Dernekpazarı, Trabzon arası uzaklık: 70 km. Dernekpazarı, Uzungöl arası uzaklık: 27 km. Dernekpazarı, Çaykara arası uzaklık: 7 km. Dernekpazarı, Of arası uzaklık: 18 km. Dernekpazarı, Rize arası uzaklık: 45 km.
TARİHİ
11 ve 14’ncü yüzyıllarda Doğu Karadeniz bölgesindeki dağlık kesimlere, Kafkasya üzerinden Kuzey Anadolu’ya giren Kuman/Kıpçak Türkleridir.
İlk büyük kafile, 1118 yılında Gürcü Kral David tarafından davet edilmek suretiyle Gürcistan’a girdi. Bunlar, Selçuklu sınırına yerleştirilmek istendi. Çünkü Kuman birlikleri, askeri yönden üstün başarılar elde ediyorlardı. Böylece: bölgedeki diğer birçok yer gibi, burası da Kumarlar tarafından iskan edildi.
1925 yılında Of ilçesine bağlı bir bucaktır. Bir söylentiye göre, Of ilçesi ve çevresindeki bataklıklar nedeniyle sıtma hastalığının yaygın olması nedeniyle, orada yaşayanlar Dernekpazarı’na gelip yerleşmişlerdir.
Dernekpazarı, 1’nci Dünya Savaşında Rus işgaline uğrar, ancak 27 Şubat tarihinde işgalden kurtarılır. Her yıl 27 Şubat tarihi kurtuluş günü olarak kullanılmaktadır.
Yörenin tarihi incelenirken, tarihi geçmişte yaşanan büyük bir felaketten de söz etmek gerekir. 29 Temmuz 1929 tarihinde yörede büyük bir sel felaketi yaşanmış, merkezdeki birçok dükkan, mallarıyla birlikte yok olmuştur. 19 Mayıs 1959 tarihinde de bir sel felaketi daha yaşanmıştır.
Dernekpazarı, 1990 tarihinde ilçe olmuştur.
GENEL
Trabzon ilinin en küçük yerleşim yerlerinden birisidir. Doğu Karadeniz dağları arasında Solaklar vadisinde kuruludur. Denizden yükseklik ortalama 190 metredir. Solaklı deresi ilçenin ortasından geçer. Uzungöl vadisinden gelen Solaklı deresi, Holo çayı tarafından beslenir, ilçenin ortasından geçer ve Of ilçesi üzerinden Karadeniz’e dökülür.
Yörede Karadeniz iklimi hakimdir. Her mevsim yağış görülür. Yağışların büyük bölümü İlkbaharda düşer. Yaz kuraklığı yaşanmaz. Kışın fazla soğuk geçmez.
GEZİLECEK YERLER
GÜNEY MAHALLESİ CAMİİ
Güney Mahallesindedir. İlçe merkezine 3 km uzaklıktadır.
Bölgede bulunan ve 19’ncu yüzyıldan kalan, ahşap işçiliği olan camilerden en güzel olanıdır. Yazılı kaynaklara göre, 1819 yılında yapılmıştır. Ancak yapım yılı tartışmalıdır. Çünkü camide üç kitabe bulunuyor. Bu kitabelerden biri son cemaat yerinde, diğer ikisi ise ahşap minberdedir. Son cemaat yerindeki kitabeye göre, cami 1819 yılında inşa edilmiştir.
Cami mahalle halkı tarafından yapılmıştır. Mimari bilinmemektedir. Öte yandan, yörede yaşayanların ifadelerine göre, cami, bugün burada bulunduğu yerde değilmiş. Buradan 100 metre kadar daha yukarıdaymış. “Mektep Üstü” denen yerden sökülerek buraya getirilmiştir.
Bunun sebebi olarak ise, köyün uğradığı sel felaketi gösteriliyor. Böyle bir durumun önlenmesi için, burada cami yapılırken beden duvarları bir yere kadar taştan yapılmış, bunun üzerine ahşap teknik uygulanmıştır.
Evet, camiyi yaptıran belli değil. 60 metrekarelik alanda 150 kişi ibadet edebiliyor. Gelelim kapısına, caminin kapı kanatlarının üstünde birer vazo içinde lale motifi bulunuyor. Mihrap ve minber ahşaptan yapılmıştır. Yukarıda söz ettiğim gibi minber üzerinde bulunan kitabede, minberin camiden 30-40 yıl sonra yapıldığı anlaşılıyor.
Büyük olasılıkla taşınma işlemi sonrasında minber yerleştirilmiştir. Hatta minberin, bölgeye yakın bir yerden (Yenice ve eski adıyla Holo) usta tarafından yapıldığı söyleniyor. Vaiz kürsüsü de tam bir sanat eseridir.
