Yeni bir ilçe, ülkemizin limon üretiminin büyük bölümü burada gerçekleştiriliyor. Özellikle: kız kalesi, buranın önemini öne çıkarıyor.
ULAŞIM
Erdemli-Mersin arası uzaklık: 37 km. dir. Erdemli-Silifke arası uzaklık: 47 km. dir.
GENEL
KONUMU
Erdemli, Mersin’in en yeni İlçesidir. İlçe merkezi, Mersin asfaltı üzerinde kurulmuştur. Denizden yüksekliği: 3-5 metre kadardır.
ERDEMLİ ADININ KAYNAĞI
Kesin olarak bilinmemekle birlikte, 15’nci yüzyılda, İç Anadolu’dan geldiği sanılan “Erdemoğulları” adındaki bir Türkmen Beyi, aşiretinin adından alındığı belirtilmektedir. Erdem: iyilik, doğruluk anlamına geldiği için Türkmen Erdem aşiretinin adına ve devamlı kalmak istedikleri bu yere: Erdemli adını vermişlerdir.
TARIM
Erdemli’de, Türkiye limon üretiminin, % 65’i karşılanmaktadır.
PLAJLAR
Kız kalesinin önündeki halk plajı, mavi bayraklı olması da göz önüne alınarak, denize girmenin en uygun olduğu bir yer olarak öne çıkıyor. Ayrıca: merkeze 12 km. uzaklıktaki Tömük kasabasında, Belediye halk plajlarının her noktasından denize girilebiliyor.
TARİHİ
Erdemli: Hititler, Selefkoslar, Romalılar, Bizanslılar, Araplar, Selçuklular, Karamanoğulları, Ramazanoğulları ve Osmanlılar dönemlerini yaşamıştır.
Bu bölge (eski Taşlık Kilikya): Fatih Sultan Mehmet Han’ın oğlu 2. Beyazıt zamanında yapılan idari teşkilatta, merkezi Ermenek olmak üzere, Karaman eyaletine bağlıydı. 1571 yılında, Kıbrıs’ın alınmasıyla, bir ara Kıbrıs Beylerbeyiliğine da bağlanmıştır.
1868 yılında, Sultan Abdülaziz döneminde, İçel sancağı aynen bırakılmışsa da bir süre sonra, sancak merkezi Ermenek’ten Silifke’ye nakledilmiştir. Daha sonra, Ermenek, Silifke’den ayrılarak Konya’ya bağlanmıştır.
1918 yılında, Çukurova’nın müstevliler tarafından işgalinden sonra, Silifke müstakil sancak haline getirilerek doğrudan İç İşleri Bakanlığına bağlanmıştır. 1924 yılında, sancak teşkilatı kaldırılınca, merkezi yine Silifke olan İçel İli kurulmuştur. 1933 yılında, ekonomik ve diğer bazı nedenlerden dolayı, İçel ilinin merkezi Mersin olmuştur.
ANTALYA YÖNÜNDE
KIZ KALESİ (DENİZ KALESİ)
Erdemli’nin önemli turizm merkezlerinden biri olan Kız kalesi, Erdemli’ye 23 km. ve Mersin’e 60 km. uzaklıktadır.
Özellikle: yaz aylarında burada büyük bir canlılık yaşanır.
Korykos sahil kalesinin 200 m. açığındaki küçük adacık üzerindeki kaleye “Kız kalesi” denir. Büyük bölümü, ayakta olan Kız kalesinin kuzey ve güney uçları, sekiz kuleyle korunmuştur. Kalenin dış çevre uzunluğu 192 m. dir.
Kız kalesi ile sahildeki kale, denizden bir yolla bağlanmış, denizden gelecek saldırılara karşı önlem alınmıştır. Karamanoğlu İbrahim Bey tarafından, 1448 yılında onarılan Kız kalesi, bugün İçel turizminin sembolü haline gelmiştir. Turistlerin yoğun ilgisini çeken kaleye, kıyıdan balıkçı motorları ile gidebilirsiniz.
Kız kalesi efsanesi, Korykos ta yaşayan krallardan biri, bir kız çocuğu olsun diye, gece-gündüz Tanrıya yakarmaktadır. Sonunda dileği yerine gelir ve kızı olur. Kız büyüdükçe güzelliği ve yardımseverliği ile herkesin sevgisini kazanır.
Günlerden bir gün, kente bir falcı gelir. Kral, onu saraya çağırtır, kızının geleceğini öğrenmek ister. Falcı, Prensesin eline bakınca irkilir ama bir şey söylemez. Kral zorlayınca,” Kralım, kızınızı bir yılan sokacak. Bu yazgıyı hiçbir şey bozamayacak “ der ve siz dahi engel olamayacaksınız deyip oradan ayrılır.
Kral, kıza bir şey söylemez ama düşüncelere dalar. Sonunda, kıyıya yakın küçük bir adacık üzerinde, ak taşlardan bir kale yaptırmaya karar vererek, kaleyi yaptırır ve kızını buraya kapatır.
