Balkanlar gezisi Gezi yazısı planı rehberi örneği turları butik oteller

Makedonya Üsküp

Makedonya Cumhuriyetinin başkenti ve en büyük şehridir. Yunanistan üzerinden Ege denizine dökülen Vardar nehrinin üst kısmındadır. Belgrad ve Atina şehirleri arasında, kuzey-güney Balkan rotasında bulunur.

Ülkenin politik, kültürel ve akademik merkezidir. Yunan ve Roma döneminde “Scupi” adıyla biliniyordu. Rahibe Terasa’nın doğduğu yer olarak, şehir, bütün dünyada tanınmıştır.

Şehir Vardar nehrinin iki kıyısında kurulmuştur ve arada “Taş köprü” vardır. Nehrin sağ yanında kalan bölüm “Eski şehir” ve sol yanında kalan bölüm ise “Yeni şehir” dir.

Şehirde en çok görünenler:

Ana caddeleri ve meydanları süsleyen heykellerdir. Şehir, kendine ait bir Zafer Takına sahiptir. Ana meydandaki savaşçı heykelleri (Aslında Büyük İskender ve ailesinin heykelleri ama Makedonlar ve Yunanlılar, İskender’i sahiplenmek istediklerinden bu konuda Makedonlar açıkça İskender ismini kullanmıyorlar, Büyük Savaşçı diyorlar.) ilgi çekiyor.

Üsküp şehrinin ismi son zamanlarda ülkemizde de sık sık gündeme geliyor. Çünkü ekonomik sıkıntı nedeniyle, Makedonya devleti, özellikle Üsküp şehrinde bulunan Osmanlı mirasına, camilere, hanlara ve diğer eserlere sahip çıkmıyor. Bunların onarımı ve restorasyonu Türkiye Devleti (TİKA) tarafından yaptırılıyor.

Üsküp şehrinin bizi ilgilendiren bir diğer özelliği:

Ünlü şair Yahya Kemal Bayatlı’nın Üsküplü olmasıdır. Hatta: Üsküp şehri için “Fatih devrinin manevi mezarlığı” da denir. Çünkü: Üsküp şehrinin her köşesinde bir evliya mezarı varmış. Osmanlı döneminde, Arnavut kökenli, dünyaca tanınan Rahibe Terasa da, bu şehirde bir süre yaşamıştır.

Son bir not: Üsküp denince bir türkü akla geliyor “Vardar Ovası” Bu türkü, Üsküp şehri için söylenmiştir. Ayrıca, burada çok sayıda Türk yaşamasına rağmen, televizyonlarda Türk kanalı görünmez. Ancak, televizyonlarda, mevcut Makedon kanallarında, inanın çok sayıda Türk dizisi izlemek mümkündür.

Ayrıca: halen Bursa ve Üsküp kardeş şehirlerdir. Camilerin restorasyonu için Bursa Büyükşehir Belediyesi de katkı sağlıyormuş.

Giriş için yine önemli bir not: şehirde gezinirken, bir anda çevrenizi dilenen Roman çocukları doldurabilir, bu arada kesinlikle ceplerinize ve çantalarınıza sahip çıkınız.

ULAŞIM

Üsküp şehrinin çevresindeki bazı şehirlere uzaklığı: Selanik 233 km, Belgrad 433 km, Priştina 87 km, Tiran 291 km ve Sofya 245 km. dir. Şehrin çevresinde otoyol ağı yoğundur ve ulaşım problemi yaşanmaz. Eğer Üsküp şehrine Selanik üzerinden karayolu ile giderseniz, Selanik-Makedonya arasındaki otoyol güzel, 2 şerit gidiş, 2 şerit geliş, rahat bir yoldur.

Girişte Makedon gümrüğünde en az 2 saat beklemeyi göze alın, ayrıca yine burada çok ucuz Makedon Duty-free mağazası var, içki ve parfümler ucuz, buraya mutlaka uğrayın. Üsküp hava alanı (İsmi: Büyük İskender hava alanıdır.) 1928 yılında inşa edilmiştir.

Günümüzde, şehrin 23 km doğusundadır. Hava alanının 2014 yılı yolcu kapasitesi 1 milyon kişiye ulaşmıştır. Birçok Avrupa şehrine uçuş bağlantısı vardır. Hava alanı ile şehir merkezi arasında, günde birkaç otobüs seferi vardır. Bir bilet: 2.25 Euro’dur. Taksiler 24 saat çalışır, şehir merkezi için muhtemelen 16-20 Euro ücret isterler.

TARİH

Şehir Yunan ve Roma döneminde “Scupi” ismiyle biliniyordu. Şehir, MÖ 2’nci yüzyılda, Dardanya’nın başkenti oldu. MS 1’nci yüzyılda bölgeye Romalılar egemen oldular ve burayı bir askeri kamp alanına çevirdiler.

MS 395 yılında, şehir Bizans egemenliğine geçti. 518 yılında şiddetli bir deprem şehri tahrip etti. Ardından Justinien tarafından yeniden inşa edildi. 830’larda şehir Bulgar imparatorluğunun bir parçası oldu.

1282 yılında, şehir Sırp imparatorluğunun bir parçası oldu. 1392 yılında Osmanlılar şehri ele geçirdi ve şehrin ismi “Üsküp” oldu. 17’nci yüzyılda, Üsküp şehrinde yaşayanların sayısı 30 ile 60 bin kişi arasındaydı.

Şehirde 10 binden fazla ev vardı. Belgrad ve Saraybosna ile birlikte bölgenin en büyük şehirlerinden biriydi. Çarşılar, kervansaraylar, camiler ve hamamlar yapıldı. 1689 yılında, Avusturyalılar kolera salgınıyla zayıf düşmüş şehri ele geçirdiler ve şehri ateşe verdiler. Ancak ardından geri çekildiler. Üsküp harabeye dönmüştü. Resmi binaların çoğu yeniden yapıldı ve restore edildi.

Ancak

yine veba ve kolera salgını yaşandı ve şehirliler başka yerlere göç ettiler. 1850 yılından sonra şehir gerilemeye başladı. Kırsal göç nedeniyle, şehirde Hıristiyan nüfus arttı. 1903 yılında bölgede Arnavut isyanları başladı ve 11 Ağustos tarihinde Üsküp şehrini ele geçirdiler.

1’nci Balkan Savaşında, 1912 yılında yani 500 yıldan fazla Türk hakimiyetinin ardından, Sırbistan krallığı tarafından ilhak edildi. Türkler şehirden göç ederek ayrıldılar. 1’nci Dünya savaşı sırasında, 1915 yılında şehri Bulgar krallığı aldı.

II. Dünya savaşından sonra ise, yeni kurulan Yugoslav krallığının bir parçası oldu. II. Dünya savaşından sonra hızla gelişen şehir, 1963 yılındaki depremde büyük hasar gördü. Nüfusun yüzde 70 kadarı evlerini kaybetti, birçok eğitim tesisi, fabrika ve tarihi bina tahrip oldu. Hızla yeniden yapılanma başladı, ancak insanlar aşina olmadıkları evlere ve binalara taşındılar.

1980’lere gelindiğinde fonların bitmesiyle birlikte yeniden yapılanma da bitti. Üsküp şehir manzarası, büyük ölçüde değişti ve şehir Modernist mimarinin örnekleriyle doldu. 1991 yılına gelindiğinde ise, bağımsız Makedonya’nın başkenti oldu. “Üsküp 2014 Projesi” ile yeniden yapılanma hazırlıkları yapıldı. Proje ile ilgili ayrıntılı bilgi aşağıda verilecektir.

PARA BİRİMİ

Üsküp şehrinde Makedon Dinarı kullanılıyor. 1 Euro: 6.15 Dinar yapıyor. Yani paralarının değeri düşük, zaten ekonomik sıkıntıları vardır. Ama birçok yerde, Euro kabul ediliyor. Siz yine de yerel para kullanmak isterseniz, birçok döviz bürosu var, her seferinde 10 Euro gibi küçük para bozdurun. Aksi halde, tur sonunda cebinizde bir sürü bozuk para ile dönersiniz.

NE YENİR-NE İÇİLİR

Taş köprüden geçerek, eski şehir bölümüne geçen ve sağ tarafınızda “Turistik” denen bir restoran görülüyor. Burada, mutlaka büyük boy köfte yemelisiniz. Bu şehrin “iri köfteleri” meşhurdur. Bu köftelere “kebap” ismi veriliyor. Ayrıca, şehir merkezindeki “Destan” isimli restoranda da bu kebapların tadına bakabilirsiniz.

Tüm balkanlarda “kebabi” denildiği zaman, yedikleri bizim İnegöl köfteye benzerdir. Yani köfte isterken kebabi istiyorum diyeceksiniz. Bir porsiyonda 10 tane köfte olur, köftenin yanında yeşil ve müthiş acı bir biber ve kıyılmış kuru soğan getirirler.

Yanında güveçte kuru fasulye yenir. Buranın en tipik yemekleri bunlardır. Bu çarşının arkalarında çeşitli restoranlar vardır. Ancak, en bilineni “Destan” köftedir. Burada 1 porsiyon köfte: 7 Euro’dur. Tatlı denince, çarşıdaki Abdi Ağa tatlıcısına uğrayın ve burada boza ve limonata için.

NE SATIN ALINIR

Şehirde alışveriş yapmak isterseniz, tanıdık bir marka veya tabela görürsünüz. Ülkemizde tanınan “Migros” şehirde, büyük bir alışveriş yeri açmıştır. Mutlaka almanızı önereceğim özel bir obje yoktur.

ŞEHRİN HAYATINDA ÖNEMLİ HUSUSLAR:

Dışarıdan Üsküp şehrine girerken: Tito döneminde yapılan çok lüks olmayan, birbirine çok benzeyen sosyal konutları göreceksiniz. Bunlar halen kullanılıyor, yani kentsel dönüşüm fikri yoktur. Şehri gezmeye başlamadan önce, şehri tanımak açısından bazı özel hususlardan söz etmek istiyorum. Bunları bilirseniz, şehri daha bilinçli gezersiniz.

Etnik yapı:

Şehirde 500 binden fazla nüfus barınır. Bunların büyük bölümü: Makedon ve Arnavut, kalanlar ise Romanlar, Sırplar ve Türklerdir. 2000 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre: şehirde yaşayanların % 1.7 kadar bölümü Türk’tür. Şehirde yaşayan Türklerin nüfusu 10 bin civarındadır. Etnik Arnavut ve Makedon nüfus fazladır.

Türklerin yaşadığı eski şehir bölümü: tam bir Osmanlı şehri gibidir. Burada yaşayan soydaşlarımız: genellikle sıcakkanlı ve geleneklerine bağlı insanlardır. Her ne kadar dindar olsalar da, asla tutucu değillerdir. İnsan ilişkilerinde çok rahatlar, bölgedeki kahvehaneler, sabahlara kadar tıklım tıklım doludur.

Şehrin yeni şehir olarak bilinen diğer kesiminde ise,

Komünist yönetim tarafından gerçekleştirilen planlı yapılaşma ve modern görünüm egemendir. Ancak bu kesimde, yani genellikle Makedonların oturduğu kesimde, karşı bölümdeki yani Müslüman bölümdeki camilere nispet yaparcasına, Hıristiyanlık alametleri yerleştirilmiştir. Özellikle, şehrin eteklerinde kurulduğu dağın tepesine, kocaman bir “Haç” dikmişlerdir.

Yine, aynı yerde, tepesinde ışıklı kocaman haçlar bulunan bir kilise yapılmıştır. Türk tarafındaki camilerin bakım ve restorasyonu ise, TİKA tarafından karşılanıyor. Çünkü, Makedon devleti, bu tarafı, yani Türk tarafını görmezden geliyor. Ancak bu ikilik, aynı zamanda, karşı tarafa bir yabancılık ve sanırım nefret olarak da yansıyor.

Makedon-Yunan uyuşmazlığı:

Makedonların bayraklarında “Makedon güneşi” simgesi vardır. Yunanlılar buna şiddetle karşı çıkıyorlar. Çünkü: bu bayrağın, Büyük İskender tarafından kullanıldığını söylüyorlar. Diğer bir konu: Makedonlar aslen Slav ırkı kökenlidirler.

Hatta: Kril alfabesini bulan ve Balkanlarda Slavlar arasında Hıristiyanlığın, Ortodoksluğun yayılmasında en büyük etkileri olan Aziz Kril ve Aziz Ptoli de Makedondur.

