Oldukça küçük ve güzel bir yöredir.
ULAŞIM:
Kırıkhan-Reyhanlı arasındaki uzaklık: 40 km. Kırıkhan-Hassa arasındaki uzaklık: 40 km. Kırıkhan-Antakya arasındaki uzaklık: 40 km. Kırıkhan-İskenderun arasındaki uzaklık: 40 km.
Kırıkhan-Suriye sınırı arasındaki uzaklık: 30 km. Cilvegözü sınır kapısı, ilçeye: 55 km. uzaklıktadır.
TARİHİ:
Bölgenin tarihi, 3000 yıl öncelerine kadar dayanmaktadır. Bölgede: Akad, Huri, Hitit, Asur ve Pers uygarlıkları görülür. Özellikle: Alaybeyli köyü ve civarında: bu uygarlıklara ait buluntular görülmektedir.
Antik dönemde: yöre, bir güvenlik ve haber alma merkezi olarak düşünülmüştür. Halen, bölgede, sıra sıra dizili, 34 tescilli höyük bulunmaktadır.
Yabancı ve Osmanlı kaynaklarında, Kırıkhan adına rastlanılmıyor. Takip eden dönemde, 1924 yılında ilçe merkezi olan Kırıkhan, uzun yıllar süren, Fransız işgali yıllarından sonra, 1939 yılında, Türkiye Cumhuriyeti yönetimine girmiştir.
Kırıkhan adının nereden geldiği yönünde yapılan araştırma sonuçlarına göre ise: ticaretin yoğun olduğu yıllarda, kervanların konaklaması için yapılmış olan 40 han, bu yörede bulunmaktaymış. Bir başka söylentiye göre ise: yörede bulunan iki hanın, oldukça bakımsız ve kırık-dökük olmasından, bu yöreye “Kırıkhan” ismi verilmektedir.
GENEL:
Bölgede, tipik Akdeniz iklimi görülmekte olup, kışları ılık ve yağmurlu, yazları sıcak ve kurak geçiyor. Halkın büyük kısmı: çiftçilikle uğraşmakta olup, seracılık öne çıkmaktadır. Kırıkhan ekonomisi: tarıma dayalıdır.
GEZİLECEK YERLER:
ARİFE REŞATOĞLU KONAĞI:
Yapı, taş örgü duvarlıdır. Tek katlı ve beton damlıdır. Köşelerinde beton kolonlar vardır. Yapının ön cephesinde, kemerli dört tane pencere bulunur. Pencerelerin kenarları ve üzerleri kesme düz taşlarla kaplıdır.
Giriş kapısı ahşaptır. Kapının sağında ve solunda işlemeli gömme taş sütunlar bulunur. Çatı ve bina duvarları, köşelerde bulunan köşebentler ile birbirine bağlanmıştır. Yapının arka kısmında bir ek kısım vardır.
ALİ RIZA KAHYAOĞLU KONAĞI:
Yapı 2 katlıdır. Çatı örtüsü ahşap üzeri kiremitlidir. Yapının alt ve üst katlarında, binanın girişinde, sütunlarla taşınan dışa taşkın balkonlar bulunur. Balkonların yan korkulukları taştır ve bitkisel bezemelerle oyularak işlenmiştir.
Ana kapı girişinin üstü ve pencere üzeri, kesme taşlardan kemer oluşturularak örülmüştür. Alt katın cephesinde dört, üst katta ise iki pencere vardır. Binanın dış cephesi, sarı renkte boyanmıştır.
TURHAN VURAL KONAĞI:
Yapı 2 katlıdır. Betonarme, ahşap çatılı ve kiremit kaplıdır. Alt kat işyeri üst kat ise konut olarak kullanılır. Ön cephede bulunan giriş, ahşap bir kapıdan sağlanır. İkinci katın ön cephesinde bir balkon vardır, dışa bakan dört pencere bulunur. Binanın yan cephelerinde küçük pencereler görülür.
KIRIKHAN NURİYE ULVİYE CİVELEK HALK KÜTÜPHANESİ:
Yapı Kurtuluş Mahallesi Eski Hükümet Konağı ile Ermeni kilisesi arasındadır.
Kare planlıdır, yığma yapım tekniği uygulanarak yapılmıştır.
Giriş kapısı kemerlidir ve üstünde 1931 tarihi yazılıdır. Binada dikdörtgen formlu zemin kat pencereleriyle kemerli tepe pencereleri bulunur.
