır. Saltukname’de Sarı Saltuk’un 12 mezarı olduğu belirtilmektedir. Sarı Sultuk: Beylerin ve Kralların, mezarına sahip çıkmak isteyeceklerini söyleyerek, her isteyene verilmek üzere birer tabut hazırlamalarını vasiyet etmiştir.
Evet, Sarısaltuk türbesi, yörede ziyaret yeri olarak önem kazanmaktadır.
DERVİŞ CEMAL TÜRBESİ
Derviş Cemal’in buraya yani Derviş Cemal köyüne yerleştiğini, kışın keçilerini bugünkü ocağın bulunduğu yerde meşe ağaçlarıyla kaplı alanda otlatırken elindeki asayı nereye vurursa oranın yeşerdiği söyleniyor. Köy, ilçe merkezine 9 km uzaklıktadır.
Köyde: Derviş Cemal Ocağı Cemevi ve Aşevi bulunmaktadır. Cemevinin alt katında mutfak, yemekhane ve kesim yeri, üst katında ise cem salonu ile iki misafirhane ve bir kütüphane bulunmaktadır.
Tunceli Pülümür hakkındaki gezi yazım için Pülümür