Dolayısıyla bunların Slav olmaları, burada doğmuş olmaları, Makedonların Büyük İskender ile bağlarını boşa çıkarıyor. İskender ile bağları olsa, Slavları Hıristiyanlaştıran, Ortodokslaştıran azizlere sahip çıkıyorlar, öte yandan Büyük İskender’e de sahip çıkmalarına Yunanlılar karşı çıkıyorlar.

Vardar nehri:

Makedonya Cumhuriyetinin ve Yunanistan’ın en büyük nehridir. 388 km uzunluktadır. Bunun 301 km Makedon topraklarında, 87 km ise Yunanistan topraklarındadır. Kaynağından çıktıktan 25 km sonra Üsküp şehrine ulaşır. Burada en büyüğü 130 km olan Treska ırmağı da karışarak büyür. Maksimum derinliği 4 metredir.

Nehir, Yunanistan’ın kuzeyinde Selanik şehrinin batısından Ege denizine dökülüyor. Nehrin havzası, yani hani bizde türküleri olan “Vardar Ovası”, Makedonya Cumhuriyeti topraklarının üçte ikisini kaplar.

Şehir merkezinde, Vardar nehri üzerinde 2 tane büyük boyutlu ahşap tekneler göreceksiniz. Bunlar Temmuz 2014 yılında yapılmış ve nehir yatağına dikilmiştir. Barok tarzındaki tekneler turistik hizmet (restoran) veriyorlar.

Ancak, elbette büyük bir alt yapı ve eğitim eksiği olan ülkede, bu tür yatırımlar için harcanan paralar, halk arasında büyük infiale sebep oluyor, zaten: özellikle yaz döneminde suyu iyice azalan nehirde, saçma sapan ve oldukça büyük gemiler, hoş olmamış, görünce hak vereceksiniz.

Deprem:

1963 yılında, büyük bir deprem (20 saniye sürer, 6.1 şiddetinde), şehri şafaktan hemen önce vurdu ve şehirdeki binaların % 80’i yıkıldı. Ardından, Hiroshima şehri için de plan yapan Japon mimar Kenzo Tange tarafından yapılan projeye göre şehir yenilendi.

Yapılan binaların büyük çoğunluğu tipik olarak beton ve Komünizm tarzı binalardı. Ancak tartışmalı “Üsküp 2014 Projesi” sayesinde, bu binalar kademeli olarak değiştiriliyor. Neoklasik tarzda, yeni anıtlar ve özellikle inşa ediliyor.

Üsküp 2014 Projesi:

1963 yılındaki büyük deprem, şehirde mevcut binaların yaklaşık % 80’lik kısmını yok etti. Ardından yapılan yeniden yapılanma faaliyetlerinde, çoğunlukla düz modernist binalar inşa edildi. Ancak, şehre daha anıtsal ve görsel açıdan hoş bir imaj verilmesi isteniyordu.

Bunu sağlamak için, 2010 yılında, “Üsküp 2014 Projesi” ilan edildi. Buna göre: ağırlıklı olarak müzeler ve hükümet binalarının belli kurallara göre inşası, mevcutların cephelerinin değiştirilmesi ve Makedonya tarihindeki bazı figürlerin heykellerinin şehrin merkezi yerlerine yerleştirilmesidir.

Projenin bir parçası olarak, yaklaşık 20 bina ve 40’dan fazla anıt yapılması planlanmıştır. Ancak, bu proje, halkın içindeki çeşitli guruplar tarafından eleştirildi, çünkü maliyetinin çok yüksek olması planlanmıştı. Yüksek işsizlik ve yoksulluk olan ülkede, kaynak israfı olarak görüldü. Anıtların, hükümetin ödediğinden çok daha ucuza mal olabileceği ileri sürüldü.

Öte yandan:

Makedonlar, bu anıtlar için harcanan paranın, eğitim ve hastaneler için harcanmasını istiyorlar. Ancak, hükümet, bu heykel ve anıtların, turizm gelirlerini arttırdığını ileri sürüyor.

Şubat 2018 tarihinde, ülkenin yetkilileri ve kurumları, projenin durdurulması ve tartışmalı anıt ve heykellerin kaldırılması kararını aldı. Makedon hükümeti, anıtların Yunan-Makedon dostluğunu onurlandıran yazıtlarla yeniden adlandırılacağını duyurdu.

Sonuçta, yapılar 2014 yılına yetiştirilemedi, ancak şöyle bir kural getirildi: “eğer yeni bir yapı yapılacak ise Barok tarzı yapılacaktır” Mesela: Merit otel inşa edilmek istendi, hükümet, oteli yapabilirsiniz, ama barok tarzı yapacaksınız, dış kaplaması barok tarzı olacak, giydirme yapılacak diye karar aldı. Özellikle Makedon meydanında görülen çoğu yapılar (sağda arkeoloji müzesi, yanında bakanlıklar) yeni yapılan yapılardır ve çoğu 2014 yılına kadar tamamlandı.

Eğer şehri ziyarete Balkan turu ile gittiyseniz, zaten pek fazla zamanınız olmayacak. Tur görevlisi, sizi: Makedon kapı, Rahibe Teresa anıt evi, Makedon meydanı, İskender ve Philip heykeli ve Türk çarşısında kısa bir gezi yaptırıyor, ardından otele yerleştikten sonra kendiniz gezebiliyorsunuz.

Özellikle: Makedon meydanında akşam saatlerinde heykeller ve havuzlarda muhteşem ışık ve su gösterisi var, ayrıca yine yerel sanatçılar (kuklacılar gibi) gösteri düzenliyorlar, hoş bir ortam, özellikle akşam saatlerinde Makedon meydanı ve Taş köprünün bulunduğu yerde gezinmenizi öneririm. Yoksa şehir çok büyük, tur ile gidenlerin şehri tamamen gezmesi mümkün değil, ancak buraya yalnız gidenler için, aşağıda ayrıntılı olarak gezilecek yerlerle ilgili bilgiler vereceğim.

GEZİLECEK YERLER

TAŞ KÖPRÜ:

Vardar nehri üzerinde, Makedonya meydanı ve eski çarşıyı birbirine bağlar. Yani köprünün bir yanı Avrupa, diğer yanı Türkiye gibidir. Türkiye tarafında: kahvehaneler, camiler ve Türkçe konuşan insanlar görürsünüz. Diğer tarafta ise: geniş caddeler, sokaklar ve güzel barlar görülür. Evet, günümüzde görülen taş köprü: 1451-1469 yılları arasında, şehri ziyaret eden Fatih Sultan Mehmet tarafından, burada daha önce bulunan Roma dönemi köprüsünün temelleri üstüne inşa edilmiştir.

1’nci Jüstinyen,

MS 6’ncı yüzyılda buraya bir köprü yaptırmıştır. Bu yüzden, bu köprüye batılılar “Jüstinyen köprüsü” derler. 1555 yılındaki depremde ağır hasar görmüş, sürekli yenilemelerle günümüze kadar ulaşmıştır. Özellikle 1944 yılında, Nazi işgali sırasında, Naziler köprünün üzerine patlayıcılar yerleştirmişler, ancak Üsküplülerden gelen yoğun baskı üzerine köprüyü havaya uçurmaktan son anda vazgeçmişlerdir.

Vardar nehri üzerindeki bu köprünün toplam uzunluğu 214 metredir. Genişlik 6 metredir. Köprü, 12 tane yarım daire kemer üzerine kurulmuştur. Köprünün ayaklarının ortasındaki hol boşluklarında, köprünün yapıldığı dönemde, köprüyü koruyan askerler nöbet tutuyorlarmış. Mihrap ise günümüze ulaşmamış kaybolmuştur.

Makedonlar, mihrabın bulunduğu yerin hemen karşısına: Karpos isimli kişiye ait bir taş yerleştirmiş ve üstüne bir tabela asmıştır. Karposh, 1689 yılında Osmanlıya karşı isyan hareketini başlatmış, yakalanınca burada infaz edilmiştir. Evet, son olarak köprü 1994-2008 yılları arasında büyük bir restorasyondan geçirildi.

Köprünün en büyük özelliği, taş yapısı sayesinde şehirdeki depremlere rağmen ayakta kalarak günümüze kadar ulaşmasıdır. Köprü: şehrin sembolü olarak kabul edilir. Ayrıca: şehrin bayrağının içindeki şehrin armasının ana objesidir.

SANAT KÖPRÜSÜ:

Üsküp 2014 Projesinin bir parçası olarak, Vardar nehri üzerindeki bu köprünün toplam uzunluğu 83 metre ve genişliği 12 metredir. Bir yaya köprüsü olarak düzenlenmiştir. Köprü üstünde, ünlü Makedon sanatçı ve müzisyenlerin heykelleri bulunuyor. Köprüde: toplam 29 heykel bulunuyor. Bu heykelleri tek tek anlatmak bir anlam ifade etmeyecek, bizlere çok yabancı isimlere ait heykeller var, ama bunların hepsi müzisyen ve sanatçıdır.

GÖZ KÖPRÜSÜ:

Üsküp 2014 Projesinin bir parçası olarak, Vardar nehri üzerinde kurulu bu köprünün yapımına 2011 yılında başlandı. Yaya köprüsü 28 heykel vardır.

PORTA MAKEDONYA-ZAFER TAKI:

Üsküp 2014 Projesinin ana simgelerinden biridir. Makedon meydanının yakınlarında, 11 Ekim caddesindedir. Anıt, Makedon bağımsızlığı için yapılan uzun mücadeleyi anmak amaçlıdır. Yükseklik 21 metredir.

Dışında, Makedon Cumhuriyetinin bağımsızlığını tasvir eden 32 kabartma vardır. Anıtın içinde ise, hediyelik eşya dükkanı ve galerinin bulunduğu iki kat ve çatı gözlem güvertesi vardır. Anıt, resmi olarak 2012 yılında açılmıştır. Bunu görünce aklınıza şu soru takılabilir. Model nereden alınmış, evet bu anıtın modeli, Paris Şanzelize’deki Zafer Takından alınmıştır, aynısıdır.

TAŞ KÖPRÜNÜN SOL YANI-MAKEDON MEYDANI:

Şehir merkezindeki bu meydan, muhteşem anıtlar bulunduruyor. Bunlardan en önemlisi, Büyük İskender anıtıdır. Meydan, tarihi taş köprü ile eski çarşıya bağlanıyor. Başka bir cadde ile (Makedonya caddesi) de eski tren istasyonuna bağlanıyor. Bu cadde: İstanbul Beyoğlu İstiklal caddesine benzer. Makedon meydanında çok sayıda heykel göreceksiniz. Bunların ölüm tarihine baktığınızda: 1908-1910-1912 yılları görülür. Yani: 1’nci Balkan Savaşıdır. Yani Makedonlar için, Makedon kahramanları, Osmanlıya karşı isyan eden kişilerin heykelleridir.

İskender anıtı:

Üsküp 2014 Projesinin ana sembolüdür. Makedon meydanının ortasındadır. Resmi olarak adlandırılmasa da (Bu konuda yani Büyük İskender konusunda Yunanistan ile sorun yaşadıkları için) Büyük İskender’in tasvir edildiği düşünülüyor.) Büyük İskender: MÖ 356 yılında yaşamış ve o dönemin keşfedilmiş dünyasının üçte birini fetih etmiştir.

Evet, heykel atı üstünde İskender’in görüntüsünü yansıtmaktadır. Çevresinde ise, 8 asker ve 8 aslan heykeli görülür. Özellikle askerlerin ellerindeki mızrakların uzunluğuna dikkat ediniz. İskender, ordusunda askerlerin kullanmaya başladığı bu uzun mızraklar ile, birçok savaşı kazanmıştır. Aslan: her ülkede gücün sembolüdür.

Heykel: Valettine Stevanovska tarafından, Floransa’da bronzdan döküm olarak yapıldı. Maliyetinin 12 milyon dolar olduğu söyleniyor. Makedonya Cumhuriyetinin bağımsızlığının 20’nci yılı anısına, 8 Eylül 2011 tarihinde dikildi. Heykel: 10 metre yüksekliğinde, silindirik bir sütun üzerine yerleştirilmiştir, boyu 14.5 metredir. Yani toplam yükseklik 24.5 metredir. Sütun, bir havuz içinde yerleştirilmiştir.

Kolonun dibinde, her biri 3 metre uzunluğunda 8 bronz asker heykeli görülüyor. Ayrıca: her biri havuzun bir parçası olarak yerleştirilen ve ağızlarından su fışkıran bronz aslan heykelleri bulunuyor. Bunların her birinin uzunluğu 2.5 metredir. Burada: İskender’in heykelde görülen atından söz etmek istiyorum. İsmi “Bukefalos” dur. İskender, bu atının ismine doğuda şehir kurmuştur. İskender 7 yaşında iken babasına siyah bir at hediye edilir.