Olan biteni bilmediğinden kızı üzülmekte, günden güne eriyip gitmektedir. Günün birinde saraydan kaleye gönderilen bir üzüm sepetinin içinden çıkan bir yılan kızı sokar ve öldürür.
KORYKOS (KARA KALESİ)
Mersin-Erdemli-Silifke kara yolunun 60.km.sinde, Kız kalesi beldesindedir. Roma ve Bizans dönemlerinde yoğun olmak üzere, İslami devirlerde de iskan görmüştür. Nekropol alanından çıkarılan eserlerden, burada ilk yerleşimin MÖ.4’ncü yüzyıla ait olduğu anlaşılmıştır. MÖ.1’nci yüzyılda, kendi adına sikke darp ettirmiştir.
Heredot, Kilikya bölgesinin bir liman kenti olduğundan çok el değiştirmiştir. MÖ.4’ncü yüzyılın sonunda Seleukhos Nikador, Silifke kentini kurduğunda, Korykosu yönetimi altına almıştır.
Kent, MS.72 yılında, Roma egemenliğine girmiş ve 450 yıl Roma yönetimine bağlı kalmış, bu dönemde tarım alanında büyük bir gelişme göstererek, zeytinyağı ihraç merkezi olmuştur. Bizanslılar zamanında Arap istilalarına karşı, etrafı kuvvetli surlarla çevrilmiştir. 13’ncü yüzyılda Kilikya Ermeni krallıkları döneminde, önemli bir ticaret limanı olmuş, Ceneviz ve Venedik gemilerinin uğrak limanı durumuna gelmiştir.
Korkkos, 1448 yılında, Karamanoğlu İbrahim Bey tarafından ele geçirilerek, yeniden imar edilmiştir. Ören yerinde, iç ve dış kale kiliseler, sarnıçlar, su kemerleri, kaya mezarları, lahitler ve taş döşemeli Roma yolları, kısmen ayaktadır. Adını, adadaki kaleden almaktadır. Kare planlı kale, iç içe iki sıra surdan oluşmaktadır. Çevresi hendekle çevrilmiştir. Kaleye giriş, bugün mevcut olmayan hareketli bir köprüyle sağlanmakta idi. Bugünkü haliyle kale, tipik ortaçağ mimari özelliklerini yansıtmaktadır.
MERSİN YÖNÜNDE
KANYTELEİS (KANLI DİVANE)
Mersin yönünde, karayolunun 50’nci km.de, Ayaş Beldesinin 3 km. kuzeyinde yer alan, Kanyteleis ören yeri: ilk defa 19’ncu yüzyılın ortalarında, Langlois tarafından keşfedilmiştir. İlçenin en ilgi çeken ören yeridir. Geniş bir obruğun çevresinde, antik Olba krallığının kutsal bir yerleşim yeri olarak kurulan ve antik adı Kanyteleis olan yerleşim hakkındaki en eski belgeler, MÖ.3’ncü yüzyıla ait bazı yazıtlardır.
Bizans imparatoru II. Theodosius (408-450), Helenistik çağ kentlerinden ve Olba Kraliçesi Aba’ya ait bu eski yerleşimin bulunduğu alanda, yeniden kutsal bir Hıristiyanlık merkezi kurdu. En parlak dönemini, MS.4’ncü yüzyılda yaşamıştır. Bu dönemde: adı Neapolis olarak değiştirilen kentte, geniş bir obruğun çevresinde, kesme taştan imal edilmiş: bazilikalar, sarnıçlar, caddeler, kaya mezarları, anıt mezarlar, kaya kabartmaları ve Semerdam lahit kapakları bulunmaktadır.
Obruğun güneybatı kenarında yükselen Helenistik kulenin, batı duvarındaki kitabede, kulenin rahip krallardan Olbalı Tarkyaris’in oğlu Teukros tarafından Zeus için yaptırıldığı belirtiliyor. Tapınağın doğu ve güney duvarlarının birleştiği köşenin orta yerinde bulunan kitabede, Olba Krallığına ait sikkelerde görülen Triskeles (Üç ayak) kabartması vardır.
Bazilikalar, Bizans dönemine aittir. I. Nolu Bazilika, obruğun güneybatısında. Doğu cephesi, ayakta. Sütun başlıkları korint üslubundadır. II. Nolu Bazilika: I.Nolu bazilikanın kuzeyinde yer alıyor. Günümüzde, oldukça harap durumdadır. Kapının profil söveleri ve lentosu ayaktadır. III. Nolu Bazilika ise, obruğun kuzeydoğu köşesindedir. Güney duvarları yıkılmıştır.
Üç kemerli narteksin önündeki mahzenin kemeri ve ağzı görülmektedir. Batısı, avluya iki sütunlu üç kemerle açılmaktadır. Etrafında atrium var. Narteksin üzerinde ahşap bir kat olduğu, kilisenin batı duvarında sıralanan bir sıra taş konsoldan anlaşılmaktadır. Papylas adındaki bir kişinin bu bazilikayı, bir adak borcunu ödemek için yaptırdığı, üzerindeki kitabede yazılıdır. Diğer iki bazilika, çok harap durumdadır.
