Asarcık, Samsun il merkezine 44 km uzaklıktadır. Ancak bu yol çok virajlı olması ve zor bir yol olmasıyla tanınıyor. Buraya ulaşmak için Kavak ilçesinden geçen 73 km lik yol tercih ediliyor. Bu yol üzerinde: tavuk üretme çiftlikleri ve kireç torbalama fabrikası vardır. Asarcık, Havza arası uzaklık: 60 km.
TARİHİ
Zaman içinde Çarşamba ilçesine yerleşmiş olan bir kısım Kırım Türkünün ve Kafkas Türk kavmi olan Çerkezlerin buraya yerleşmesiyle bölge hareketlenmiş ve canlanmıştır. Bölgede bulunan mimari eserler, 16’ncı yüzyıl öncesi dönemlere aittir.
Cumhuriyet öncesinde bu yörede, yakın çevrede olduğu gibi Rumlar bulunmaktadır. Ancak Rumlar, mübadele nedeniyle buradan ayrılmışlardır. Rumların yaşadıkları mezralar, bölgede yaşayan Türkler tarafından Rumca isimlerle adlandırılmıştır. (Galyoslar, Moskoflar, Papazlar gibi)
Birinci Dünya Savaşı döneminde, Rumlar, çok sayıda çeteler kurarak bölgede yaşayan Türklere saldırmışlardır. Bunun üzerine Asarcık Kuva-yi Milliye hareketi başlamıştır.
Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk, Samsunlu Topal Süriye adlı bir kişiyi Teğmen rütbesiyle bölük komutanı olarak Asarcık ve civarına gönderir.
Ayrıca Giresunlu Topal Osman da Asarcık’ta Rumlarla mücadele eder. Savaşın ardından, mübadele nedeniyle Rumlar tarafından boşaltılan yerlere Türkler yerleştirilir.
1877-1878 Osmanlı Rus harbi sonrasında Kafkasya’dan göç ederek buraya gelen bir gurup Çerkez, günümüzde ilçe merkezinde bulunan bir köye yerleştirilirler. Çerkezler için burada devlet tarafından birçok konut yaptırıldı.
Bu köy (Biçincik köyü) ormanlık alanın kesilmesi sonucu açılan alandan oluşur. Kesim işi, biçmek anlamında söylendiğinden, Çerkezlerin yerleştirildiği bu köye Biçincik ismi verilmiştir. 1987 yılında Asarcık’a bazı köyler bağlanmış ve 1989 yılında Belediye Teşkilatı kurulmuştur.
Biçincik merkezde bulunan Muhtarlık Binası, Asarcık Belediye binası olarak kullanılmaya başlanmıştır. 2006 yılında ise yeni Belediye Binasına taşınmıştır.
ATATÜRK VE ASARCIK
Kurtuluş savaşının kazanılmasından sonra; yöreye gelen Atatürk’ü, Karakolda Jandarma eri olan Osmancıklı Mehmet Çetin ayağında çarıkla karşılar. Atatürk ona “Asarcık’ta Jandarma Komutanı olup bölgedeki Rumları temizlemesini” emreder.
Mehmet Çetin, Asarcık’ta subay olur ve Kavak ilçesinin de bölük komutanı olur. Bu bölgede, Rumlarla en iyi mücadeleyi Mehmet Çetin verir. Ayrıca, 1954 yılında Biçincik köy meydanına 2 km uzaklıktan su getirterek bir çeşme yaptırır.
GENEL
Asarcık, Türkiye’nin en küçük ilçelerinden biridir. İlçeye yaklaşırken yüksek bir tepeden bakıldığında: ağaçlarla bölünmüş geniş araziye serpiştirilmiş evler ve arazinin ortasından geçen otoyol ve kenarındaki tarihi caminin minaresi görülür.
İlçenin çevresini oluşturan köyleri, genellikle dağların eteklerine yerleşmiş durumdadır. Dağların ve bu köylerin yerleştikleri alan “hisar” biçiminde olduğundan ilçe “Hisarcık” ismini almıştır.
Asarcık merkezi ve diğer köylerin yerleştiği alan ise, küçük düzlük ve tepeciklerden oluşur. Zaman içinde Hisarcık ismi “Asarcık” olarak değişerek günümüze ulaşmıştır.
İlçede tipik Karadeniz iklimi görülür. İlçe merkezinde tam ortada büyük bir süs havuzu bulunur. Havuzun çevresinde ise restoranlar ve dükkanlar bulunur.
NE YENİR
Buraya yolunuz düşer ve yöresel lezzetlerden tatmak isterseniz, ilk öneri “Çerkez tavuğu” veya “Kaz tiridi” (yufkası) olur.
ZİRET ŞENLİKLERİ
İlçe merkezinde Akyazı mahallesi ve Emirmusa mahallesinde her yıl Kurban bayramında geleneksel Asarcık Ziret Şenlikleri yapılmaktadır.
PANAYIR
Her yıl Eylül ayında düzenlenen ve halkın büyük ilgi gösterdiği panayırda: at yarışları, yağlı güreş müsabakaları ve halk konserleri düzenlenir.
Büyük bir Pazar kurulur, çevre il ve ilçelerden büyük rağbet görür, panayır boyunca ilçede hareketlilik yaşanır.
GEZİLECEK YERLER
GÖKGÖL CAMİSİ
İlçe merkezine bağlı Akyazı köyündedir.
1180 yılında ahşap olarak yapılmıştır. Eski Cuma camii olarak kullanılan camiye, giriş kuzeyde bulunan çift kanatlı ahşap kapıdandır. Giriş “U” şeklinde, önceleri ahşap, sonradan tuğla malzemeyle yapılan son cemaat yerine açılır.