At o kadar güçlüdür ki, bütün ipleri koparır, hayvanı sakinleştiremezler. İskender, hayvanın “kendi gölgesinden korktuğunu” hisseder ve der ki “bunun başını güneşe doğru tutarsak, gölgesi arkasına düşer ve böylece atı sakinleştiririz.” Bütün batı dünyasında, insanın kendi egosundan vazgeçip kendi gölgesi üzerinden atlamak manasına gelen “Gölgesi üstünden atlayabildi” özdeyişi, Büyük İskender’in çocuk yaştaki bu inanılmaz zekasından gelir.

Bu at, kendisine Asya seferinde katılır, ölümüne kadar çok uzun süre yaşar. Yaklaşık 12-13 sene yaşar ve son nefesine kadar İskender’in yanında kalır, yani tarih sahnesinde en az İskender kadar tanınır, bilinir. Havuzda, akşamları müzik ve ışıklı gösteri düzenleniyor.

Justinian anıtı:

1’nci Jüstinyen Doğu Roma yani Bizans imparatorluğunun kurucusu olarak bilinir. MS 6’ncı yüzyılda Üsküp şehrinin hemen dışında, Tauresium şehrinde doğmuştur. İtalya Floransa’da yapılan bu anıt 16 Haziran 2011 tarihinde açıldı. Taş köprünün hemen kuzeyindedir. Bir kaide üzerinde, tahta oturmuş olarak betimlenmiştir. Bronz rölyefler hariç, beyaz mermerden yapılmıştır. Kaide 3.5 metre uzunluğunda, tahta oturmuş Justinyen ise 5 metre yüksekliktedir.

Rahibe Teresa Anıtı:

Üsküplü Rahibe Teresa için yapılan anıttır. Anıt, Vardar iskelesi yakınlarında, Makedonya meydanının kuzeyindedir. Yaklaşık 30 metre yüksekliktedir. Yapılan planlamaya göre: atı üstündeki Büyük İskender anıtından daha yüksek olması planlanmıştı. Anıtın finansmanı, Hindistan’dan yapılan bir bağışla karşılandı.

Pavilion:

Makedon meydanın kuzey tarafındadır. İnşaatına 2011 yılında başlanmıştır. Anıt (köşk) romantik bir çiftin heykelini kaplayan, birkaç sütun tarafından desteklenen bir kubbeden oluşur. Aslında Osmanlı döneminde, şehirde burada bir “Burmalı cami” isimli bir cami varmış. 2014 yılı projesi hazırlanırken, buraya bir kilise yapılmak istenir, ancak şehir halkının Müslüman çoğunluğu, eskiden orada bir cami vardı, kilise yapılmasını istemiyoruz diye itiraz edince, ortayı bulmak için, hükümet buraya romantik bir çift heykeliyle süslenen pavilion yaptırır.

Tsar Samuil anıtı:

Makedon meydanındaki bu anıt, İlk Bulgar İmparatoruna aittir. 2011 yılında açılmıştır, Makedonya caddesinin, Makedonya meydanıyla buluştuğu Pelister binasının önündedir. Beyaz mermerden yapılmıştır. 5 metre yükseklikte, taht üzerinde oturan Tsar Samuil tasviri, 3.5 metrelik kaide üzerindedir. Kaidenin kenarındaki kabartmalar bronzdur. Anıtta: Tsar Samuil, elinde bir asa tutar. Anıt Floransa’da yapılmıştır.

Metodija Andonov-Cento anıtı:

Makedon meydanındadır. Makedon kurtuluş savaşına katılmış bir milliyetçidir. Tito’nun yeni Yugoslav politikasına katılmamış, Makedonya’nın bağımsızlığını savunmuş, bu nedenle hapse atılmış ve 1957 yılında hapiste iken işkence sonucu ölmüş bir kişidir.

Dimitri Cupovkski anıtı:

Makedon ders kitabı yazarı ve sözlük bilimcidir. 1913-1914 yılları arasında: Yunanlılar, Bulgarlar ve Sırplardan farklı bir Makedon halkının varlığını desteklemesiyle tanındı. Bağımsız bir Makedon halkının varlığını destekledi. Kendisi: tarihteki en önde gelen etnik Makedonyalılardan birisi ve etnik Makedon uyanışının en önemli aktörlerinden biri olarak kabul edilir.

Dame Gruev anıtı:

1871-1906 yılları arasında, Makedonya ve Trakya’nın Osmanlı bölgelerinde, isyancı bir Makedon lider olarak tanınır.

Selanikliler anıtı:

1900-1903 yılları arasında, Osmanlı imparatorluğunda aktif olan anarşist bir guruptu. Gurup üyeleri ağırlıklı olarak Makedonyalı idi. Selanik’in Bulgar Erkek Lisesinden mezun gençlerdi. Selanik’te bir terör kampanyası başlattılar.

Gotse Delçev anıtı:

20’nci yüzyılın başında, Makedonya ve Trakya’da yaşamış bir Bulgar devrimci figürüydü. Balkanlarda Osmanlı topraklarında faaliyet gösteren bir milis örgütü olan İç Makedonya Devrim örgütünün önde gelen lideriydi.

Dimitar Popgeorgiev anıtı:

Makedonya’dan bir Bulgar devrimciydi. İç Makedon-Adrianonple Devrimci Örgütüne destek verdi.

Georgi Pulevski anıtı:

Makedon dili ve kültürüyle ilgili konularda kendini yetiştiren bir yazar oldu. Bulgarlardan ayrı bir Makedon milleti ve Makedon dili taraftarıydı. Anıt Vardar nehrinin doğu kıyısında, Taşköprü’nün hemen kuzeyinde, Makedon Mücadele Müzesi önündedir.

Aziz Kiril ve Aziz Methodios anıtı:

Anıt Vardar nehrinin doğu kıyısında, taş köprünün sonundadır. Bunlar Bizans Hıristiyan ilahiyatçıları ve Hıristiyan misyoneri olan iki kardeşti. Çalışmalarıyla: Slavların kültürel gelişimini etkilediler. Hıristiyanlık yani Ortodoksluğu yaymak için tüm hayatları boyunca uğraştılar.

TAŞ KÖPRÜNÜN SAĞ YANI-ŞEHRİN ESKİ ÇARŞI BÖLÜMÜ:

Vardar nehrinin doğu kıyısında, Taş köprünün hemen başlangıcındadır. Taş köprünün bu yanına geçince, önce bir kısım heykel görülüyor.

İskender Ailesi heykeli:

Taş köprüyü geçince hemen sağ bölümde karşımıza çıkar. En altta 4 tane heykel gurubu vardır. Bunlardan ikincisi, İskender’in gençlik halidir. Sol tarafta İskender’in annesi Olimpia otururken (hamile) görülür. Sağda babası Philip, altta ise her ülkede gücün sembolü aslanlar.

Philip II Savaşçı anıtı:

Uzaktan görünen bu heykel, Taş köprünün karşı kıyısında, Eski çarşıya ana giriş kapısı olarak açılan Karpos İsyan Meydanındadır. Üsküp 2014 Projesinin bir parçası olarak yapılmıştır. İskender’in babası Philip II’nin heykelidir. Kendisinin bir gözü kördür, bir savaşta kaybettiği söylenir, 46 yaşında suikast sonucu ölmüştür. Heykelde, kendisi oğlu Büyük İskender’i selamlarken tasvir edilmiştir. İtalya Vicenza şehrinde yapılan heykel 15 metre yüksekliğinde ve 13 metre uzunluğundaki bir kaide üzerine yerleştirilmiştir.

Çarşıya devam ediyoruz.

12’nci yüzyılda kurulan bu çarşı, kurulduğu yıllarda, Balkanların en eski ve en büyük pazarlarından biri olarak bilinir. Üsküp şehrinde, Osmanlı yönetimi sırasında, çarşı, hızla gelişmiş ve şehrin ana ticaret merkezi olmuştur. Mevcut çarşının mimari karakterinin oluşmasında, en büyük etkiyi Vali İshak bey ve oğlu İsa bey yapmıştır.

1445-1469 yılları arasında inşa edilen binalar, şehrin ekonomik gelişimi için büyük önem taşır. Çarşıda, Osmanlı dönemine ait yaklaşık 30 cami ve sayısız kervansaray bulunmaktaydı. Üsküp önemli bir ticari merkez olduğu için, şehirde 3 tane han bulunuyormuş.

Makedonya’da “Han” derken “H” harfini söylemezler ve “an” diye telaffuz ederler. Ancak 1555 ve 1963 yılındaki depremlerde ağır hasar görmüş ve ayrıca I ve II Dünya savaşları da çarşıyı olumsuz etkilemiştir. Devamında çarşıda yeniden yapılanma çalışmaları görülür. Evet, eski çarşı bölümü, ticaretle birlikte şehrin kültürel yapısını da barındırır.

Hatta, Osmanlı mimarisi yanında Bizans mimarisi de görülebilir. Günümüzde burada: hala aktif camiler, türbeler, iki kilise ve bir saat kulesi bulunmaktadır. Ayrıca: Makedonya Müzesi ve Modern Sanatlar Müzesi de buradadır. 2008 yılında, Makedonya Parlamentosu, eski çarşıyı, kültürel miras olarak kabul ederek koruma altına aldı. 2010 yılında ise, bölgedeki çeşitli yapıların restorasyonu için proje başlatıldı.

Sultan Murad Camii:

Eskiden “Hünkar camisi” olarak biliniyormuş. Şehirde Eski Çarşı bölgesinin ortasında, bir tepe üzerindedir. Bu tepede: 1392 yılında şehir Paşa Yiğit Bey tarafından, Vuk Brankoviç’ten alındığında Saint George Manastırı bulunuyormuş. Kosova savaşında, Sultan I. Murat, Sırp kral Lazar’ın damadı Milos tarafından şehit edilince, iç organları şehit edildiği yere gömülür.

Naaşı ise, tahnit edildikten sonra, gömülmek üzere Bursa şehrine doğru yola çıkarıldığında, ilk gece, bu caminin bulunduğu yerde konaklanılmıştır. Cami: 1436 yılında tamamlanan cami, İshak bey tarafından yaptırılmıştır.

Caminin mimarı Debar’dah Hüseyin’dir. Sultan Murad tarafından bağışlanan parayla yapılmıştır. Ancak 1537 de çıkan yangın sonucu tahrip olmuş ve 1539 yılında yeniden yapılmıştır. İkinci olarak, bütün şehri ateşe veren Avusturyalılar tarafından yakılmıştır. 23 yıl sonra Sultan III. Ahmet tarafından verilen parayla yeniden yapılmıştır.

Son olarak ise, 1912 yılında, Sultan Mehmet V. Tarafından onarılmıştır. Cami: Üsküp şehrinin en büyük camisidir. Hatta Balkanlardaki Osmanlı yapılarının en önemlilerinden birisidir. Bazilika mimari formuna sahiptir. 4 kenarı çatı ile kaplıdır. Yani, Osmanlının erken dönem Konstantinopolis mimari tarzına benzer.

Evliya Çelebi,

şehri ziyaret ettiğimde: caminin güney kısmında (bugün sadece kalan kısımları görülüyor) bulunan medreseden söz eder. Medrese: 1537-1538 yıllarındaki yangında zarar görür, 1555 yılındaki depremde ve 1689 yılındaki yangında yanarak tamamen yok olur. Medresenin daha sonra yeniden inşa edildiği tahmin ediliyor. Çünkü: Üsküplü Yahya Kemal Bayatlı, caminin avlusundaki bu medresede okumuş ve medreseden bahsetmiştir. Hatta, 1932 yılına kadar burada eğitim verildiğinden söz ediliyor.

Yine bir söylentiye göre, Fatih Sultan Mehmet, bu caminin avlusunda bulunan bir konakta, bir kış mevsimi geçirmiş ve İstanbul’un fetih planlarını burada yapmıştır. Hatta, ünlü Macar topçusu Urban ile bu konakta görüşmüştür. Caminin bahçesinde, sadece 2 türbe korunarak günümüze gelebilmiştir. Bunlardan Dağıstanlı Ali Paşa türbesinde, Ali Paşa’nın karısı ve kızının mezar yeri olan iki taş lahit görülür. Caminin güney tarafında Beyhan Sultan Türbesi bulunuyor. İç kısımda ise yazıtı olmayan 5 mezar vardır. Bu türbe, Makedonya’da mevcut bu tür yapıların en büyüğüdür.