Bu vaiz kürsüsünün de Zincirtaş köyünden gelen bir usta tarafından yapıldığı rivayet ediliyor. Ancak yaptıran belli değildir. Batı yönde minaresi vardır. Tavan ahşap malzemeden yapılmıştır. Son bir not, caminin girişindeki balkon, özellikle yaz aylarında, cemaatin çay içerek keyifli sohbet yaptıkları bir mekan olarak kullanılıyor.
GÜNEBAKAN MAHALLESİ CAMİİ
Günebakan (eski ismi Zonozena) Köyündedir. İlçe merkezine 6 km uzaklıktadır. Camiyi anlatmadan önce bu köyün bir özelliğinden söz etmek istiyorum. Bu köyden hemen hemen her evden bir kişi Avrupa’dadır. Bu nedenle bu köye, İlçenin Avrupası derler.
Kitabesi yoktur. Ancak giriş kapısı üzerinde, 1869 tarihi yazılıdır. Oldukça eğimli bir arazide yapılmıştır. Yığma sistemi kullanılmıştır. Malzeme olarak taş ve ahşap kullanılmıştır. Doğu batı doğrultusunda dikdörtgen planlıdır. Minaresi, güneydoğu köşededir.
Orijinal minaresi yıkıldığı için yeni bir minare yapılmıştır. Sonradan inşa edilen minare çift şerefelidir. Ana giriş kapısı: yuvarlak kemerli, çift kanatlı ve ahşaptır. Giriş kapısı yoğun işlemelidir ve mavi renge boyanmıştır. Tavan ahşap malzemeden yapılmıştır. Göbek bölümünde ahşap işlemeler görülür. Duvarlarda herhangi bir süsleme yoktur.
TAŞÇILAR KÖYÜ MERKEZ CAMİİ
Taşçılar Köyündedir. İlçe merkezine 8 km uzaklıktadır. Köyün kuruluş tarihi bilinmemektedir. Ancak muhtemelen 1650-1700 yılları arasında kurulduğu tahmin edilmektedir.
Köyün Merkez mahallesinde bulunan cami, diğer camilerden ayrı olarak, düz bir zemine inşa edilmiştir. Yapıda tek kitabe, caminin giriş kapısının sağ yanındadır. Kareye yakın kenarları geometrik çerçeve içine alınan kitabede tarih olarak 1804 yılı yazılıdır, ancak bu tarihin yapım mı yoksa onarım tarihimi olduğu belli değildir. Hatta bu kitabenin caminin neresinden alınarak buraya getirildiği de meçhuldür. Yığma sistemle inşa edilmiştir. Yapı malzemesi olarak taş ve ahşap kullanılmıştır. Ahşap işlemesi ilgi çeker.
Giriş kapısı ahşap işlemelidir. Kapı kanatları üzerinde uzayıp giden kıvrık dallar arasında laleler belirgin olarak gösterilmiştir. Mihrap taştan yapılmıştır. Taş mihrap üzerinde değişik motifler göze çarpar. Bunlardan bazıları: stilize ağaç dalları arasında üzüm salkımları, vazodan çıkan çiçekler ve ibrik motifleridir. Minber ve vaaz kürsüsü ahşaptır. Minberin yan aynalarında dikdörtgen panolar içinde vazoda çiçekler, nar, üzüm salkımları, stilize ağaçlar, rozet ve çarkıfeleklere yer verilmiştir.
Tavan ahşap malzemeden yapılmış olup göbek bölümünde ahşap işlemeler vardır. Caminin beden duvarları tümüyle ahşap iken, 2006 yılında Vakıflar tarafından yapılan restorasyon sonrasında bazı bölümleri kesme taştan yapılmıştır. Caminin ikinci katı, 6 sütun üzerine yükseliyor. Bu sütunların başlıklarının ahşap işçiliği görülmeye değerdir.
MEDRESE
Taşçılar Mahallesindedir. Caminin hemen önüne konumlandırılmış, iki katlı bir binadır. Zemin katında: şadırvan ve şadırvan yanında kapalı bir yer bulunur. Zemin kat, muhtemelen sel felaketine karşı, moloz taştan yapılmıştır. Normal katına, ahşap bir merdivenle çıkılır. Bu katta iki tane dershane vardır. İç mekan duvarları ahşaptır. Duvarlarda süsleme yoktur. Tavan da ahşap malzemeden yapılmıştır.
KONDU MAHALLESİ
İlçe merkezine 17 km uzaklıktaki Kondu Mahallesinde tarihi oldukça eski dönemlere kadar uzanan tarihi konutlar bulunmaktadır. Yığma yapım sistemiyle inşa edilen bu konutlarda yapı malzemesi olarak taş ve ahşap kullanılmıştır.
Trabzon Çaykara hakkındaki gezi yazım için Çaykara