Karadeniz Sahil yolu ilçe merkezinden geçer. Espiye, Giresun arası uzaklık: 33 km. Espiye, Tirebolu arası uzaklık: 11 km. Espiye, Keşap arası uzaklık: 20 km. Espiye, Trabzon arası uzaklık: 98 km.
TARİHİ
Oğuz Türklerinin bir kolu olan Çepniler bölgeye gelince yöre bir Türk yurdu haline gelmiştir. Espiye yöresinin ismi, Osmanlı dönemi kayıtlarına göre “Esbiyelü” dür. 1515 tarihinde ise “Çepni Eli” olarak değiştirilmiştir.
Espiye kelimesi Farsça “Esb” kelimesinden türetilmiştir. Esb kelimesi “at, beygir” anlamına gelir. Kelimenin tümü “atların bol olduğu yer” demektir. Espiye, Cumhuriyetten sonra 1957 yılında İlçe olmuştur. Bu tarihe kadar pirinç yetiştirilen bölgede sıtma hastalığının artış göstermesi üzerine, dönemin hükümeti tarafından Espiye yöresinde çeltik ekimi yasaklanmıştır.
GENEL
Arazi yapısı engebelidir. İlçenin denize 7 kilometre kıyısı vardır. Bu engebeler ilçe merkezinin hemen arkasından başlar ve gittikçe yükselir. Yörede iklim her mevsim yağışlı, yazları serin ve kışları ise ılıktır. Bol yağış alındığı için bitki örtüsü zengindir. Yüksek kesimlerde çam ağaçları ve kayın ormanları görülür. Diğer yerleşim yerlerinde ise fındık bahçeleri vardır. Yöre çiftçilerinin başlıca geçim kaynağı fındıktır. Ayrıca ilçede bazı köylerde çay yetiştiriciliği yapılmaktadır.
NE YENİR
Buraya yolunuz düşer ve yerel lezzet tatmak isterseniz, tek seçenek Espiye Pidesidir.
OTÇU GÖÇÜ YAYLA ŞENLİKLERİ
Her yıl geleneksel olarak kutlanmaktadır. Temmuz ayının ilk Perşembe ve Cuma günleri kutlanmaktadır.
ESPİYE KÜLTÜR, TURİZM VE PİDE FESTİVALİ
Her yıl geleneksel olarak Temmuz ayı içinde yapılmaktadır.
ESPİYE MESLEK YÜKSEK OKULU
Giresun Üniversitesine bağlıdır. 2008 yılında kurulmuştur. 2009-2010 Eğitim-öğretim yılında faaliyete başlamıştır.
GEZİLECEK YERLER
ESPİYE MERKEZ CAMİİ
İlçe merkezindeki caminin kitabesi yoktur. Bu yüzden yapılış tarihi ve yaptıran bilinmemektedir. Ancak yapılış tarzı incelendiğinde muhtemelen 20’nci yüzyılın ilk çeyreğinde yapıldığı düşünülür. Beden duvarlarında moloz taş kullanılmış, üzeri sıvanmıştır.
Ahşap tavan, dıştan çinko saç kaplıdır. Kırma çatı ile örtülmüştür. Minare: Yapının kuzeybatı köşesindedir. Kare kaideli ve tek şerefelidir. Konik bir külaha sahiptir.
ANDOZ KALESİ
Kale: Giresun-Trabzon sahil yolunda, Espiye girişindedir. İlçe merkezine 2 km uzaklıkta Espiye Arıdurak Köyü Sakarya Mahallesindedir.
Yağlıdere deresi kenarında, denize ve vadiye hakim 250 metre yükseklikte bir sivri tepe üzerindedir. Uçurumlarla çevrili Topografik yapısı nedeniyle kalenin yerleşim için uygun olmadığı anlaşılır. Muhtemelen yakınlarındaki (günümüzdeki Espiye’nin yerinde) bulunan bir yerleşim yerinin korunması için kullanılmıştır.
Cenevizliler tarafından Zefre limanını korumak için yapılmıştır. Yapılış tarihi olarak MÖ 1300’lü yıllar tahmin edilmektedir. Herhangi bir bilgi ve belge yoktur, ancak Osmanlı döneminden önce yapıldığı kesindir.
Kaleye, sadece kuzey tarafındaki küçük bir yoldan 180 basamaklı merdivenle çıkılır. Bu giriş aynı zamanda iki yarım daire burç tarafından korunmaktadır. Diğer yönlerden kaleye çıkılması imkansızdır.