Saat kulesi:

Caminin hemen yanındaki saat kulesinin yapılış tarihi kesin olarak bilinmiyor. Ancak 1566-1577 yılları arasında yapıldığı düşünülüyor. Bölgedeki, ilk ve tek saat kulesidir. Kule, 3 bölümden oluşur. Üst tarafında demir tırabzanlar görülür.

En üst bölüm ise, kubbe ile biter. Alt bölümü, taş ve kare şeklinde yapılmıştır. Orta bölüm: sekizgendir. Yarısı taştan, yarısı tuğladan yapılmıştır. Eskiden, tepede, 4 saat varmış. Bunların çukur şeklindeki oyukları görülüyor. Günün belli zamanlarında da saat, çan ya da zil sesine benzer sesler çıkarıyormuş.

Söylenenlere göre, Macaristan’dan getirilen, buradaki saatler, 1963 yılındaki depremde zarar görmüş ve tamir edilmek üzere yerlerinden sökülmüş, ancak bir daha yerlerine konulmamıştır. Hatta, nerede olduklarına ilişkin herhangi bir bilgi ve kayıt bulunmamaktadır.

Ancak bazı kaynaklara göre bu saatlerin günümüzde İsviçre’de bir saat müzesinde bulunduğu tahmin ediliyor. Saat kulesi, günümüzdeki görünümüne 20’nci yüzyıl başlarında, Kosova valisi Hafız Ahmet Paşa döneminde almıştır. 1963 yılındaki depremden sonra ise restore edilmiştir. Son olarak saat kulesinin yapılış amacı: çarşıda bulunan Müslümanların namaz saatlerini bilmeleri ve çarşı içinde, hiçbir kimsenin diğerinden fazla çalışmak veya kazanmak için şansının bulunmamasını sağlamakmış.

üsküp.isa bey camisi.2 — Makedonya Üsküp

İshak bey camii-Süslü camii:

Eski çarşının kuzeyindedir. Aynı zamanda Alaca camii olarak da bilinir. Duvarlarında bulunan çiçek motifleri, yazıtları ve renkli fayansları nedeniyle “Süslü cami” olarak da bilinir. İshak bey tarafından 1438 yılında yapılmıştır. İshak bey: Sultan II. Murat zamanında yaşamış ve Osmanlı adına bu şehirde Valilik yapmıştır. Cami, imaret tipi camidir. Yani, burada dini hizmet verilmemiştir. Caminin yanında, İshak Bey tarafından yaptırılan medrese, dönemin öne çıkan medreselerinden biridir. Bu medresede, ünlü Osmanlı bilim adamları ders vermiştir. Cami içinde imaret mutfağı bulunuyor. 1963 depreminden sonra, caminin çevresindeki evler ve binalar yaptırılmıştır. Caminin minaresi 30 metre yüksekliktedir, bahçesinde bir şadırvan vardır.

Kapan han:

Eski çarşı bölümünde bulunan 3 kervansaraydan biridir. Kapan kelimesi Arapçadır “Büyük terazi, kantar” anlamındadır. Yani, bu han ismini: dışarıdan gelen malların, burada bulunan büyük kantarda tartılması nedeniyle almıştır. Kantar, genellikle hanın bahçesinde dururmuş. Burada ölçülen, tartılan mallar, daha sonra hanın deposunda muhafaza edilirmiş. 15’nci yüzyılda inşa edilmiştir. Zemin kat, misafirlerin atları için üst kat ise misafirlerin kullanımı için düzenlenmiştir. Bakımsız olmasına rağmen, günümüzde burada birkaç restoran vardır. Özellikle “Popov” isimli restoran ilginizi çekebilir.

Bedesten:

Burası, eski çarşı içinde kapalı bir pazardır. 15’nci yüzyılda, Gazi İshak bey tarafından yaptırılmıştır. Ancak 1689 yılındaki yangında yıkılır ve daha sonra yeniden inşa edilir. Bedesten, 1899 yılındaki tadilattan sonra günümüzdeki görüntüsüne kavuşmuştur.

Çifte hamam:

Eski çarşı merkezindedir. 1531 yılında Vali İsa bey tarafından yaptırılmıştır. Bina iki bölüme ayrılır. Bir bölüm erkek ve diğer bölüm kadınlar içindir. Her iki bölümün de genel düzeni birbirine benzer. Burası, 1915 yılına kadar hamam olarak kullanılmıştır. 1963 yılındaki depremde hasar görmesi üzerine onarılır ve Çağdaş Sanat Galerisi olarak kullanılmaya başlanır.

Mustafa Paşa camisi:

Eski çarşıda, kale hisarı yakınlarındadır. Bulunduğu yer yüksek olduğundan, şehrin birçok yerinden görünür. Üsküp şehri fetih edildikten 100 yıl sonra yani 1492 yılında, eski bir Hıristiyan bölgesinde Yavuz Sultan Selim’in vezirlerinden Mustafa Paşa tarafından yapılmıştır. 1963 yılındaki depremde zarar gören caminin, 2007 yılında restorasyonu yapılmıştır. Bu restorasyonda, minare taşları tek tek sökülmüş, onarım işlemi gerçekleşmiştir. Ardından, taşlar orijinaline uygun şekilde yerlerine yerleştirilmiştir.

Makedonya ülkesinin en zarif İslam yapılarından birisi olarak kabul edilir. Komplekste: cami, Mustafa Paşa’nın türbesi, kızlarından birinin lahdi, bir çeşme ve diğer bazı bina kalıntıları vardır. Ayrıca: caminin içinde, camide çalışanların ikametgahı olarak yapılmış tek katlı konutlar bulunur. Cami: kare şeklindedir. En büyük kubbesinin çapı 16 metredir. 3 küçük kubbeyle örtülü dört mermer sütun üzerine yerleştirilmiştir. İç dekorasyon, güzel yazılı işlemeler içerir. Minaresi 42 metre yüksekliktedir. Kireç taşından yapılmıştır. Caminin bahçesinde 1933 yılında yapılmış bir şadırvan görülür. Şadırvanın suyu, söylenenlere göre, Karadağ bölgesinden geliyormuş.

Türbe: Mustafa Paşa’nın türbesi: sekiz yüzlü tamburun üzerine, bir kubbe ile örtülmüş, altıgen mermerdendir. Dört kızından biri olan Umi, dört kenarı Farsça yazıtlar içeren bir süslü lahitte gömülüdür. Cami avlusu güllerle doludur. Sadece cami ve türbe korunarak günümüze gelmiştir. İmaret ve medrese kalıntıları yoktur.

Daut Paşa Hamamı:

Doğu Rumeli Büyük veziri Davut Paşa tarafından 1489-1497 yılları arasında yaptırılmıştır. Yapı, 13 kubbeyle örtülü, 15 odadan oluşur. En büyük iki kubbe, genel bölümü ve diğer kubbeler ise bireysel banyo odalarını kaplar. Hamam, 1948 yılından beri Ulusal Sanat Galerisi olarak kullanılmaktadır.

Yahya Paşa Camisi:

Günümüzde halen ayaktadır. 1504 yılında yaptırılmıştır. I. Dünya savaşı sırasında, cami, Alman silah ve mühimmat üretim tesisi olarak kullanılmıştır. Caminin minaresi 50 metre yüksekliktedir. Caminin avlusunda, birkaç mezar görülür.

Kurşunlu Han:

Aynı zamanda “Müezzin Hoca Hanı” olarak da biliniyor. 16’ncı yüzyılın ortalarında inşa ettirilmiştir. Eski çarşı bölgesindeki 3 kervansaraydan en büyük olanıdır. Sultan II. Selim’in emrindeki bir bilim adamının oğlu olan Musein Odza tarafından yaptırılmıştır. Hanın çatısı bir zamanlar kurşunla kaplıymış. Bu yüzden, ismi kurşunlu han olmuş.

Ancak bu kurşun tabaka, I. Dünya savaşı sırasında kaldırılmıştır. Handa piramit şeklinde birkaç kubbe vardır. Buraya: 17’nci yüzyılda bir cami ve 15’nci yüzyılda bir hamam eklenmiş ancak her ikisi de 1963 depreminde yıkılmıştır. Yapı, günümüzde “Pyetar Bogdani Arnavut Enstitüsü” olarak kullanılıyor, aynı zamanda Makedonya Müzesinin heykel koleksiyonunu barındırmaktadır. Pyetar Bogdani: ilginç bir kişiliktir, kendisi 1686 yılında Kosova bölgesinde, Osmanlılara karşı savaşmak üzere 6000 asker toplamasıyla tanınıyor. Yani, bir isyancı.

Sulu han:

Eski çarşıda bir handır. Şehrin kurucusu İsa-Beg Isakoviç tarafından 15’nci yüzyılda inşa edilmiştir. Hanın yakınlarındaki bir nehir nedeniyle, Sulu han ismini aldığı düşünülüyor. Osmanlı döneminde: kervanlarıyla hareket eden tüccarlar için yapılmıştır. Üst katta 54 oda vardır. Yapı: 1963 Üsküp depreminde ağır hasar görür ve 1972 yılında yeniden inşa edilir. Günümüzde: Üsküp Sanat Fakültesi ve Üsküp Eski Çarşı Müzesine ev sahipliği yapmaktadır. Hanın üstünde: “Atatürkçüler Derneği” de bulunuyor.

Kutsal Kurtuluş Kilisesi-İsa’nın Yükselişi kilisesi:

1543 yılında, Osmanlı döneminde onaylanan ilk Hıristiyan projesidir. Ancak daha önce de burada bir kilise bulunduğu biliniyor, bu kilise eski kilisenin temelleri üzerine inşa edilmiştir. Osmanlı döneminde, Hıristiyan yapılarının İslam yapılarından daha yüksek olması istenmediğinden, kilise yere yarı gömülü inşa edilmiştir. Bu yüzden, şehrin siluetine camiler hakimdir. Kilise, günümüzdeki görünümünü 19’ncu yüzyılda almıştır. Kilisenin ikonları ahşaptan oyulmuştur. Devrimci daha doğrusu isyancı Goce Delveç, kilisenin avlusunda beyaz bir lahit içinde gömülüdür.

ŞEHİRDE GEZİLECEK DİĞER YERLER:

FEODAL KULESİ:

Şehrin yeni bölümündedir. Osmanlı döneminde, gözetleme kulesi olarak kullanılmıştır. Kare şeklinde, büyük blok taşlardan ve tuğlalardan yapılmıştır. Kuzey ve doğu yönlerinde, farklı boyutlarda balkon ve pencereleri vardır. Kule, içten 3 katlıdır. Katlara merdivenle çıkılır. Birinci kat merdivenleri, günümüze kadar korunmuştur. 20’nci yüzyılın başında, kule bir Roma Katolik Kilisesine dönüştürülmüştür. Rahibe Terasa’nın bu kilisede vaftiz edildiği sanılıyor. Günümüzde ise, kule askeri bir tesis olarak kullanılıyor. Yanında ise Rahibe Teresa evi ve heykeli bulunuyor.

RAHİBE TERESA EVİ:

Ristik Sarayı ve Makedonya Meydanının hemen doğusunda Makedonya caddesindedir. Biraz Rahibe Teresa’dan söz etmek istiyorum. Kendisi (mezarı: Hindistan Kalküta şehrindedir), burada doğmuş, 1910-1928 yılları arasında, burada yaşamıştır.

Yani 18 yaşına kadar burada yaşamış, daha sonra İrlanda ve Hindistan yolculuklarına çıkmıştır. Katolik dünyasında çok tanınan bir kişidir. Hayatını yoksullara adamış ve binlerce hastayı, yüzlerce çocuğu iyileştirmiştir. Bununla Nobel Barış Ödülünü kazanmıştır. Aslen Arnavuttur.

Arnavut olmasına rağmen Makedonların ona sahip çıkmasına Arnavutlar kızıyorlar. Makedonlar ise, “kendisi Üsküp doğumlu olduğu için bizim için kıymetli” diyorlar. Ev: bir zamanlar Rahibe Teresa’nın 27 Ağustos 1910 tarihinde vaftiz edildiği ve Katolik kilisesinin bulunduğu yer üzerine inşa edilmiştir. Mimar Vangel Bozinovski tarafından yapılan proje, Makedonya hükümeti tarafından finanse edildi ve 2009 yılında açılmıştır.

