Burdur Altınyayla; İlçe Fethiye-Denizli karayolu üzerindedir. Altınyayla ilçesi, il merkezi Burdur’a 125 km uzaklıktadır. Altınyayla, Antalya arası 144 km. Altınyayla, Fethiye arası 90 km. Altınyayla, Denizli arası 120 km. dir.
TARİHİ
Yörede MÖ 3 binli yıllardan itibaren Anadolu’da hüküm sürmüş olan birçok uygarlık hakimiyet kurmuştur. Bölgenin eski ismi “Dirmil” dir.
Cybria, Bubon, Balbura üçgeni arasında kalan bölgenin, Üç Meşe denen yerin kuzeyindeki yerli halkın “Gavur Beşiği” dediği alan, Dirmil’in çok eskiden itibaren bir yaşam alanı olarak kullanıldığının kanıtıdır. İlçe toprakları, Batı Torosların geçit vermez dağlarıyla ve yükse platolarıyla kapalı olduğundan, uzun yıllar göçerlerin yurdu olmuştur. 1839 yılında Tefenni kazasının kurulmasıyla, yöre aynı kazaya bağlı olarak idare edilmeye başlanmıştır. Bu tarihlerde, Dirmil, yoğun göç alarak kalabalık bir merkez haline gelmiştir. Tarihi süreç içinde, ilçe özellikle tarım ve hayvancılık alanında birçok meslek erbabı yetiştirmiştir. Birinci Dünya Savaşında, bölgede herhangi bir işgal görülmez. Ancak 1911-1922 yılları arasında, Dirmil kazasından savaşlara katılan birçok insan şehit ya da gazi olmuştur. Çanakkale savaşlarında ve Yemen de her sülaleden en az bir kişi savaşmış ve çoğu da geri dönmemiştir. İlçe 1990 yılında “Altınyayla” ismini almıştır.
GENEL
Yüzey şekilleri açısından karmaşık bir özellik gösterir. İlçe merkezinin rakımı 1250 metredir. Güney batıda Maşta ve Pırnaz köyleri arasında kalan Boncuk dağı, yörenin en yüksek dağıdır ve 1600 metre yüksekliktedir. Eğim son derece yüksek olduğundan dağa tırmanmak oldukça zordur. İlçe toprakları akarsular bakımından zengindir. Bölgedeki akarsular, farklı su yollarından akarak Akdeniz ve Ege denizine dökülür. Akarsu rejimleri, iklime bağlı olarak düzensizdir. Bazı akarsular yazın kurumaktadır. Yöre, kaynak suları bakımından da oldukça zengindir. Özellikle Esmerpınar denen yer, yaz döneminde insanların içme suyu temin ettikleri başlıca yerlerden birisidir.
Yörede Akdeniz iklimi hüküm sürer. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlı geçer.
GELENEKSEL ALTIN SİPSİ, YAĞLI GÜREŞLERİ, KÜLTÜR MANTARI VE KÜLTÜR SANAT ETKİNLİKLERİ
Her yıl Temmuz ayında yapılır. Kırkpınar güreşlerini takip eden hafta yapılan Dirmil güreşleri, 23 yıldır geleneksel olarak sürdürülmektedir. Kırkpınar yağlı güreşlerinden bir hafta sonra yapıldığı için tam anlamıyla Kırkpınar’ın rövanşı olan Altınyayla Güreşleri hem çok sayıda güreşçinin müsabakasına sahne olur, hem de Ege bölgesi yoğunlukta olmak üzere Türkiye’nin dört bir yanında gelen sporseverlere güzel bir gün yaşatıyor.
SİPSİ
Sipsi, ülkemizin değişik yörelerinde kullanılan bir tür nefesli çalgıdır. Sipsi: ova ve derelerde yetişen su kamışından imal edilir. En önemli kısmı “Cuk Cuk” adı verilen ağız kısmıdır. Dirmil sipsisi, gerek kullanılan malzeme ve gerekse büyük ustaların vermiş oldukları ses tonu nedeniyle, diğerlerinden farklıdır. Curayla kullanıldığında muhteşem bir ikili olur.
Sipsi Anıtı
Teke yöresinin simgelerinden olan yöresel müzik aleti sipsi, ana vatanı Altınyayla ilçesinde, ilçe meydanına konulan dev “Sipsi” kaidesiyle ölümsüzleştirildi.
ALTINYAYLA MEHMET TUĞRUL MESLEK YÜKSEK OKULU
Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesine bağlıdır. 2015 yılında kurulmuştur. İlçe merkezine 1 km uzaklıkta, Altınyayla-Burdur karayolu üzerindedir. Binanın yapımı, hayırsever Mehmet Tuğrul tarafından sağlanmıştır. Bina tamamlandıktan sonra, eğitim binası ve arazisi Mehmet Akif Ersoy Üniversitesine devredilmiştir.
GEZİLECEK YERLER
Altınyayla ilçesinde tarihi ve turistik yerler maalesef kısıtlı, tarihi birkaç yer var ama o yerler hakkında bilgiye ulaşamadığım için yazmadım, sonuçta tarihi ve turistik bir yeri görmeye gittiğimizde elbette ora ile ilgili bilgi sahibi olmak, gezip gördüğümüz yerleri daha anlamlı kılıyor, bilgi olmayınca da elbette anlamsız.
BALLIK ARDICI
Ballık (Maşta) köyü Marş Beli mahallesindedir. Köy ilçe merkezine 24 km uzaklıktadır. Karanlıkdere kanyonuna doğru giderken, 3 km sonra sağ tarafta, meyilli ve terk edilmiş bir tarladadır. Ağaca verilen isim “Ballık Ardıcı” dır. Gövde çapı 2 metre, çevresi 6.10 metredir. Boyu 10 metreden fazladır. Ağacın yaşının 1200 yıllık olduğu düşünülmektedir. Ballık köyü halkı bu ağacı sevmekte ve korumaktadır.
TABİAT ANITI SEDİR AĞACI
Ballık köyü yakınlarında, yaklaşık 4 km uzunluğundaki karanlık dere kanyonunun “Batı Toros” olarak bilinir, bölgede Türkiye’nin en kaliteli sedir ağaçları yetişmektedir. Bunlardan, karanlık dere kanyonu girişindeki sedir ağacı 1996 yılında “Tabiat Anıtı” olarak tescil edilerek koruma altına alınmıştır. Sedir ağaçları, Lübnan, Himalaya ve Kıbrıs bölgelerinde bulunur, iğne yaprakları genellikle dört köşedir ve yatay kesitlerinde bitişik iki adet reçine kanalı bulunur. Boyları 40 metreye, çapları ise 3 metreye kadar ulaşabilir. Buradaki sedir ağacının uzunluğu 49 metredir. Çevresi 7.22 metredir.