Kanyteleis’teki obruğun içine merdivenle inilmektedir. Bugün, bu merdivenlerin bir kısmı yıkılmıştır. Roma çağlarında, kentin içindeki bu büyük ve derin obrukta suçlular, vahşi hayvanlara parçalatılmaktaydı. Bu nedenle, kentin adı: halk arasında, Kanlıdivane olarak da anılmaktadır.
ELAİUSSA-SEBASTE
Silifke-Mersin kara yolu üzerinde, Mersin’e 52 km. uzaklıkta olup, Kumkuyu Belediyesi, Ayaş’da bulunmaktadır. Şehir, MÖ.2’nci yüzyıl sonlarında kurulmuştur. Strabona göre, bu şehrin bir bölümü, kara parçasında bir bölümü de karşı taraftaki adanın üzerinde yer almakta olup, bu antik kent Elaiussa ve Sebatsa kentlerinin birleşmesi ile meydana gelmiştir.
Elaiussa daha eskidir. MÖ.41 yılında Antious tarafından Kapadokya kralı olarak atana ve MÖ.20 yılında Elaiussa nın çevresinde bulunan dağlık Klikyayı Augustus’tan almış olan kara parçası haline gelince kent eski önemini yitirmiştir.
Eski adının tepesi ile batı yamacı ve adanın birleştiği kara parçası kumla kaplıdır. Kumların altında kral Archelaos tan önceki zamanlara ait çeşitli tarihi eserler bulunmaktadır. Bunlar iyi korunmuş, 5 nefli Bazilika, tiyatronun caveası, su kemerleri, kilise kalıntıları, zeytinyağı ve su sarnıçları, iki mermer sütunlu saray, saray kapısı, bu kapının 50 m. Kuzeyinde çeşitli hayvan resimleri içeren döşeme mozaikli Jupiter Tapınağıdır.
Şehrin mezarlığı, doğu ve kuzeydedir. Burada, antik bir yolun iki yanında taş lahit ve mezarlar vardır. Bir lahdin üzerindeki yazıt şöyledir.” Hijinos un oğlu Plütinos, sağlığında Sebaste mezarlığında kızı için bir lahit yaptırdı. Öldükten sonra oraya yalnız kızı gömülecektir. Eğer başka biri gömülürse, bu kişinin ailesi Maliyeye 600, Belediyeye 300 dinar ödeyecektir.”
İki katlı bir anıt mezarın cephesindeki kabartmada ortada kanatlarını açmış bir kartal, ayaklarının altında bir yılan, kartalın sağ ve solunda zincirle bağlanmış birer çocuk ve çocukların birer kolları zincirlidir. Aynı zincir üzerinde birbirine bakan iki aslan vardır. Bu yapıtların hepsi Roma devrine aittir. 2003 kazı sezonunda ortaya çıkarılan buluntular arasında, MÖ.1, MS.1’nci yüzyıl arasına tarihlenen mermer Afrodithe Heykelciği, pişmiş toprak kadın büstü ve Attis Heykelciği, çok sayıda cam Unguentariumlar, gözyaşı şişeleri, koku kapları, altın küpe ve bilezik parçaları, cam kase ve tabaklar, sikkeler, süs eşyaları ortaya çıkarılmış olup Mersin Müzesinde teşhire sunulmuştur.
ÖKÜZLÜ ÖREN YERİ
Ayaş kasabasına 12 km. uzaklıktadır. Kanlıdivane-Çanakçı köyü yol ayrımından stabilize bir yolla gidilir. Ören yeri, Geç Helenistik, roma, Erken Bizans dönemlerinde yerleşim görmüştür. Antik kentin taş döşeli alt yapısı yer yer sağlam durumdadır. Bazilikası, sarnıçları halen ayaktadır. Lahitler, kente girişi sağlayan stabilize yolun kenarında bulunmaktadır.
SORGUN KÖYÜ VE YAYLASI
Yüzyıllardır Yörüklerin göçlerine sahne olmuş, sulak bir yurttur. Köyün girişinde, dünyanın zengin sedir ormanları bulunmaktadır. Yaşlarının en az 300 olduğu ifade edilmektedir. Rakım 1500 metredir.
Erdemli ilçesinin 49.km. kuzeyinde bulunan Sorgun Köyü yolunun 41. km. sinden sola dönülerek, 8 km. stabilize yolla ulaşılır. Yaz aylarında, günün belirli saatlerinde, Erdemli ilçesinden minibüsler bulunmaktadır.
Alt yapısı tamamlanmış bulunan yaylada, yörenin yayla mimarisine uygun evleri, meyve ve sebze bahçeleri ile çevrilidir. Yaylada, kır kahvesi, et yemekleri sunan lokantalar, bakkallar bulunmaktadır. Yaylanın 2 km. doğusunda bulunan ve yerden kaynayan birçok su kaynağının bulunduğu mevkide, kamp yapılabilmektedir.