Müze evin içinde, kalıntıların bir kısmı korunmaktadır. Bu kalıntılar, Roma Katolik kilisesinin desteğiyle buraya nakledilmiştir. Ev: Katolik kilisesi tarafından vaftiz edilmiştir. Günümüzde kültürel sergilere ev sahipliği yapılıyor. Evin önünde: Rahibe Teresa, taşa oturan ve elinde bir güvercin tutan 10 yaşındaki çocuk ile görülüyor.

ÜSKÜP ŞEHİR MÜZESİ:

1948 yılında kurulmuştur. 1970 yılında, kültürel bir anıt olarak korunan eski bir tren istasyonunun bir parçası haline getirildi. En önemli özelliği, kısmen yıkılmış olan dış cephesidir. Cephede bulunan saat: 27 Temmuz 1963 tarihinde şehri etkileyen depremin saati olan 05.17’de durdurulmuştur. Bu depremde, şehirde 1066 kişi ölmüş, şehrin büyük kısmı yıkılmıştır. Müze, MÖ 3000 yılı civarında ilk kaydedilen yerleşimden günümüze kadar olan döneme ait nesneleri, dört bölümde sergiliyor. Bölümler: Arkeoloji, Etnografya, Tarih ve Sanat Tarihidir.

MAKEDONYA MÜZESİ:

Giriş ücretsizdir. 1924 yılında kurulan müze, Eski çarşı bölgesinde Üsküp kalesinin yanındadır. Ülkenin en eski müzelerinden birisidir. Müze, 3 müze katılarak oluşturulmuştur. Birleşen bu üç müze: Arkeoloji, Tarih ve Etnografla müzeleridir.

MİLENYUM HAÇI VE TELEFERİK:

Üsküp şehrinde, 1066 metre yükseklikteki Vodno dağının tepesinde bulunan 66 metrelik bir haçtır. Ortodoks Hıristiyanlar, yüksek yerlere haç dikmeyi çok seviyorlar. Bu haç olayı, Mostar şehrin de de görülüyor. Buradaki haçın, Kosova bölgesinden dahi görülebildiği söyleniyor. Haç: bölgedeki Hıristiyan varlığının 2000’nci yılı kutlamaları için dikilmiştir.

Haç inşaatına 2002 yılında başlanmıştır. Makedon Ortodoks kilisesi, Makedon hükümeti ve Makedonyalıların bağışlarıyla yapılmıştır. Vodno dağının en yüksek noktasındadır. Orada daha önce küçük bir haç bulunuyormuş ve bu yüzden bu alan “Haçın yeri” olarak isimlendiriliyor. 2008 yılında içine asansör kuruldu. 2009 yılında haçın yakınlarında, bir restoran ve hediyelik eşya satış yeri kuruldu.

2011 yılında ise “Millenium Cross Teleferiği” açıldı. Teleferik 3.5 km uzunluğundadır. Geceleri, haç ışıklandırılıyor. Son bir not: uzaktan belki fark edemeyeceksiniz, ancak bu haçın hemen yanına, İslami temsilen bir minare yapımı sürüyor, yani eşitliğin ifadesi için haç ve minare yan yana olacakmış.

Balkanlar turları

Değerli okurlarım, ülkemizde son yıllarda yaygın olan Balkanlar Turuna yakın bir zaman önce katıldım, gördüğüm ve yaşadıklarımı, bundan sonra bu tura katılan veya katılmayı düşünen okurlar için aşağıda yazıyorum. Umarım: sizlere yeterince bilgi verir, özellikle bu tura katılmak isteyenler son kısımdaki bilgileri dikkatle okumalıdırlar.

8 günlük bir tur, 7 gece 8 gün, ilk gece otobüste yolculukta geçiyor, sonrasında her gece ayrı bir otelde konaklanıyor.

28 Temmuz 2018 Cumartesi

Otobüs saat: 14.00 da Kızılay dan hareket etti. Aynı gün akşamı, saat: 21.30 da İstanbul Kadıköy evlendirme dairesi önünden otobüse bindik. Otobüs İstanbul da Avrupa yakasında iki duraktan daha yolcularını alarak yoluna devam etti.

29 Temmuz 2018 Pazar

Saat: 01.00 gibi İspala gümrük kapısına ulaştık. Gümrük kapısının Türkiye tarafında bir hususa dikkatinizi çekmek istiyorum. Burada: muhteşem fazlalıkta ve oldukça zehirli olduğunu düşündüğüm sivrisinek istilası var.

Bu sivrisinekler ısırdığında, bu ısırıklar yaklaşık 1 hafta boyunca canınızı yakar, bu yüzden mutlaka ve mutlaka İpsala sınır kapısına varmadan, kol ve bacaklarınızı kapatacak giysiler giyin ve hatta vücudunuzun açık yerlerine mutlaka sivrisinek ilacı sıkın.

Yalnız, burada unutmamak gerekir ki, bu sivrisinekler sadece İpsala sınır kapısında değil, bunlar otobüse giriyor ve uzunca bir süre yolcuları rahatsız etmeye devam ediyor ve inanın, bir haftada ancak geçen ısırıkları var. Mutlaka önlem alın.

Yolculuğumuza devam ediyoruz ve saat: 05.00 gibi Kavala şehrinde Nea Kavala denen yere varıyoruz.

Programa göre burada sabah kahvaltısı verilecek ama kahvaltının verileceği mekanı kişileri uyandırarak biz yapıyoruz ve zifiri karanlıkta kahvaltı alınıyor.

Adından Kavala şehrinde panoramik fotoğraf molası deniliyor ama zifiri karanlık biraz geçince, görevli Kavala şehrinde, Mehmet Ali Paşanın evinin bulunduğu rampaya yolcuları gezintiye götürüyor.

Sabahın erken saatlerinde, sokaklarda sadece köpek sürüsü ve biz önde, köpekler arkada gezinti yapıyoruz. Ayrıca, Kavala şehrinde geceden kalma, alkolik gençler de garip garip bize bakıyorlar. Yani, muhteşem ilginç bir ortam ve ilginç bir gezi.

(Kavala şehri hakkında ayrıntılı bilgiyi yine bu sitede bulabilirsiniz.)

Yunanistan Kavala

Sonrasında, Selanik şehrine hareket ediyoruz. Selanik şehrinde ilk durak, Büyük önder Mustafa Kemal Atatürk ün evinin gezilmesi, ancak saat o kadar erken ki, Atatürk ün evi, saat 10.00 da açılacak ve biz, orada evin önünde yaklaşık yarım saat kadar bekliyoruz.

Bu bekleme sırasında, hemen karşıda iki tane kafeterya var, ama bunlar yani buranın çalışanları o kadar nankör olmuş ki, inanılmaz, büyük kalabalık halinde bekleyen insanların tuvaleti kullanmasına izin vermiyorlar, sadece kafeterya müşterilerine kullandırıyorlar.

Yani tuvalet ihtiyacı için mutlaka para harcamanız gerekiyor, bu durum iki yönlü değerlendirilebilir, malum tuvaletler kirleniyor ve bu insanlar temizlik için para alıyorlar diye düşünmek mümkün ancak orada bekleyen kalabalıkların süresi kısıtlı, yani kafeterya da bir şeyler içmeye zaman yok, çünkü program hızla akıyor, neyse, bilginiz olsun açısından bunları anlatıyorum, tuvalet ihtiyacınızı, Atatürk evinin içindeki tuvaletten karşılayınız.

Atatürk evi ziyaretinden sonra, yine Selanik şehri içinde yürüyerek birkaç yer geziliyor. (Kordon boyu, beyaz kule, evet hepsi bu, sonra kısa bir (1 saat kadar) serbest zaman, ama günlerden Pazar olması nedeniyle, bütün dükkanlar kapalı, sadece sahilde yürüyerek zaman geçirebilirsiniz. Zaten Avrupa’nın birçok yerinde Pazar günleri, dükkan ve mağazalar kapalıdır. Yani, tur programında Pazar günü nerede bulunduğunuz çok önemli.

(Selanik şehri hakkında ayrıntılı bilgiyi yine bu sitede bulabilirsiniz.)

Yunanistan Thesaloniki-Selanik

Ardından: yine otobüse biniliyor ve Üsküp şehrine hareket ediliyor. Yunanistan sınır çıkışı ve Makedonya sınır girişi işlemlerinin ardından, Saat: 17.00 gibi Üsküp şehrine varılıyor. Şehirde yerel rehberle buluşuluyor ve yerel rehber maalesef pek ayrıntılı bilgiye sahip değil, ama yerel rehber kullanma zorunluluğu var.

İlginç bir şehir, özellikle bol miktarda heykel ve özellikle Büyük İskender in heykelinin bulunduğu alan hareketli ve gece güzel ışıklandırılmış. Burada fazla ayrıntıya girmek istemiyorum, ayrıntılı bilgiyi yine bu sitede bulabilirsiniz. Geceleme ve akşam yemeği: Üsküp şehrinde bir otelde.

30 Temmuz Pazartesi:

Üsküp şehrinde yapılan kahvaltının ardından, saat: 07.00’de otobüsle hareket ediliyor. Yani, bayağı erken bir saat, zaten tur boyunca sabah saat 07.00 veya en geç 07.30 da yollara düşülüyor. Üsküp şehrinden çıkınca ilk durak Matka Kanyonu.

Matka kanyonu ilginç bir yer, ayrıntılı bilgiyi yine bu sitede bulabilirsiniz. Bir yürüyüş parkuru var, biraz rampa olsa da kesinlikle çekinmeyin ve bu yürüyüşü yapın, muhteşem güzellikler göreceksiniz, mutlaka kanyonda yürüyüş yapın.

Ardından yine otobüse biniliyor ve Tetova şehri, Struga şehri görülüyor. Bunlarla ilgili hatırı sayılır bir özellik yok. Sonrasında Ohrid şehrine varılıyor.

Burası gayet güzel. (Ayrıntılı bilgiyi yine bu sitede bulabilirsiniz.) Burada yine yerel rehber bize katılıyor ve öncesinde olduğu gibi bu da oldukça acemi ve sadece fon teşkil ediyor, yani var mı var.

Makedonya Üsküp Matka Kanyonu

Ohrid şehri, güzel ve küçük bir yer, en büyük özelliği göl kıyısında olması, kocaman bir göl var, bizim Van gölüne benziyor, oldukça büyük, sanki bir deniz gibi, insanlar kıyının bazı bölümlerinde göle giriyorlar, kıyıda güneşleniyorlar.

Çarşısı oldukça ilginç, ancak burada özellikle dikkatinizi çekeceğim bir husus var. Ohrid de inci meşhur, buraya has bir inci türü, gölde yaşayan balık pullarından elde edilen bir inci türü, yani istiridye incisi değil. Bu inciden yapılmış birçok obje var ve bunlar genellikle bayanlara yönelik objeler.

Ancak, en önemli husus: size önerilen; hatta bunların gerçek inci sattıkları diğerlerinin bijuteri olduğuna inanmayın, hatta burada size ikram edilen bir bardak Türk çayının bedelinin satın alacağınız bir objenin bindirilmiş fiyatı ile sizden kat kat alınacağını da unutmayın.

İnci satış yerlerine gidin ama sakın alışveriş yapmayın, çünkü ilk önce buraya götürüleceksiniz, ardından serbest zamanda çevredeki aynı objeleri satan dükkanlarda üçte bir, hatta dörtte bir fiyat görünce oldukça üzüleceksiniz. İnci almayı düşünüyorsanız, serbest zamanda, birkaç dükkana sorarak almanızı öneririm, daha uygun fiyat bulacağınız kesin.

Evet inci faslı bittikten sonra, Ohrid gölünde tekne gezintisi yapılıyor.

Güzel bir gezinti, kesinlikle katılın, bu şehre müstakil giderseniz de bu tekne gezintisini mutlaka yapın.

Şehir bir meydan ve buna açılan bir iki caddeden oluşuyor, hareketli, akşam da geç saate kadar hareketli ve kalabalık.

Akşam yemeği ve geceleme Ohrid şehrinde otelde. Unutmadan, bu gece Ohrid şehrinde akşam yemeğinde Makedon gecesi adı altında bir saçmalık daha var, 3 çocuk müzik çalıyor, 6 çocuk geleneksel kıyafetler içinde, pek de uyumlu olmayan bir tür halk oyunu oynuyorlar.

Tabii son parça, ülkemize özgü bir parça oluyor ve isteyen misafirlerin katılımı sağlanıyor. İyi mi hayır, kötümü hayır, yarım saat süren ilginç bir gösteri. Çocuklar bir şeyler sunmaya çalışıyorlar.

Makedonya Ohri

31 Temmuz 2018 Salı:

Sabah Ohrid oteldeki kahvaltı sonrasında yine saat: 07.00 de yollara dökülüyoruz.

