Gemlik, çok fazla turistik özelliği bulunmayan bir yer. Orada bulunduğum sürede: deniz kıyısında, kalabalık bir sahil, bu sahilde güzel bir restoranda deniz manzarası ile yenilen balık ve Anıt Mezar ziyaretim hatırımda kaldı. Anıt mezarın oradan, aşağıyı seyrettiğinizde, Gemlik İlçesinin yerleşiminin hemen berisinde, vadiye iyi bakın, bu vadi aynen bir çizgi, sanki fay çizgisi, fay hattı gibi mi?
ULAŞIM
Gemlik-Bursa arası uzaklık: 30 km. Gemlik-Yalova arası uzaklık ise: 40 km. dir.
GENEL
KONUMU
Orhangazi-Yalova ve Mudanya arasındadır. Kıyıdan başlayarak, doğu istikametinde uzanan 3-4 km. uzunluğundaki ve 2-3 km. genişliğindeki ova, Gemlik’in tek düzlüğüdür. İznik gölünden gelen, karsak deresi, bu düzlüğü ikiye böler. Ova; karsak boğazına doğru, hem derenin kıvrımlarıyla hafif bir yükselme gösterir hem de yavaş yavaş daralır. Daha çok, deniz kıyısında, modern bir şehir görünümündedir. Antik dönemlere uzanan tarihi özellikleri bulunmamakta olup, daha çok: gerek Bursalı ve gerekse İstanbulluların ve yakın çevredeki diğer illerden gelen insanların, yazlık konutlarının bulunduğu bir yer olarak öne çıkar.
Yine de: Gemlik gerçekten güzel bir yer. Burada bulunduğunuz sürede, merkezdeki deniz manzaralı restoranların birinde balık yiyerek, gayet güzel zaman geçirebilirsiniz. Deniz derseniz, evet, merkeze bağlı beldelerde, özellikle Büyük ve Küçük Kumla beldelerinde deniz var. Ama: denizin tadı, sanırım pek öyle Akdeniz ve Ege denizinin tadını verecek ölçüde değil.
GEMLİK KÖRFEZİ
Genel olarak sakin ve dalgasızdır. Doğudan batıya uzunluğu 35 km. ve güneyden kuzeye genişliği ise, 10-15 km. kadardır. Daima sakin olmasını sağlayan, karşılıklı iki burun var. (Tuzla ve Kapaklı burunları) Her iki sahilde, birbirine cephe alan bu burunlar, körfezi bir kıskaç içine almış gibidir. Körfez, bu kıskaçlar arasında, adeta bir havuza benzer. Körfez sularının sığ bölümleri: 1-10 metre derin kısımları ise 100-150 metre arasındadır. Körfez, yer kabuğunun kırılmalarından meydana gelmiş bir çöküntü alanıdır.
SANAYİ
Gemlik’te: 5 büyük sanayi tesisi yanında, 100’e yakın sanayi tesisi bulunmaktadır.
TURİZM
Gemlik’te: Küçükkumla, Büyükkumla, Karacaali köylerindeki dinlenme evlerinde turistler ağırlanır. Bu köylere: kara ve deniz yolu ile gidilebilir.
EKONOMİ
Türkiye’nin en lezzetli sofralık zeytinlerinin yetiştirildiği yerlerden biridir. Üstün kaliteli: elma, armut ve şeftali üretimi de yapılmaktadır. Ancak, bölgede zeytin imalatı büyük yer tutar.
NE SATIN ALINIR
Gemlik zeytini olarak ünlenen zeytin alabilirsiniz. Kara yolu üzerindeki dükkanlarda satışa sunulan zeytinler ince kabuklu, % 30 yağ oranı, küçük çekirdek, % 86 et oranı ile, siyah sofralık zeytin olarak rağbet görüyor. Yıllık 5000 ton zeytin üretiliyor.
NE YENİR
Ceviz ve peynir serpilip, üzerine kızdırılmış tereyağı dökülerek servis edilen “Düdük Hamur”, şerbetli bir tür hamur tatlısı olan “Cennet Küngü”, bir başka hamur tatlısı olan “Zürbiye”, zeytinyağlı enginar dolması, cevizli lokum, höşmerim, buraya has lezzetler. Tercihinize göre, bunları tadabilirsiniz.
