Elazığ Arıcak, Elazığ il merkezi arası uzaklık 77 km dir. Bu yol kara yolu ile olan uzaklıktır. 2015 yılında Ağın-Elazığ kara yolunda Keban baraj göleti üzerinde Türkiye’nin 4’ncü büyük asma köprüsü yapılarak kara yolu ulaşımı sağlanmıştır. Ama Keban baraj gölü üzerinden Ağın ile Elazığ arasında feribot ulaşımı da vardır. Ağın, Keban arası uzaklık: 38 km.
TARİHİ
Yörede, Keban barajı öncesinde yapılan kurtarma kazılarında: Yontma Taş devrinden Bizans dönemine kadar birçok medeniyete ait kalıntılar bulunmuştur. Romalılar bölgede kale karakolları kurmuştur. Böylece bölgeyi denetlemişlerdir. Malazgirt zaferinden sonra, bölge Mengüceklerin eline geçmiştir. 1220 yılında Anadolu Selçukluları, 1514 yılında Osmanlı hakimiyeti görülür. Osmanlı döneminde Ağın, Kemaliye’ye bağlı bir ilçedir. Cumhuriyet döneminin ardından ise, Keban ilçesine bağlı bir bucaktır ve 1954 yılında İlçe olmuştur.
Peki neden “Ağın” ismi ? Toprağının beyaz olması nedeniyle AĞ YURT anlamına geldiği ifade edilir. Türkçede: akıcı, cereyan anlamına gelir.
GENEL
İlçe Elazığ il merkezinin kuzey batısındadır. İlçenin en büyük özelliği: topraklarının üç tarafının bir hilal şeklinde Keban Baraj gölü ile çevrili olmasıdır. Keban baraj gölünde 70 km kıyı şeridi vardır. İlçe engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Büyük dağlara rastlanmaz. Rakımı ortalama 955-1005 metre arasındadır. Ormanlık saha yoktur. Yörede Keban baraj gölü nedeniyle yumuşak bir iklim görülür. Buna göre yazlar kurak ve sıcak, kışlar ise ılıman geçer. Ağın sürekli dışarıya göç vermiş ve vermektedir. Çünkü yörede tarım alanları ve hayvancılık sahaları atıl durumdadır. Ayrıca tarım alanlarının büyük kısmı, Keban baraj gölünün altında kalmıştır. Yazın ilçenin nüfusu aşırı şekilde yükselir.
NE YENİR
Buralara yolunuz düşerse, mutlaka “Ağın Leblebisi” tadın ve hatta gerek kendiniz ve gerekse yakınlarınız için hediyelik olarak alın, buradaki leblebi gerçekten ilginçtir.
GEZİLECEK YERLER
SÜLÜK GÖLÜ
İlçe merkezine bağlı Balkayası köyüne 3 km uzaklıktadır. İlçe merkezine uzaklığı ise 16 km dir.
Burada iki göl vardır. Göllerin doğallığı ve güzelliği ilgi çeker. Sülüklü göl, içinde bulunan Sülükler nedeniyle bu ismi almıştır. Tektonik göl, yeraltı kaynaklarından ve dağdan gelen sularla besleniyor. Derinliği 4.5 ile 6.5 metre arasında değişiyor.
Gölde: aynı zamanda karabatak, angut, sığırcık kuşları ve yaban ördekleri bulunuyor. Sülük gölü kıyısında: dinlenme alanları bulunur. Bu alanlara: Ağın Kaymakamlığı tarafından çeşmeler yapılmış, banklar ve barbeküler yerleştirilmiştir. Göl kıyısında çadırlı kamp yapmak ta mümkündür. Bence buralara yolunuz düşerse mutlaka gidin ve bu saklı cenneti görün.
AĞIN NEKROPOLÜ
Keban baraj gölü suları altında kalan, Ağın’ı Pağnikköy’e bağlayan vadinin ucundaki “Nekropol” sahasında 1968-1971 yılları arasında kurtarma kazıları yapılmıştır.
Kazılarda yamacın kalkerli yüzeyine oyulmuş mezarlar açığa çıkarılmıştır. Uzun süre kullanıldığı anlaşılan mezarlar, kayaya oyulduktan sonra üzerleri ayrıca plaka taşlardan parçalı kapaklar yapılarak örülmüştür. Mezar buluntuları olarak değişik tipte gözyaşı şişeleri, oval karınlı, ince boyunlu gözboyası şişeleri, altın bilezik, küpe, yüzük, diadem yaprakları ve Traianus, Antoninus Pius ve Commmodus dönemlerine ait sikkeler bulunmuştur. MS 2’nci yüzyıla tarihlenen Nekropol’ün zenginliği vadi boyunca uzanan yerleşim yerinin önemli bir Roma dönemi yerleşimi olduğuna işaret etmektedir.