Bir süre Ohrid gölünün kıyısında, inişli çıkışlı ve virajlı yollarda ilerliyoruz, dar yollar aman dikkat. Ardından St Naum isimli, Kril alfabesini hazırlayan kutsal kişinin mezarının bulunduğu yere ulaşılıyor.

Buradan göl manzarası muhteşem, tavus kuşları ortalıkta dolaşıyor, her yer yemyeşil burayı gezin ama mezara girmeyin, çünkü kapıda bir görevli var, giriş paralı. Ardından, hemen aşağıda yani giriş kısmında, sol yanda su kaynaklarının bulunduğu yere sandallı geziler var.

Burada yaşadığımız bir olayı anlatmak istiyorum. Sayın tur görevlisinin gösterdiği bir kişi, yarım saatlik bir tur için 2.5 Euro istedi, bunun teknesine binmek için giderken, diğer sandalcılara da soralım dedik.

Onlar da aynı parayı istedi, ama ilk adam bunu görünce hiddetlendi ve yanına gittiğimizde “burası Türkiye değil, ……….. gibisinden küfürlü konuşma ve yine kötü bir el hareketi yaparak” eş ve çocukların huzurunda ortamı gerdi. Bir misafir neredeyse sandalcı ile kavga ediyordu, zor ayırdık.

Neyse, daha fazla gerilmeden adamın yanından ayrıldık ve hemen yanda bulunan kafeteryanın içindeki sandalcılarla konuşarak onların sandalına bindik. Sizlere de önerim, kafeteryanın içindeki sandalcıların sandalına binin ve su kaynaklarının bulunduğu bu alanı mutlaka gezin, kafeterya da tuvaleti ve wife’yi kullanma şansınız olur, aynı para, daha anlayışlılar, kafeterya dışındakiler arsız olmuş.

Evet, su kaynaklarının çıktığı yer muhteşem güzel, bu güzelliği mutlaka yaşayın.

Ardından yine otobüse biniyoruz ve Makedonya sınır çıkışı, Arnavutluk sınır girişi ardından, Tiran şehrine varıyoruz. (Tiran şehrine ait ayrıntılı yazıyı yine bu sitede bulabilirsiniz.) Tiran şehrinde sayın tur görevlisi, şehir meydanında yarım saatlik bir gezintinin ardından, tekrar otobüslere bindiriliyoruz ve İşkodra şehrine geçiyoruz.

Yani: internette okuduğum kadarıyla Tiran şehri hani çok güzel olmasa da görülebilecek birkaç yeri olmasına rağmen, aşırı sıcak hava nedeniyle tur görevlisi de, kafiledeki insanlar da bu şehri gezmekten imtina ediyorlar.

Burası küçük bir yer, merak edenler ayrıntılı yazıyı yine bu sitede bulabilirler.

Geceleme, akşam yemeği İşkodra şehrindeki otelde. İlginç bir otelde kalıyoruz, otelde asansör yok, giriş 15-20 basamak merdivenli ancak otel görevlileri bavulları odalara kadar taşıyorlar, yaşlı insanlar, ama başka çare yok. Eskice bir otelde hani bir gece idare edelim diye düşünerek kalıyoruz.

1 Ağustos 2018 Çarşamba:

Bugünün en büyük özelliği: sabah Arnavutluk ve Karadağ, akşam üstü Hırvatistan yani bir günde 3 ülke görülüyor. Aynı zamanda sınır geçişleri var, çok aşırı yoğun bir gün, ama göreceğiniz güzel doğa yorgunluğu unutturuyor.

Sabah yine otelde kahvaltı ve ardından saat: 07.00 de hareket ediyoruz.

Arnavutluk sınır çıkışı-Karadağ (Montanegro) sınır girişi derken, bugün oldukça kalabalık, trafiği felç ama tam bir cennet köşesi yerler geziliyor. Adriyatik denizi kıyısında St Stefan adasının uzaktan görülmesi, Kotor şehrinin panoramik turu derken bu cennet köşesi güzellikteki ama oldukça kalabalık ve trafiği felç olan yerlerden çıkıyoruz ve Karadağ sınır çıkışı-Hırvatistan sınır girişi derken Dubrovnik şehrine varıyoruz. Buralar çok güzel, ama çok kalabalık, trafik yoğun, yollar dar ve virajlı, ayrıntılı bilgi isteyenler, yine bu sitede bulabilirler.

Ardından, geceleme Dubrovnik yakınlarındaki bir şehirde (Trebinje) otelde yapılıyor. Sanırım fiyat nedeniyle, Dubrovnik içinde konaklama yapılmıyor. Neyse, akşam yemeği ve geceleme otelde.

2 Ağustos 2018 Perşembe:

Trebinje şehrinde otelde kahvaltının ardından, yine saat 07.00 de otobüse biniyoruz ve Mostar şehrine doğru hareket ediyoruz. Bu arada yol üzerinde Poticel denen bir Osmanlı mimarisinin hakim olduğu köy gezisi var, boşa geçen zaman, hiçbir özelliği yok.

Ardından yine yol üzerinde Balagay tekkesi denen bir yer geziliyor. Burası: yine doğal bir su kaynağı (kayaların içindeki mağaradan çıkan su kaynağı) yanında bir tekke, aslında tekkenin içine girmedik, uzaktan görün yeter, su kaynağının çevresini gezin, kayaların içinden çıktığı yere kadar yürümek mümkün, tam bir doğal güzellik, burayı atlamayın gezin, sadece inişteki rampa, çıkışta biraz zorlayabilir, yani yürümekten kaçınanlar aşağıya inmesin.

Sonra yine otobüslere biniliyor ve Mostar şehrine ulaşılıyor. Şehir gayet güzel ama aşırı kalabalık, özellikle köprü muhteşem, önce köprünün alt kısmında köprünün görüldüğü yere gidin, sonra köprünün üstüne çıkın, köprüden atlayan gençler görülebilir, ama tam bir para cambazı olmuşlar, aşağıda kendilerini seyredenlerden kişi başı 1 Euro para topluyorlar, sonra köprünün üstüne çıkın, karşıya geçin, bir süre yürüyün, her taraf hediyelik eşya satan dükkanlarla dolu, aşırı kalabalık ama burası balkan gezisinin en ilgi çeken yeri, mutlaka görmelisiniz.

Mostar şehrine ait ayrıntılı gezi yazısı yine bu sitede bulabilirsiniz.

Bosna Hersek Mostar

Mostar şehrinden sonra yine otobüse biniyoruz ve Saraybosna şehrine gidiyoruz. Saraybosna şehrinde yerel rehberler geliyor. Çünkü: tur rehberiniz olsa da yörenin kuralları gereği yerel rehber almak zorundasınız.

Burada en çok ilgimi çeken, Saraybosna’nın savaş dönemindeki kötü hikayeleri ve birkaç yerde bulunan ve “Saraybosna’nın gülleri” denen, yerlerdeki kalıntılar.

Bunlar: Sırplar tarafından atılan havan mermilerinin yerlerdeki izleri. Geceleme ve akşam yemeği buradaki otelde, ilginç bir yer, fazla büyük değil, zaten yorgunluktan bitap düşeceksiniz.

3 Ağustos 2018 Cuma:

Saraybosna şehrindeki kahvaltının ardından, yine saat 07.00 de yolculuk başlıyor. Uzunca bir yolculuk ve sınır çıkış ve girişinden sonra Belgrat şehrine varıyoruz.

Öncelikle şehirde kale denen bölgede kısa bir yürüyüş yapılıyor, Tuna ve Sava nehrinin muhteşem manzarasına kapılan misafirler, yörenin ayrıntısını umursamıyorlar.

Şehir, oldukça büyük bir yer ama maalesef gezmek, şehri keşfetmek ne mümkün, oldukça kısa süreli serbest zamanlar (en fazla 2 saat) da ne yapılabilir, ana bölgelerde gezinmeye çalışıyorsunuz, sadece tur görevlisi tarafından bırakıldığınız yörede gezebiliyorsunuz.

Belgrad şehrindeki en ilginç aktivite, tekne gezintisi, Tuna ve Sava nehirleri üzerindeki bu gezinti gerçekten güzel, mutlaka katılın, müstakil gidenler için 8 ile 10 Euro arasındaki bu tekne gezintisine mutlaka katılmanızı öneririm.

Gece konaklama Belgrad şehrindeki otelde, ama otel şehir merkezine uzak olduğundan cansız bir gece geçiriliyor. Otelin bulunduğu yer, ılıca mevkii ama biz bir ılıca ortamı göremedik, sadece bolca Arap tatilci vardı.

4 Ağustos 2018 Cumartesi:

Belgrad şehrinde otelde kahvaltının ardından; Sırbistan sınırına ulaşıyoruz. Ancak burada yaklaşık 2.5 saat bekledikten sonra, Sırp sınır polisi, otobüse giriyor ve herkesin tek tek pasaportunu, resimlerini kontrol ederek alıyor, iniyor ve pasaportlardan çıkış onaylayarak geri dağıtıyor ve işimiz bitiyor.

Sonra Bulgaristan sınırına geliyoruz. Bulgaristan ülkesinde iki şehir görülecektir. Bunlar: Başkent Sofya ve Filibe şehirleridir. Bulgaristan sınırından ülkeye girdikten sonra, Sofya şehri yaklaşık 40 dakika. (55-60 km.)

Bu yol, gurbetçilerimizin ülkeye geliş ve gidiş yolu, bu yüzden oldukça kalabalık, trafik çok yoğun. Balkan turuna gideceklerin sakın yurt dışındaki vatandaşlarımızın yoğun gidiş ve dönüş tarihlerini tercih etmemeleri (Haziran, Temmuz, Ağustos ve bayram tatilleri gibi) önemle öneriyorum.

Yol üzerinde öğle yemeği için bir yerde (İ…. Restoran) mola verildi, tam bir Tır kamyon park yeri, ama sanırım buraya Tır şöförleri de girmez, bir Türk tarafından işletilen bu restoranda ne menü var, ne de yemekler üzerinde fiyatlar var, ne de yemekler lezzetlidir.

Kasaya geldiğinizde muhteşem rakamlarla karşılaşıyorsunuz, (bir çorba 3 Euro, gerisini siz düşünün), neden diye sorduğumuzda mazeret daha da ilginç “ülkeye dönen gurbetçiler için fiyatlar yüksekmiş” Yani kazıklamanın kibarcası.

Ayrıca, yine tur görevlisinin söylediğine göre, sahibi İzmir’de ikamet eden bu restorana Hırvat Cumhurbaşkanı geliyormuş, buraya girdiğiniz de böyle bir yorumun ne kadar gerçekçi olabileceğini gözlerinizle göreceksiniz, tam bir felaket.

Evet, özellikle bir Türk restoranında, gurbetçilere yönelik bu tür fahiş fiyatları kabul etmiyorum. Ayrıca: yine burada tuvalet paralı, eğer içeride bir şeyler yeyip fiş getirirsen tuvalet parasız, hem de saçmalığın ötesi, erkek tarafı ücretsiz bayan tarafı ücretli, saçmalık üst düzeyde.

Evet Sofya, sakin bir şehir, sokaklarda insanlar az, aşırı bir trafik kalabalığı yok, panoramik tur, birkaç yer görülüyor ve ardından otele geçiliyor. Banya camisi denen yerin yakınında bir süpermarkette uygun fiyatlar olduğunu duymuştum, büyük bir heves ve heyecanla oraya gidiyoruz, ve topluca bir hüsran.

Arkadaşlar, bu markette fiyatlar yani öyle aşırı ucuz değil ama nispeten uygun sayılabilir, bir şeyler alıp kasa sırasını giriyorsunuz. Sıranız geliyor, kasa görevlisi ne kredi kartı ne de Euro veya dolar almıyor, aldıklarınızı geri bırakıyor ve çıkıp gidiyorsunuz ve keşke tur görevlisi bunu bize söyleseydi diye hayıflanıyorsunuz.