TARİHİ
Gemlik’in Ortaçağ’daki adı: Kius (Cius) tur. Bursa civarında kurulan en eski kenttir. Kuruluşu: MÖ.7’nci yüzyıla, Argonotlara kadar gider. Heredot’un ünlü Tarih’inde: bölgede sözü edilen tek kent Gemlik’tir.
1333 yılında, Kara Timurtaş Paşa’nın gayretleriyle fethedilmiştir. Gemlik sözcüğü: Gemilik, yani gemilerin yanaştığı ve gemi üretildiği bir yer anlamından gelmiştir. 1087 yılında Ebulkasım, Gemlik’i ele geçirip, burada donanma yaptırdığı için bu adı aldığı söylenir. Ancak: bu konuda başka söylentilerde bulunmaktadır.
Texier, Bursa’nın gömlekleri Gemlik Limanından ihraç edildiği için, bu adın “Gömlek”ten geldiğini” savunur. Bir başka tarihçi ise: bu sözcüğün, Luwi dilindeki”Kama-Gama” sözcüğünden geldiğini savunur. Kamila yani “Kama Yurdunun Körfezi”, Gemili’ye dönüştürülebileceğini savunur. Bunların bence tek dayanağı: Gemlik’in eski bir kent olması ve hemen hemen tüm eski kentler gibi, bu kentin de adı Türklerden önceki devirde kullanılmasıdır. Nitekim Gemlik fethedildiğinde de, bu adı taşıyordu.
Gemlik, Türklerin ilk tersanesidir. İnegöl’den gelen keresteler, bu limandan İstanbul’a taşınmıştır. Bozburun ise, Kürek için kesim alanıdır.
Gemlik: Bursa’daki Yıldırım Cami ve medresesine vakıf edilmiştir. Kasabanın geliri, bu vakıflara yollanırmış.
GEZİLECEK YERLER
CELAL BAYAR ANIT MEZARI
Umurbey kasabasında, Celal Bayar Vakfına ait: Kütüphane ve Müze ve ayrıca Celal Bayar’a ait anıt mezar bulunuyor.
Çünkü: Umurbey Kasabası; Türkiye Cumhuriyetinin 3’ncü Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın doğduğu yerdir. Bursa-Yalova kara yolunun 3 km. uzaklıkta bulunan Umurbey’e asfalt ile her iki yönden giriş bulunuyor. Gemlik’e 4 km. uzaklıktaki Umurbey ile Gemlik arasında, yarım saat aralıklarla otobüs seferleri de bulunuyor.
Müze ve kütüphane, Celal Bayar’ın kendi olanaklarıyla, 26 Ağustos 1970 tarihinde hizmete açılmıştır. Modern bir yapı içinde bulunan müzede: Cumhuriyetimizin kurucusu Atatürk’ün aziz hatırasını yaşatan bir köşe ayrılmıştır. Ayrıca: çeşitli fotoğraflar, anı eşyalar ve tablolar bulunuyor. Anıt mezar: ölümünün ardından, Celal Bayar Vakfına ait, 8 dönüm arazi içine, devlet tarafından yaptırılmış ve 1993 yılında naşı buraya defnedilmiştir. Anıt mezardan Gemlik Körfezinin görüntüsü çok güzel. Mezarı ziyaret edecek olanlar: araçlarını, çevre düzenlemesinin yapıldığı alandaki otoparka bırakabiliyorlar.
AYTEPE
Özel aracı ile gidenler için otopark var. Gemlik kuşatmasında, deniz cephesi komutanı olan Aykut Alp’in oğlu: Kara Ali, denizci olduğu için, öldüğünde, iki tarafı da deniz gören bir yere gömülmeyi vasiyet eder. Kara Ali Paşa, İznik ve Hereke kuşatmalarında görev almış, 1356 yılında Gelibolu’nun alınması sırasında şehit düşmüştür. Ölünce, bu vasiyetine uygun olarak, günümüzde Aytepe diye isimlendirilen yere gömülür.
Halk arasında: “Ali Dede” olarak da tanınan Kara Ali’nin mezarı, halen Aytepe’dedir. Umurbey’in doruk noktalarında bulunan Aytepe’den: İznik Gölü ve Marmara Denizi görülebilmektedir.