Caminin iç mekanında: doğu-batı doğrultusunda, ahşap çerçeveli, dikdörtgen şeklinde, iki küçük pencere son cemaat yerine açılır. İkinci bir kapı ile, caminin ana bölümüne girilir.
Duvarlar tamamen ahşap malzemeden yapılmıştır. Sonraki yıllarda yapılan onarımlarda ise verniklenmiştir.
Birinci kat tavanını: mihrap eksenindeki iki direğe oturan, iki kalas taşır. Bu kalaslar: caminin güney yönünde dış cepheye kadar uzanır. Ahşap taşıyıcı direk, alttan yivli, üstten geometrik desenler ile şekillendirilerek, sütun görevi görür.
Bu taşıyıcı direklerin iki yanında, oyma teknikli bir rozet vardır. Doğudaki direğin yanına denk gelen kalasın üzerinde Osmanlıca oyularak yazılmış onarım kitabesi vardır ve bunun üzerinde: 1870 tarihli ve Hacı Sofu Hasan Usta ismi yazılıdır.
Mihrabın sağında minber, solunda kürsü bulunur. Birinci katta son cemaat yerinin solundaki ahşap merdivenle ikinci kata çıkılır.
İkinci kata bir kapıdan girilir. Kapı: çift kanatlı ve ahşaptır. İkinci kat: yonca şeklinde, mahfil özelliği gösterir.
Canimin en önemli özelliği: çift kanatlı ahşap kapılardaki sanat özelliği taşıyan el oyma işçiliktir. Her iki katın girişindeki, çift kanatlı ahşap kapılar özenle işlenmiştir. Birinci katta bulunan taşıyıcı direklerdeki oyma ahşap işçiliği, Türk ahşap oymacılığının tüm özellik ve güzelliğini yansıtır.
İkinci kat yonca biçimindedir ve bu değişik mimari olgu, bu camiyi, yöredeki diğer camilerden farklı kılar. Cami, kırma çatılıdır, alaturka kiremitlidir.
Caminin çevresinde 3-4 yüz yıllık mezarların bulunduğu kalabalık bir mezarlık vardır. Çok geniş bir alana yapılmış olan mezarlığın yanındaki caminin ön kısmında: 1-2 dönümlük boş bir arazi üzerinde şadırvan görülür.
Bu çim alanda: her yıl Kurban Bayramının 2’nci gününde yapılan Ziret günü olarak bilinen şenlik düzenlenir.
KOŞACA CAMİSİ
Cami, il merkezine bağlı Koşaca köyünde, oldukça büyük bir mezarlık içindedir.
Tamamen ahşap malzemeden ve yığma olarak yapılmıştır. Kitabesi yoktur, bu yüzden hangi tarihte ve kim tarafından yapıldığı bilinmez. Mimari üsluba bakılarak, 17’nci yüzyılda yapıldığı ve süslemelerin ise 18 ile 19’ncu yüzyılda yapıldığı tahmin edilmektedir.
Camiye, kuzeyden çift kanatlı, oldukça süslü bir kapıdan girilir. Girişten itibaren; yapıyı “U” şeklinde dolaşan, mihrap duvarına kadar uzanan, balkon şeklinde bir çıkması olan mahfel bulunur.
Süsleme yönünden, kendine has bir özellik taşır. Kökboyası ile yapılmış kalem işi ve oymaların boyanması ile elde edilmiş süslemeler görülmeye değerdir. Süsleme işini yapan Nakkaş Said Usta, Bekdemir köyü camisindeki nakışları çok beğenmiş ve kendi üslubuyla Koşaca Camisine nakşetmiştir.
Tavanın altında, dört cepheyi boydan boya dolaşan üzüm salkımlarından oluşan naturmonrtlar bulunur. Mihrap duvarında, dikdörtgen ve dairesel çerçeveler içerisine yerleştirilmiş Kelime-i Tevhid, Allah, Muhammed ve Halife adlarının bulunduğu panolar vardır.
AYAKLIALAN KİLİSESİ
İlçe merkezine 20 km uzaklıktaki Ayaklıalan köyü tepesindedir.
650 yıllık olduğu tahmin edilen kilise, Rumlardan kalmıştır. Yapı: yığma yapım sistemiyle inşa edilmiştir. Malzeme olarak kesme taş ve moloz taş kullanılmıştır.
Cephe bitimleri, kapı ve pencere söveleri, sütunlar ve taşıyıcı kemerler kesme taş ile yapılırken, beden duvarlarında moloz taş kullanılmıştır. Çatı örtüsü günümüze ulaşmamıştır.
Tonoz örtüye sahip olduğu tahmin edilmektedir. Doğu cephesinde üç apsis vardır. Apsislerde birer mazgal penceresi bulunur. Batı cephesinde bulunan kapı boşluğundan iç mekana girilir. Kapı çevresi, kademeli kesme taş söve ile süslenmiştir. Kesme taşlar ve silmelerle belirginleştirilmiştir.
Kapı üzerinde, kesme taştan bir lento bulunur. Lento üzerinde yuvarlak kemerli bir alınlık bulunur. İç mekanda: sütunlar günümüze ulaşmadığından kesin bir bilgi yoktur.
Yan duvarlara bitişik payeler arası, kemerlerle geçilmiştir. Kemerlerin eksenlerinde mazgal pencereler vardır. Zemin örtüsü, kaçak kazılar nedeniyle fazlaca tahrip edilmiştir.
Samsun Ladik ile ilgili gezi yazım için Ladik