Evet, önemli bir not ve hatırlatma, Bulgaristan şehirlerinde yani tüm Bulgaristan ülkesinde: Euro, dolar asla geçmiyor, ve hatta bazı yaşlılar örneğin tuvalet kapısında bekleyen yaşlılar Euro parasını bile tanıyorlar, Leva vermezseniz, tuvalete bile sokmuyorlar, alışveriş yerlerinin bazılarında kredi kartı geçiyor ama önce kredi kartı geçmiyor diye yalan söylüyorlar, yani buradan alışveriş yapmak istiyorsanız mutlaka para bozdurmalısınız, ama unutmayın cebinizde kalacak Leva’ların başka yerde geçerliliği yok. Çok ilginç, Avrupa Birliği üyesi bir ülkede Euro geçmemesi gerçekten ilginç,

Evet, akşam yemeği ve konaklama, tur boyunca gördüğümüz en güzel bir otelde yapıldı. Novotel denen bu otelin hemen yanında bir AVM var, saat 22.00 ye kadar açık, orada gezebilirsiniz. Otel oldukça lüks, gecelik fiyatının müstakil ziyaretçiler için 30 Euro civarında olduğunu öğrendim.

Sofya hakkında ayrıntılı gezi yazısını yine bu sitede bulabilirsiniz.

5 Ağustos 2018 Pazar:

Sabahın erken saatlerinde saat 07.00 gibi otelden çıkıyoruz. Çünkü, yolumuz uzun, sınır geçişleri zaman alabilir ve hatta İstanbul girişinde, bugün Pazar olduğu için yazlıkçıların dönüş kuyruğuna denk gelebiliriz, yani çıkıyoruz yola, sonumuz hayrola gibisinden bir umut.

Bu arada yol üzerinde Filibe denen bir şehir gezilecek ama günlerden Pazar sabahın erken saati, sokaklarda çöpçüler var, dükkanlar kapalı, kısa bir yürüyüş ve ardından yine otobüse biniyoruz.

Bulgar sınırına varmadan, Türkiye’deki bazı arkadaşlarımın önerileri vardı, fiyatların çok ucuz olması nedeniyle kaşar peyniri, konserve et yani kavurma alın diye, sayın rehberimizin söylediğine göre: sınıra varmadan yol kenarındaki “M……… yeri” olarak adlandırılan bu mekanda, bandrolsüz oldukça ucuz fiyata içki satılıyormuş ve Bulgar polisi buradan alışveriş yapılmasını uygun bulmuyormuş, giremedik, yorum yapamıyorum, bence siz deneyin, girin, ucuz ise neden değerlendirmeyelim.

Neyse: Bulgar sınırı çıkış ve Türkiye sınırı giriş, tabii burada en büyük özellik, kafile bol miktarda alış veriş yaptı, hatta birçok kişi içki satın aldı, ama malum ülkemize sınırdan içki sokmak için belli kurallar var, bu konuda yorum yapmak istemiyorum, elbette gümrük kurallarına uymak gerekir, gümrükte araçtan iniyoruz.

Gümrük polisine pasaport damgalatıyoruz, sonra yine yürüyerek “x ray” cihazından geçiyoruz, bazen polis, otobüsteki bavulları da cihazdan geçirtiyor. Yani, bu konuda ayrıntılı ve somut bilgi vermek istemiyorum, çünkü kesin olan bir şey yok, tamamen gerek gümrük polisi ve gerekse gümrük görevlisinin inisiyatifinde bir olay, isterse hiç bakmaz, isterse bakar, ve hatta tüm otobüsü “x ray” cihazına sokup arayabilir.

Sonuç:

Büyük bir merak, heves ve arzu ile çıkılan BALKAN TURU, kısa sürede 8 ülke göreceksiniz, ama gitmeden, tura başlamadan nelerle karşılaşacağımızı, neler göreceğinizi, sıkıntıların neler olacağını bilmenizde yarar var.

Ben bu tura katılan birisi olarak: size bazı önerilerde bulunurken, elbette bazı tenkitler de yapıyorum, ama benim için önemli olan okurlar yani sizlersiniz. Çünkü, siz okurlar, bu tur için, turun güzel geçmesi için, güzel hizmet almak için ilgili firmaya para ödüyorsunuz ve ödediğiniz paranın karşılığını almak en doğal hakkınız. Unutmayın, TENKİT VARSA, DEMEK Kİ EKSİK BİR ŞEYLER VAR.

1-Tur boyunca göreceğiniz yerlerle ilgili ayrıntılı gezi yazılarını, yine bu sitede bulabilirsiniz. Burada, tur hakkında genel bilgiler vermek istedim.

2-Tur boyunca, Ankara çıkış ve dönüş, yaklaşık 3500 km yol yapılıyor. Kazasız belasız bu kadar yolun bitirilmesi gerçekten kolay değil. Gerek şoförün dikkati ve gerekse vücudunuzun özellikle bacaklarınızın bu uzun yolculuklara dayanabilmesi, şişmemesi için hazır olmanız veya bu sıkıntılara hazır olmanız gerek.

Bu yüzden, özellikle uzun otobüs yolculukları için rahat kıyafetler ve rahat ayakkabılar giyin, otobüste terlik kullanın, gezintilerde güneş için şapka ve güneş gözlüklerinizi unutmayın. Yağmur için mutlaka şemsiye bulundurun. Sivrisinekler için yanınıza mutlaka sivrisinek kovucu sprey ve sivrisinek ısırıkları için uygun krem bulundurun.

3-Her ülkeye geçişte sınırlarda bir çıkış-bir giriş için bazen yarım saat bazen 2 ve hatta 3 saat beklemek gerekebiliyor. Bu sınır geçişleri tam bir ızdırab, her seferinde bir aksilik çıkar mı acaba diye düşünmemek elde değil, yani her geçiş gerek zaman ve gerekse psikolojik olarak tam bir sıkıntı, önünüzde 1-2 otobüs varsa, bekleyeceğiniz zaman, bazen saatlerce sürüyor.

Sinirlere hakim olmak şart. Bazı gümrüklerde, tur görevlisi pasaportları topluyor ve götürüp topluca damgalıyor, bazı gümrüklerde ise, polis, otobüs içine giriyor, tek tek pasaportları topluyor ve kendisi gidip damgalayıp getiriyor. Bazı gümrüklerde ise, özellikle ülkemizin gümrük giriş ve çıkışında, ellerimizde pasaportlar otobüsten inip, gümrük polisi önünden ve çıkışta “x ray” cihazından tek tek geçiyoruz.

4-Sabah çok erken saatlerde kalkacaksınız, yollara düşeceksiniz ve bazen saatlerce otobüs içinde kalacaksınız, yani yan koltuk boşsa biraz rahat edebilirsiniz, ancak dolu olduğunda yorgunluk, uykusuzluk kesin, bunun yanında program yoğun olduğundan hızlı ve uzun yürüyüşlere ve özellikle sıcak veya yağmurlu havada uzun ama sıkıntılı yürüyüşlere hazırlıklı olun.

Tüm bunlar büyükler için zor ancak özellikle geziye çocuklarıyla katılmayı düşünenlerin iyice düşünmesini öneririm, uzun yolculuklar çocukların sıkılmasına sebep oluyor.

5-Balkanlarda meşhur köfte menüsünün ismi “Kebap” olarak geçiyor, bizim İnegöl köfteye benzer bir köfteleri var, lezzetli, porsiyon oldukça büyük, bence deneyin. Yanında bir adet közlenmiş acı biber ve doğranmış soğan getiriyorlar. Yine bir tür “Boşnak köftesi” denen oldukça büyük boyutlu, hamburger köftesi benzer bir köfte var.

Bu pek lezzetli sayılmaz. Tatlı derseniz, burada triliçe ve sütlaç meşhur ama sadece bir yerde yediğim tiriliçe güzeldi, o da bir benzin istasyonu, birkaç yerde yediğim sütlaç rezaletti, yani bir yer öneremeyeceğim, Ama balkan gezisinde tek bir önerim, yolda kuzu çevirme yapılan bir yer var, oraya mutlaka girin ve kuzu çevirme yemelisiniz, muhteşem bir lezzet, uygun fiyat (300 gram hiç kemiksiz kuzu eti, 11 Euro) mutlaka deneyin.

Bu arada, kalacağınız otellerde, kahvaltı düzeni hakkında bilgi vermek istiyorum. Kahvaltıda, genellikle: beyaz peynir, kaşar peyniri, domates, salatalık, haşlanmış yumurta, zeytin bulmak mümkün. Sosis, jambon, salam gibi ürünlerin domuz eti olma olasılığı yüksektir.

6-Özellikle öğle yemeklerinde ve diğer mola zamanlarında, kafileler saçma sapan yerlere (öğle yemeği için tır parkındaki bir rezil ve hijyen olmayan restoranlara veya fiyatların uçuk yani yüksek olduğu yerlere) sokuluyor. Bu yüzden, kesinlikle ve kesinlikle, bir restoran veya kafeterya da, fiyatı görmeden, menü görmeden sakın bir şeyler almayın ve yemeyin, aksi halde kasaya ulaştığınızda, aşırı ve uçuk hesaplar ödemek zorunda kalırsınız. Gerek fiyatlar ve gerekse hijyen yani temizlik tam bir felaket.

7-Her gece ayrı bir otel, sabah bavulu topla, gece tekrar aç, bayağı yorucu olduğu kesin, ayrıca otellerin her biri farklı, bazıları oldukça eski, odalar küçük, özellikle bazılarında asansör olmaması felaket, merdivenli oteller var, otelin resepsiyonuna ulaşmak için 15-20 basamak merdiven çıkmanız gerekiyor, kendiniz çıkarsınız da ya bavullar? Sadece bir otelde, görevli oldukça yaşlı kişiler bavulları oda kapısına kadar taşıdı, bir otelde de kendimiz taşıdık, zordu.

8-Tur görevlisi, yani rehber çok önemli. O kadar çok yerler gezeceksiniz ki, belki bir çoğu hatırınızda kalmayacak ama bunun en büyük sebebi, rehberinizi gerekli donanıma sahip olup olmamasıdır. İyi bir rehber gezip gördüğümüz yerler hakkında size gayet güzel bilgiler verir ve siz oraları asla unutmazsınız, ama üstün körü verilecek bilgiler, bir tarih dersi niteliğindeki bilgiler insanların konsantrasyonunu sağlayamıyor ve anlatılanlar hatırda kalmıyor.

Örnek: “Burası Banya camisi” deniyor, bu kadar. Öte yandan: bu cami ne zaman yapılmış, kim yaptırmış, mimari ve diğer özellikleri nelerdir, yok. Birçok yerde alınan yerel rehberler ise, tam bir şenlik, hani derler ya, figüran, birçoğu zayıf, hatta bizim rehberimizin anlatmasını ısrarla rica ediyorlar. Halbuki kendi yaşadıkları yerler geziliyor.

9-Balkanlar turunun en fedakar insanları şöförleri, inanın saatlerce araç kullanıyorlar ve inanın defalarda kaza riski yaşanıyor. Bu yüzden: mutlaka iki sürücülü turları tercih ediniz, yoksa bir sürücü gerçekten zor.

10-Sonuç: hani klasik bir soru vardır “Tekrar gider misin?” Ben bu soruya net bir yanıt verebilirim. “Hayır” Gerçekten zor bir yolculuk, görülen yerlerin çok küçük bir kısmı, özellikle Adriyatik denizi kıyıları ve Ohrid gölü oldukça güzel ve ilginç, ancak program o kadar yoğun ki, birçok yerde yeterli zaman yok, koşturmak, kısa süreli geziler ve hatta bazen çok uzaktan panoramik manzarayı izlemek zorunda kalacaksınız.

Yunanistan Didimotixo-Dimetoka

dimetoka.genel.1 — Yunanistan Didimotixo-Dimetoka

Trakya bölgesinde bir kasabadır. Ülkemiz Sınırlarına uzaklığı, yalnızca 12 km. dir. Uzunköprü ilçemizin, yaklaşık 20 km. kuzeyindedir. Edirne ili: 50 km. Atina ise, 948 km. Selanik: 437 km. uzaklıktadır. Dedeağaç iline ise, 90 km. uzaklıktadır. İlçenin isminin kelime anlamı “ikiz hisar” ve ya ikiz duvardır.

Ülkemiz sınırlarına, 5 km. uzaklıkta ve Edirne ilimizin sanki uzak bir mahallesi gibidir. Kasabanın içinden: “Kızıl Deli Çay” geçmektedir. Zaten, ilçenin en büyük sıkıntısı, Meriç Nehrinin taşkınlarıdır. Son olarak: 2 Mart 2005 tarihinde, birkaç gün süren sel, bölgeyi etkilemiştir. Ancak: mağazalar ve evler, son 50 yıllık sürecin en etkin sel baskınından, çok fazla etkilenmişlerdir.

İlçe merkezinde, 9 bin kişi yaşamaktadır. Bölgenin hemen yakınında “Didia” ormanı bulunuyor. Batı bölümündeki arazi: çok dağlık ve ormanlıktır.