Çağ ağaçları ile kaplı, yeşillikler içerisindeki Aytepe, Umurbey’in doğusunda, güzel bir mesire yeridir. Aytepe’den bakıldığında ön planda Umurbey, geri planda Gemlik körfezinin eşsiz panoraması ayaklar altında uzanır. 1’nci derece Sit alanı olan bu bölge, her yıl yerli-yabancı birçok ziyaretçi ağırlamaktadır.
KURŞUNLU KASABASI VE PLAJI
Güzel bir plajı ve Türkiye’de çok az örneği bulunan Tahtalı Köy çarşısı, 2 km uzunluğundaki koyu, güzel restoranları var. Bu özellikleriyle, Kurşunlu: Bursalı ve İstanbullu yazlıkçılara hizmet veren bir tatil kasabasıdır. Ayrıca: 29 yatak kapasiteli bir öğretmen evi de var.
HAGİOS ABARKİOS MANASTIR KİLİSESİ
Kurşunlu Kasabasında, 1200’lü yıllarda, Rumlar tarafından yaptırılmıştır. Hıristiyan din adamı yetiştiren bir okul olarak kullanılmıştır. Lozan Antlaşmasından sonra, Rumlar, Kurşunlu’yu terk edince, bu okul ve kilise kapatılmış.
MİCAEL GABRİEL (BAŞ MELEKLER) KİLİSESİ
Kurşunlu Kasabasındadır. Yapım tarihi belli değildir. Köydeki yıkılmış diğer kilise ile birlikte, halkın ibadet ihtiyacı için kullanılmıştır. Lozan Antlaşmasından sonra, Hıristiyan Rum halk köyden ayrılınca, kilise boşaltılmış olup, bugün metruk vaziyettedir.
KÜÇÜK KUMLA
Gemlik’in 6 km. kuzeybatısındadır. Bursa’ya ise 30 km. uzaklıktadır. Tam arkasında: Samanlı dağı vardır. Gemlik körfezinin kuzey sahilinde bulunur. Beldenin batısında: Büyük Kumla köyü yer alır. Devlet kara yolu üzerinde bulunan kasabada, turizm potansiyeli, son yıllarda gelişen “Karacaali, Narlı, Kapaklı ve Armutlu” gibi sahil kasabalarının, Gemlik yakınlarındaki en gelişmişidir.
Burada: zeytin en fazla yetiştirilen tarım ürünüdür. Tarımın yanında, turizm de, halkın önemli geçim kaynağıdır. Daha çok yerli turistler tarafından tercih edilmektedir.
BÜYÜK KUMLA
Köy, Bursa iline 33 km. ve Gemlik ilçesine ise 8 km. uzaklıktadır. Tam arkasında: Samanlı dağı bulunuyor.
Büyükkumla köyü, aslında 1950 yılından önce, daha geride, denize daha uzaktı. Fakat, 1950 yılında çıkan sel nedeniyle, köy telef olmuş ve o zamanlar Karacaali köyü topraklarında bulunan ama kullanılmayan araziye, yani bugün bulunulan yere, köy taşınmış. Sel basan alan ise, tarım alanı olarak kullanılmaya devam etti. Halen eski köy yerinde cami kalıntıları bulunuyor. Köy hakkında birkaç efsane var: Eski köyde bulunan bir kuyunun dibinin olmadığı, yani sonsuzluğa uzandığı söylenir. Bu kuyunun başında bulunan bir taşın üzerinde oluşan çukurun; Hz. Muhammed’in ayak izi olduğu söylenir.
KARACAALİ KÖYÜ
Bursa iline, 44 km. ve Gemlik ilçesine 12 km. uzaklıkta, şirin bir sahil kasabasıdır. Bol miktarda tatil sitesi bulunmaktadır. Köyde: 3 tane dinlenme tesisi vardır. Bunlar: Anadolu Üniversitesi Eğitim ve Sosyal Tesisleri, MEB. Spor ve İzcilik Okulu ve Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü Hasan Ürgen Eğitim ve Dinlenme Tesisleridir. Köyde: bir de disko bulunmaktadır.