Çevresi surlarla çevrili olan kalenin duvarları yer yer yıkılmıştır. Sur duvarları: irili ufaklı moloz taştan, harç yardımı ile yapılmıştır. Bazı kısımlarda ise kuleler bulunur.
Kalenin içinde, doğu yönünde, dörtgen planlı ve tonozlu bir yapı kalıntısı vardır. Yapı zeminden 3 metre yüksekliğe kadar iyi korunmuş durumda günümüze ulaşmıştır. Yapının doğu köşesinde bir kapısı ve batı cephesinde ise pencere bulunur. Plan özelliklerine bakarak yapının büyük olasılıkla bir sarnıç veya mezar olduğu düşünülmektedir.
1990 yılında Birinci derede arkeolojik Sit alanı olarak ilan edilmiş ve koruma altına alınmıştır.
GÜLBURNU (ZEFRE) LİMANI KALINTILARI
Cenevizlilerden kalmadır. Andos kalesi tarafından koruma altına alınmıştır.
Gerek Tirebolu (Tripolis) ve gerekse Zefre (Rumca Zephyrion) isimleri, Bizans yazılı metinlerinde bulunmasına rağmen Espiye ile ilgili bilgiler yoktur.
Zefre Limanı: Espiye yöresinden çıkarılan madenlerin daha büyük ihraç limanlarına sevkiyatı için kullanılmıştır. Buradan yüklenen mallar, gemilerle Romanya ve Rusya üzerinden Avrupa’ya taşınıyordu.
Doğu Karadeniz sahil yolu yapım çalışmaları sırasında, Gülburnundaki tarihi limanın bulunduğu koyun doğal güzelliği bozulmaması için, sahil yolu köprü yapılarak geçilmiştir. Gülburnu köprüsü, 330 metre uzunluğundadır. Üst yapı, orta ayak üzerinden 8.25 metredir. Köprü ortasında ve uçlarında 3.5 metredir.
TERSANE
İlçe merkezine 4 km uzaklıkta Zefre mevkiindedir.
Cenevizliler döneminden kaldığı tahmin edilmektedir.
Tersane, batı rüzgarına karşı kayalık yarımada şeklindedir. Böylece küçük gemiler için iyi bir sığınak olma özelliğine sahiptir.
ESPİYE KENT ORMANI
İlçe merkezine 7 km uzaklıkta Gülburnu mevkii, Ocaktepededir.
Espiye Orman İşletme Şefliği tarafından işletilmektedir. Rakımı 462 metredir. Kent ormanı içinde: kestane, gürgen, kızılağaç türleri vardır. Bu yüksek alandan: gerek Espiye ve gerekse Keşap ilçeleri görülebilir.
Ayrıca orman ve denizin muhteşem manzarası da izlenir. Yamaç Paraşütü: Espiye Kent Ormanı içinden 400 metrelik kısa uçuşlar yapılabilir. Son bir not, öğrendiğime göre Kent Ormanı son yıllarda oldukça bakımsız bırakılmış, piknik masaları kırılmış, çöpler toplanmıyormuş, umarım ilgili birileri okur da bu rezillikler biter. Böyle bir yer başka yerde yok, değerini bilmek gerekir.
ARPACIK KÖYÜ ÇEŞMESİ
İlçe merkezine bağlı 13 km uzaklıktaki Arpacık köyü meydanında, caminin kuzeyindedir.
Kitabe kısmı boştur. Ancak 19’ncu yüzyılın ikinci yarısında yapıldığı veya onarıldığı tahmin edilmektedir. Çeşmenin yaklaşık 600 yıllık olduğu söyleniyor. Dikdörtgen planlıdır, 2.30 metre yüksekliktedir. Yalak kısmı kaybolmuştur. Sundurma şeklindeki örtüsü, sonradan betonla yenilenmiştir.
GELEVERA VADİSİ
Karadoğa deresi ilçe merkezine bağlı 16 km uzaklıktaki Direkbükü köyü yakınlarında Akılbaba dağlarından doğar ve yine ilçe merkezine bağlı Arpacık köyü yakınlarında “Gelevera Deresi” ile birleşir.