Buranın diğer öne çıkan özelliği:

Osmanlı Bektaşilerinin en önemli merkezi olan Kızıl Deli Sultan Bektaşi Tekkesinin burada bulunmasıdır. Kızıl Deli Sultan yani Seyyid Ali Sultan hakkında anlatılan bir rivayetten söz etmek istiyorum:” Süleyman Paşa: Rumeli’nin fethine çıkacağı zaman, ordusuna katılmak isteyen Seyyid Ali Sultanı; çok genç olduğu bahisle kabul etmez. Ancak; Seyyid Ali Sultan, ordunun peşini bırakmaz, geriden orduyu takip ederek ilerler.

Ordu: Çanakkale Boğazına geldiğinde, Rumeli’ye geçecekleri yerde mola verirler ve bir gecenin sabahında, Seyyid Ali Sultan uyandığında, bütün ordunun sallar üzerinden ilerleyerek, boğazın karşısına geçtiğini görür ve kendisi, boğazın diğer yanında kalır. Bunun üzerine: Seyyid Ali Sultan; denize doğru koşmaya başlar ve sanki karada koşar gibi, denizin üstünde koşarak, boğazın karşı kıyısına geçer.” Evet, yani sonuçta pek bilimsel yanı yok ama bu bir inanç meselesi.

Seyyid Ali Sultan’ın tekkesi: İlçe merkezinin 4-5 km. uzağındaki Ruşenler köyündedir. Zaten, bölgedeki ilk Türk yerleşim yerleri, bu köy civarıdır. Tekkede: mescit, mezarlık, misafirhane, türbe, aşevi, çeşme bulunmaktadır. Günümüzde: Hıdırellez sonrası, yani 6 Mayıs sonrasında: birçok yerden gelen misafirler, burada uzun yıllara dayalı gelenekleri sürdürmektedirler.

TARİHÇE

Şehir: MÖ.204 yılında, Romalılar zamanında, Roma İmparatoru Trajan tarafından; kenti çevreleyen iki tepe arasında kurulmuş ve eşinin ismi olan “Plotina” ismi verilmiştir. ( 1980’li yıllarda, kentin kurucusu olan imparator Trajan’ın som altından bir büstü, arkeolojik araştırmalar sırasında bulunmuş ve günümüzde Gümülcine Müzesinde sergilenmektedir.)

Ancak, özellikle Bizans döneminin sonlarında önem kazanmıştır. İmparator VI. Yannis Kantakuzenos: 1341 yılında burada imparator ilan edilmiş ve iç savaş sonunda başarılı olması üzerine, 1346 yılında yine burada taç giymiştir.

Burası: 1362 yılında, Sultan I. Murat tarafından ele geçirilmiş ve Edirne şehrindeki saray inşa edilene kadar, 5 yıl kadar bir süre, Osmanlı devletinin merkezi olarak kullanılmıştır. Ancak, burası savaş yapılarak ele geçirilmemiştir. Çünkü: o dönemdeki Bizans imparatoru, kızını Orhan Gazi’ye vermiş ve çeyiz olarak da burayı Osmanlıya bırakmıştır.

Zaman içinde:

Yıldırım Beyazıt, burada doğmuştur. Edirne’deki saray tamamlandıktan sonra ise, Edirne’ye bağlı bir kaza olmuştur. Ama en büyük özelliği, çevresinin avcılığa uygun olması ve ava meraklı Osmanlı Sultanlarının, bu nedenle sık sık buraya gelmesidir.

Takip eden dönemlerde ise, bu şehir: özellikle Yavuz Sultan Selim ve Kanuni dönemlerinde, bir sürgün yeri olarak kullanılmıştır. Hatta: Yavuz Sultan Selim başa geçtiğinde, babası II. Beyazıt’ı, sürgün anlamında, eski taht merkezidir diye buraya göndermiştir.

Yıldırım Beyazıt oğlu Musa Çelebi de, burada oturmuştur. Sultan Süleyman döneminde de, buraya gönderilen, üst düzey yönetici sürgünler bulunmaktadır.

1912 Balkan Savaşları sırasında, Dimetoka, Bulgarlar tarafından işgal edilir. 1913 yılında ise, Osmanlılara geri verilir. Ancak, I. Dünya Savaşı sonunda, henüz savaş bitmeden, Dimetoka bölgesi, Almanya-Avusturya-Osmanlı imparatorluğundan oluşan ittifaka girmesi için, Bulgarlara rüşvet olarak verildi ve Bulgarlar ittifaka katıldılar.

1919 yılında ise, Neuily anlaşması ile, burası, Bulgarlar tarafından Yunanlılara terk edilir. Savaş sonrasında: Dimetoka bölgesinde, bir çok Osmanlı yapısından, yalnızca Çelebi Sultan Mehmet camisi ve Doğan Bey camisi ayakta kalır.

Özellikle: yaz aylarında, ilçenin meydanı çok hareketlidir. Çünkü: burada, birçok kafe bulunmaktadır ve gençler, bu kafelerde otururlar. Hatta: normal bir gün içinde bile, ortalıkta dolaşırken güzel kıyafetler ve makyaj yaptıklarını görünce şaşıracaksınız.

İlçede, az sayıda otel var.

NE SATIN ALINIR

Dimetoka bölgesine yolunuz düşerse: buradan kırmızı bardak, kase veya ibrikler satın alabilirsiniz.

GEZİLECEK YERLER

dimetoka.kale.1 — Yunanistan Didimotixo-Dimetoka

DİMETOKA KALESİ

İlçenin en dikkat çekici bölgesidir. Evliya Çelebinin yazıtlarında: kalenin ilk olarak: Dimo isimli bir Rum kral ve oğlu Doka tarafından yapıldığını ve bu yüzden adının: “Dimodoko” olduğu söylenir. 1359 yılında, Yıldırım Beyazıt döneminde, Hacı İlbey, kaleyi kuşatır. Dimo isimli kral avda iken esir edilir. Doko isimli oğlu ise, teslim olur ve kale ele geçirilir.

Günümüzde, Kızıl-Deli çayının bulunduğu yerde, bölgeye hakim bir tepe üzerinde, kalenin kalıntıları, harabesi görülebiliyor. Kaleye çıktığınızda, dümdüz bir ovada, nasıl bu kadar büyük bir kaya kütlesinin bulunduğuna şaşıracaksınız.

Zaten, eski Dimetoka yerleşimi de, bu kaya kütlesinin üstü ve yamaçlarında kurulmuştur. Buranın uzun süre Osmanlılar tarafından tutulmasının en büyük nedeni de, bu muhteşem ve ele geçirilemez kalenin bulunduğu söyleniyor.

Evliya Çelebi, yazıtlarında kale hakkında: kalenin gayet sağlam olduğu ve en yüksek kısmında ise Padişah Sarayı ile 2 kule (iç kalede Kız kulesi ve Cephane kulesi) bulunduğunu yazar. Ayrıca: o dönemde, Yıldırım Beyazıt Han Camisi başta olmak üzere, bölgede 11 mescit bulunduğunu da belirtir.

Eski kaleye çıkmaya niyetlenirseniz: yol boyunca eski sokaklar, cumbalı ahşap evler ve camiler arasından geçersiniz. Bu durum, uzun yıllar, Osmanlı egemenliğinde kalmış olmanın etkisini, ziyaretçilere hemen hissettirir. Buradaki 2 camiden, biri halen ibadete açıktır. Diğer cami ise, gayet muhteşem bir görünümdedir.

Ancak, bu cami, ibadete açık değildir. Minaresinin bir kısmı çökmüş, hatta tavanı da çökmüş ve sonradan bir şekilde kapatılmıştır. Kaleye, dış kapıdan girerken: duvarlardan birinde, mermer üzerinde, süslü yazılar görülüyor. Yukarı kalede, görülmeye değer bir de padişah sarayı kalıntıları bulunmaktadır. Sarayın küçük köşkleri, odaları ve sofaları bulunuyor.

dimetoka.çelebi mehmet camisi.5.eg — Yunanistan Didimotixo-Dimetoka Çelebi Sultan Mehmet Camisi

ÇELEBİ SULTAN MEHMET CAMİSİ

Dimetoka Beyazıt Camisi de denilmektedir. Çelebi Sultan Mehmet tarafından, 1420 yılında, mimar İvaz Paşaya yaptırılmıştır. İvaz Paşa: aynı zamanda Bursa’daki Yeşil Cami ve Yeşil Türbenin de mimarıdır. Cami: 11 metre yüksekliktedir. Duvarlarının kalındığı: 2 metredir. Balkanlar bölgesinin, en büyük camisi olarak öne çıkmaktadır.

Ancak, caminin yapılması sırasında Çelebi Sultan Mehmet vefat eder ve bu yüzden cami kubbeli değil, çatılı yapılmıştır. Bu şekilde yapılmasının bir nedeni daha var. Cami inşaatı bitmiş, tam kubbeye sıra gelmiştir. Ancak; bu sırada, Anadolu’da Timur istilası görülür.

Bunun üzerine: kubbeyi istedikleri gibi tamamlayamazlar ve acele ile: ahşap-kurşun karışımı bir çatı yaparlar ve savaşa katılırlar. Ancak: bu meşe ağacı ve kurşunla kaplı çatı: 1996 yılında sökülür. Günümüzde, çatı olarak sentetik bir madde konulmuştur.

Çünkü: kurşunlar, rutubet nedeniyle meşe tahtaları çürütmüş ve tahtalar, ağaç kurtları tarafından yenilerek yok olmaya yüz tutmuştur. Caminin yeni yapılacak çatısının: meşe kullanılarak yapılması, kurşun yerine ise, lityum kullanılması düşünülmektedir.

dimetoka.çelebi mehmet camisi.2 — Yunanistan Didimotixo-Dimetoka

dimetoka.çelebi mehmet camisi.4 — Yunanistan Didimotixo-Dimetoka

Yapı: ahenkli bir yapı sunmaktadır. Özellikle: taç kapısı görülmeye değerdir. Yapımında, büyük kesme taşlar kullanılmıştır. Bu caminin diğer en büyük bir özelliği de: başka hiçbir camide bulunmayan ve duvarlara işlenmiş manzara resimlerinin bulunmasıdır. Bu manzara resimlere: caminin duvarlarında taşa işlenmiştir. Gökyüzü ve cennet tasvirleri, daha sonra üzerleri kapatılmış ama, şimdi tekrar ortaya çıkarılmıştır. Renklerin canlılığı ve güzelliği, göz alıcıdır.

Günümüzde: caminin uzun süredir, bölgenin bir deposu olarak kullanıldığı görünüyor. Ayrıca: dış görünüşü de bakımsızlık nedeniyle kötü haldedir. Minaresi: 22 metre uzunluğundadır ve uç kısmı bulunmamaktadır. 1970 yılında meydana gelen deprem sırasında minarenin üst kısmının yıkıldığı söylenmektedir. Ancak, diğer bir söylenti de, Bulgar işgali sırasında, Bulgarlar tarafından yıkıldığıdır.

dimetoka.kilise.1 — Yunanistan Didimotixo-Dimetoka Panagia Eleftherotria Katedral

PANAGİA ELEFTHEROTRİA – KATEDRAL

Kasabanın meydanında, Yunanistan ülkesinin en yüksek katedrali bulunuyor. Niye yüksek? Türkiye’den de görülebilsin diye, bu kadar yüksek yapmışlar. Oysa, bizim ülkemiz, bu katedralden, yalnızca birkaç adım ötede. Katedral yapısının hemen önünde ise: burnu ülkemize dönük şekilde yerleştirilmiş bir savaş uçağı bulunuyor. Sanırım tüm bunlar: yıllardır, ülkemizin hemen dibinde yaşayan Yunanlıların, ülkü yönetimi tarafından moralman güçlü tutulması amacıyla yapılmış hamlelerdir. Elbette, bunun karşılığı var, ülkemizde, özellikle Trakya bölgemizdeki birçok askeri birliğin girişindeki toplar, her ne kadar süs olarak konulmuş olsa da, namluları Yunanistan’ı göstermektedir.

SESSİZ HAMAM

Burası: ilginç bir yer. Avrupa’nın en eski hamam yapısı olarak önem kazanıyor. Yapının içinde; sesin gayet net olarak iletildiği, küçük borucuklar var. Bunların, diğer yandan, ses için değil, hamamın içindeki nemin dışarı atılması için yapıldığı da söyleniyor. Ama, gerçek olan şu ki: “ yapı içinde, en kısık sesle olan konuşmalar bile, uzaktan duyulabiliyor.” Günümüzde halen kullanılmaktadır.