Afyonkarahisar Evciler: Tarihi ve turistik yerleri yok veya birkaç yer var ama arkeolojik araştırma yapılmamış, küçük bir ilçe, burada yaşayanların birçoğu Avrupa’da çalışıyor, yaşıyorlar, bunlar yaz döneminde buraya geldiklerinde, ortam hareketleniyor. Bunun dışında sakin bir yer, yani herhangi bir turistik veya tarihi aktivite yok.
ULAŞIM
İl merkezine 132 km uzaklıktadır. Çivril ilçesine 40 km, Dinar ilçesine 26 km, Dazkırı ilçesine 21 km uzaklıktadır. İlçe Afyonkarahisar-Denizli karayolu üzerindedir.
GENEL
İlçe İç Batı Anadolu ile Göller bölgesi arasındadır. Yani İç Anadolu yaylasının Ege kıyılarına açılan bölgesindedir. Deniz seviyesinden yükseklik 981 metredir. İlçede genellikle karasal iklim görülür. Ancak Işıklı Barajı ve Acıgöl, iklim etkilerini biraz yumuşatmıştır.
Evciler ilçesinin çoğu vatandaşı yurt dışında yaşamaktadır. Bunlar yurt dışında özellikle Belçika, Almanya, İsviçre, Fransa ve Avusturya’da yaşıyorlar.
TARİHİ
Evciler ilçesinin tarihi, günümüzde hala korunmuş olarak bulunun Kocahöyük ile ilgilendirilir. Yapay olduğu anlaşılan bu tepede taştan yapılmış kesici ve delici aletler, topraktan yapılmış eşya parçaları bulunmuştur. Tarıma açılmış olan bu alanda, hala tarla aralarında mermer sütun parçaları görülür. Bölgede ilk hakimiyet kuran medeniyetin Hititler olduğu bilinmektedir. Sonra Frigler yöreye yerleşmiş ve “Lampe” adını vermişlerdir. Sonra Lidyalılar görülür ve bölgede bir takım Lidya sikkesi bulunmuştur. Persler, Büyük İskender ve Romalılar. Ardından Bizanslılar. Öküz Ören denen mevkide Roma ve Bizans döneminden kalma kalıntılar bulunmuştur. Evciler yöresini kuranlar hakkında çeşitli rivayetler vardır. Buna göre: Evci aşireti bölgeye geldiğinde ilk olarak Dinar’ın Yapalı Çerkezi denen bölgesine yerleşirler. Ancak, burası bataklıktır ve gerek kendileri ve gerekse hayvanları sivrisinekler tarafından olumsuz etkilenir ve bunun üzerine kimileri Bozdağ, kimileri ise bugünkü Gökçek’in olduğu alana yerleşirler. Ovada hayvan otlatan çobanlardan birinin, atının yaz sıcağında bir taş yığınını sürekli kokladığını ve eşindiğini görünce taşları açan çoban, su kuyusu bulur. (Bu kuyunun halen bir Evcilerlinin bahçesinde bulunduğu söylenir.) Bir süre sonra, bu su kuyusunun bulunduğu yere gidip gelmekten sıkılanlar, buraya ev yaparlar ve böylece ilk yerleşim olur. Bu yere yerleşenlere, diğerleri “Evcile geliyor, evcile gidiyor” demesiyle buradaki yeni köyün ismi “Evciler” olur. Bölge, Yıldırım Beyazıt zamanında 1390-1402 yılları arasında Osmanlı hakimiyetine geçer. 1874 yılında Dinar’a bağlanan Evciler kazası, 1955 yılında Belediyelik olur. 1959 yılında Dazkırı’ya bağlanır, 1991 yılında ise ilçe merkezi olur.
NE YENİR-NE İÇİLİR
Buralara yolunuz düşerse: ilçe merkezindeki yöresel yemekler sunan lokantalarda keşkek ve arapaşı yiyebilirsiniz.
GEZİLECEK YERLER
KEBİR CAMİİ
İlçe merkezinde Camii Kebir Mahallesindedir.
Doğu kapısı üstündeki tamir kitabesine göre, 1341 yılında Muzafferüddin oğlu Emir Muğniddin Abdullah Bey tarafından tamir ettirilmiştir. 1950 yılında, Halk ve Eski Eserleri Koruma Derneği tarafından çatı onarılmış ve galvanizli saç kaplanmıştır. 1969 yılında, kuzey batı köşeye dayanmış ev, istimlak edilerek yıkılmıştır.
Kuzey cephede: ahşap cümle kapısı ve saçak altında küçük dikdörtgen 5 pencere vardır. Kapı üstünde, asma bir yağmurluk, yağmurluk altında ise çini plakalardan yapılmış iki pano arasında bir mermer plaka bulunur.