Gelevera deresi (yeni ismi Özlüce deresi) Balaban dağlarından doğar, ilçenin doğusundan denize dökülür. Toplam uzunluğu 80 km dir. Eğim fazla olduğu için akarsuyun akışı oldukça hızlıdır. Gelevera deresinin ve kollarının oluşturduğu vadi, ismini Gelevera Yaylasından alır. Gelevera vadisi: Karadeniz sahilini, iç kesimlere ulaştıran tarihi yollar üzerindedir. Bu yollardan geriye vadide köprüler, han yerleri ve Güce ilçesi yakınlarında Şaban kalesi kalıntıları kalmıştır.
YEDİ DEĞİRMENLER TABİAT PARKI
İlçe merkezine bağlı: Yeniköy, Akkaya ve Avluca köylerindedir. Tabiat parkı: İlçe merkezine 28 km uzaklıktadır.
Yedi değirmenler ve mağarası, farklı ve zengin bir potansiyele sahiptir. 2013 yılında tescil edilerek koruma altına alınmıştır. Mevcut 7 değirmenden, 6 tanesi Tabiat Parkı içindedir. Değirmenler ve çağlayanlardaki sular, Haziran ayı sonuna kadar yükselir ve sonra azalmaya başlar.
Park alanı içinde, yarıca toplam 3 tane kemer köprü vardır. Bunlardan bir tanesi tamamen yıkılmıştır, sadece ayakları görülür. Ayrıca “Patlak su deresi” vardır.
Dere Yedideğirmenler Mağarasından çıkan yeraltı suyundan oluşur, değirmenlere doğru akarak 9 tane şelale oluşturur. Bu şelalelerin aktığı sular bölgedeki yedi değirmeni çalıştırır ve 3 tane kemer taş köprü bu su akıntısının üzerinden geçit verir. Tabiat parkı: günübirlik ziyaretler için yoğun tercih edilmektedir.
Yedideğirmenler Mağarası-Patlaksu Mağarası
Tabiat parkında bulunan mağara: sarkıt, dikitler ve benzeri oluşumlarla süslüdür. Mağarada canlı yaşamamaktadır. Sarkıtların boyları yer yer yaklaşık 3 metreye kadar ulaşır. Girişi dardır ve girişinde su yolu bulunur. Bu yüzden: sadece Ağustos ayında yani su seviyesi nispeten azaldığında sadece profesyonel dağcılar tarafından gezilebilmektedir. Mağara 208 metre uzunluktadır. Yüksekliği yarım metre ile 10 metre arasında değişir.
ERİCEK KÖPRÜSÜ
İlçe merkezine bağlı 42 km uzaklıktaki Ericek köyündedir.
Köprü: tarihi İpek yolunun bir bölümünün geçtiği ve Fatih Sultan Mehmet’in Gümüşhane üzerinden gelerek Trabzon’un fethinde kullandığı yol ve aynı zamanda o dönemden kalma tarihi bir taş köprüdür.
KARAOVACIK YAYLASI
İlçe merkezine bağlı 45 km uzaklıktaki Ericek köyündedir.
Karaovacık Yaylası, Doğu Karadeniz bölgesinde Turizm Merkezi ilan edilen 20 yayladan bir tanesidir. Köy halkı tarafından şenlik ve mesire yeri olarak kullanılmaktadır.
Rakımı 1900 metredir. Karaovacık’a kurulan Pazar için Tirebolu, Espiye, Güce ve Torul ilçelerinin halkları gelmektedir. Alan olarak Karaovacık, çok geniş düz bir ovaya kurulmuştur. Her türlü gelişmeye açık bir yayladır. 1998 yılından beri geleneksel olarak her yıl bu yaylada şenlikler düzenlenmektedir.
KARADOĞA YAYLASI
İlçe merkezine bağlı 63 km uzaklıktaki Ericek köyündedir.
Yayla çok sayıda yüksek dağdan oluşmaktadır. Soğuk hava nedeniyle yaylada tarım yapılmaz. Hayvancılık yaygındır. Karadoğa yaylası yolu üzerinde, doğal yollarla oluşmuş Sarıkayalar bulunuyor ve bunlar gerçekten oldukça ilgi çekiyor. Bu Sarıkayalar, peş peşe sıralanıyor ve üzerlerinde çam ağaçları bulunuyor. Burada iki tane restoran bulunuyor. Burada alabalık yemenizi tavsiye ederim.
Giresun Tirebolu hakkındaki gezi yazım için Tirebolu