HASTEK KALESİ
İlçe merkezine bağlı Yenipayam köyündedir. Kalenin büyük bölümü Keban Baraj gölü altında kalmıştır. Bu yüzden: kaleye sadece kayıkla göl üzerinden ulaşmak mümkündür.
Kale hakkında net bilgiler yoktur. Ancak kalenin bazı araştırmacılara göre muhtemelen MS 1’nci yüzyılda yapıldığı, Roma imparatorluğunun doğu sınırındaki bir karakolu olduğu tahmin edilmektedir. Bir başka tahmin de, kalenin 1018 yılında, yöre halkı tarafından Türk akınları ya da Bizans saldırılarından korunmak için yapıldığı yönündedir.
Burada kale ile ilgili ilginç bir özellikten söz etmek gerek, zaten bu hikaye nedeniyle kaleye duyulan ilgi daha da artıyor. Bu yazıt: 118 yıl önce Hastek kalesi ile ilgili ilk araştırmayı yapan Berlinli Eski Çağ tarihçisi Haunt tarafından kale içerisinde bir kaya bloku üzerinde kazınmış olarak bulmuştur. Yazıt Latincedir ve 11 satırdan oluşur. Yazıtı tercüme eden Haunt: dönemin yerel kralının, ölen eşine duyduğu sevgiyi Hastek kalesinde hüzünlü bir mektup ile ortaya çıkardığını vurgulamıştır. Bu vezinli yazıt: bir prenses ya da kontese yazılmıştır. Prenses ya da kontesin muhtemelen, Orta Anadolu’dan Hastek bölgesine getirilmiş bir gelin olduğu düşünülmektedir.
Yazıt şöyledir “ Burada vaktiyle evlenerek memleketime getirdiğim; iyi duygular taşıyan Athenais yatıyor. Bu mezarın önünden gelip geçenlerden, onu bir gül ile ya da başka bir çiçekle onurlandırana, tüm göksel güçler bağışlayıcı olsun. Fakat eğer bir başkası mezara zarar vermek amacıyla gelirse, tüm yer altı tanrıları ona kötülük yapsın.”
Evet bu yazıtı: babasıyla aynı adı taşıyan Aeimaries’tir. Kendisi kısa bir hayat sürmüş olan eşini çok sevmiştir.
Sonuç nedir derseniz, ben bu kaleye gidemedim, kayıkla ulaşım oldukça zor, kaleye gidemediğim gibi bu yazıt hala kalede duruyormu, varmı yokmu onu da bilmiyorum, yazıtın bir fotoğrafı bile yok, umarım bu satırları okuyan birileri kaleye gider, o yazıtı bulur, resmini çeker ve bizlerle paylaşır. Gerçekten, tarih sahnesinde oldukça büyük aşklar var ama bu tür bir yazıt, büyük bir aşkın kanıtı olması nedeniyle ilgi ve merak çekiyor.
Gelelim kalenin yapısına
Kale, baraj gölüne inan kayalıkların, alttan itibaren kat kat oyulmasıyla yapılmıştır. 3 katlıdır. Bu katlar birbirine gizli geçitlerle bağlanmıştır. Her katta: geniş bir salon ve depoyu andırır odalar ve bunları birbirine bağlayan dar galeriler vardır. Ayrıca: yer yer havalandırma bacaları, ışık alma veya korunma için yapılmış mazgal delikleri bulunur.
ROMA DEVRİNDEN KALMA MEZARLAR
İlçe merkezine bağlı Bademli köyü çevresindedir.
Roma dönemine ait olduğu bilinen yüzlerce oyma kaya mezar vardır. Kaya mezarların genişliği 2 ile 2.5 metre arasındadır. Stil olarak: Urartu kaya mezarlarına büyük benzerlik gösterir. Mezarların girişleri, 90 x 60 cm ebatlarındadır. Yükseklikleri ise yaklaşık 1.90 metredir. Mezarların Roma döneminden kaldığı düşünülüyor.
Çünkü Roma döneminde burada bir yerleşim yeri varmış. Bölge Sit alanı ilan edilerek koruma altına alınmıştır, umarım en kısa zamanda resmi arkeolojik kazı çalışmaları yapılır.
TARİHİ YAPI KALINTISI
İlçe merkezine bağlı Beyelması köyünün yaklaşık 2 km kuzeybatısındadır.
Ağın-Beyelması köy yolunun 200 metre kuzeyindedir. Eğimli bir yamaç üzerindedir. Yöre halkı tarafından yapı: “Köşne Kilisesi” diye tanınıyor. Yapının üst yapısı tamamen çökmüş, sadece kuzey duvarı ayaktadır. Güney duvar tamamen yıkılmıştır. Doğu ve batı duvarları ise kısmen sağlam kalabilmiştir. Kuzey duvarında 4 adet kemerli pencere boşluğu bulunur. Muhtemelen giriş kapısı batı duvarındadır. Ancak tarihi yapı içinde kilise özelliklerini yansıtan herhangi bir buluntu görülmemiştir.