Doğu cephede: Ortada 6 basamakla çıkılan, kenarları demir parmaklıkla çevrili bir podyum, bu podyuma açılan sivri kemerli, iki kanatlı ahşap kapı bulunur. Kapı üstünde, saç yağmurluk, onun üstünde de sivri kemerli bir nişin içinde, 5 satırlık mermer tamir yazıtı bulunru.
İç mekan: ahşap sütunlar, tek topuklu yeni yapılmış sekizgen mozaik kaide üzerine oturur. Hatlar, aşı boyası çiçeklerle bezenmiştir. Mihrap mermerdir. Mihrabın batısında bulunan minber, yağlı boya ile boyanmıştır. Halk arasındaki bir söylentiye göre: minber kapakları, Ulu caminin yerinde bulunan eski bir mescidin kapılarıdır.
Minare: caminin kuzey cephesinin batı köşesindedir. Kesme taştan, kare kaideli, beşgen topukludur. Şerefe, dört sıra kirpi burnu üzerine oturmuştur. Minare gövdesinde dört aydınlık penceresi ve 76 basamak vardır.
DDY TREN İSTASYONU
Mehmet Akif Mahallesi İstasyon caddesindedir. 1890’lı yıllarda yapılmıştır. Maalesef daha ayrıntılı bilgi bulamadım.
HÖYÜKLER
Evciler yöresinde tarihi çok eskilere kadar giden çeşitli höyükler var. Bunlardan en öne çıkanlar hakkında sizlere kısa bilgiler vermek istiyorum. Elbette bunlar şu anda gidilip görülecek, gezilebilecek durumda değiller, umarım gerekli arkeolojik çalışmalar yapılır ve ileride ziyarete açılırlar, ama şu an için sadece kısa bilgiler:
Koca höyük
Yaka köyün 1.6 km kuzeybatısında, Başmakçı ilçesinin yaklaşık 1.5 km güneydoğusunda ve Yaka-Başmakçı yolunun batı bitişiğindedir.
Yerleşmenin kuzey eteklerinden başlayarak kuzeydoğu, kuzeybatı, kuzey ve güney yönlü olmak üzere, yaklaşık 2 metre derinliğinde su kanalı inşası yapılmıştır. Bu çalışma höyük üzerinde büyük bir tahribata sebep olmuştur. Bu yerleşmede çok yoğun seramikler görülür. Yerleşmenin üstte, kuzeybatı kesiminde muhtemelen mezarlara ait büyük küp parçaları görülür. Bunlardaki yoğunluk, alanın mezarlık olabileceğine işaret eder. Küpler üzerinde kalın bantlar vardır. Güneyde ise mezar taşı olabilecek büyük yassı taşlar görülür. Bunlar üzerinde paralel işlenmiş bantlar, bantlar üzerinde de çentik bezemeler görülür. Ayrıca farklı formlarda 10 tane yarım ay biçimli alet parçaları vardır. MÖ 2000 parçaları çoğunlukla mattır, diğerlerinin renkleri açık kahverengi ve devetüyü tonları arasındadır. Burada bir adet eğirme taşı sağlam bir şekilde bulunmuştur.
Küçük höyük (Ayşa kadın türbesi)
Yaka köyün 250 metre güneybatısındadır. Bu yerleşmenin güneyi ve doğusu dağlıktır. Güneydeki yüksek tepeciklerdeki kayalık alan Asar mevkii olarak adlandırılır. Burası yaklaşık 200 metre çapındaki doğal ve yüksek bir kayalığın üzerinde yer alan bir tepeüstü yerleşimidir. Ele geçen az sayıdaki buluntular arasında kasecikler çoktur. Obsidyen ve çakmaktaşı alet parçaları da görülür. Kırmızı ve kahverengi mal gurubu hakimdir. Bu kayalığın doğu yamaçlarında Geç Roma dönemine tarihlenen oda mezarlar vardır.
Öküzören mevkii
Evciler ilçesinin 4 km güneybatısındadır. Burası, Denizli-Özdemirci Kasabasının şebeke suyunun çıktığı mevkidir. Burada: çeşitli dönemlere ait seramikler görülmüştür. Roma yerleşmesi, höyüğün kuzeybatı-batı eteklerine doğru genişlemiştir. Yerleşmede, Roma seramiklerinin yoğunluğu dikkat çeker. Güneybatı yamaçlarında ise muhtemelen Roma dönemine ait mezarlar vardır. Buradaki buluntular arasında, bir adet tüp biçimli tutamak bulunur ve bu parça Kalkolitik döneme tarihlenir.
Afyonkarahisar şehri tanıtımı ve gezilecek yerlerle ilgili yazım için.