İLÇE MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ BİNASI:
Fransızların Hatay’ı işgal ettikleri dönemde, 1925-1930 yılları arasında Kaymakamlık binası olarak kullanılmıştır. İki katlı yapı taştan yapılmış kare planlıdır. Yuvarlak iki sütun, antreye girişi sağlar.
Alt kata 4 basamaklı merdivenle çıkılır. Kemerli kapıların üzerinde üçgen alınlık, ortada yuvarlak pencere, balkonun iki yanında kapılar bulunur. Alınlığın altında mavi, sarı, yeşil ve kahverengi karo süslemeleri ilgi çeker.
DARB-I SAK KALESİ:
Kırıkhan merkez kuzeyinde, Alaybeyli köyünün hemen önündeki tepede kuruludur. Kırıkhan merkeze 4 km uzaklıkta Hassa karayolu üzerindedir.
Derb veya Darb (El-Darb) Arapça “geçit-yol” demektir. Sak ise “dağ eteği, vadiye bitişik kısım, yamaç” anlamına gelir.
Darb-ı Sak kalesi: MÖ 333 yılında Pers Kralı Darius’un, Büyük İskender’e karşı İssos savaşından hemen önce karargah kurduğu bir yerdir. Daha sonra burada kale yapılmıştır.
1084 yılında Anadolu Selçuklu Sultanı Süleyman Şah, Antakya’yı fetih ettikten sonra, bu kaleyi de ele geçirmiştir.
Takip eden dönemde ise, Antakya Haçlı Prensliğinin önemli bir kalesidir.
Belen geçidinin kuzey girişinin güvenliğini sağlamak için yapılmıştır.
Kale Bizans döneminde “Dağlılar” ya da “Çobanlar Şatosu” diye isimlendirilmiştir.
1268 yılında Baybars tarafından fetih edilmesinden sonra kalenin önemi azalmıştır.
Ören yerinde gezi:
Günümüzde, kalenin büyük bölümü taş yığınıdır. Sadece birkaç yer günümüze ulaşmıştır.
Köprü:
Kale, kuzeyden bir hendek ile Alaybeyli köyünün bulunduğu sırttan ayrılmıştır. Hendeğin üzerine: 3 gözlü bir köprü yapılarak bağlantı sağlanmıştır. Köprüden, kalenin girişine doğru bir tonozlu küçük yeraltı geçidi bulunmaktadır.
Bu yapıların yani köprü ve tonozlu geçidin haçlı dönemine ait olduğu düşünülmektedir.
Su Kemerleri:
Darb-ı Sak kalesine, kuzey-batı istikametinden su getirmek için su kemerleri yapılmıştır. İki katlı olarak yapılan kemerlerin, birinci katının yüksekliği 4 metre genişliği ise 2 metredir.
Su kemerlerinin ikinci katı 6-7 metre arasında değişen yüksekliğe sahiptir, genişliği ise 3 metredir. Yontma taştan yapılan kemerlerin birinci katı tamamen sağlam ve korunmuştur. İkinci katın olduğu bölümde çeşitli tahribatlar vardır.
Çeşme:
Kesme taştan yapılmış çeşme, mozaik kaplıdır. Çeşmenin kemerinin üstünde inşa kitabesi bulunmaktadır. Kitabeye göre, çeşme 1896 yılında Mustafa Şevki Paşa tarafından yaptırılmıştır.
Türbe:
Batıdadır. Beşik tonozlu dört mekandan oluşur. Kalenin barınak kısımlarının tadilat yapılarak türbe haline dönüştürüldüğü tahmin edilmektedir. Burada yani türbede Mustafa Şevket Paşa’nın mezarı bulunmaktadır. Mezar kübik formludur. Baş ve ayakucunda iki şahide bulunur.
Ortada ise: Beyazıd-i Bestami’ye atfedilen yeni yapılmış, ahşap bir sanduka vardır.
BEYAZIT-I BESTAMİ MAKAMI:
Darbısak kalesinin içindedir.
19’ncu yüzyıl sonlarında ise, buraya Karamürselzade Mustafa Şevki Paşa tarafından İslam evliyalarından Beyazıd-ı Bestami adına bir cami ve ziyaret yeri yaptırılmıştır.
Beyazıd-ı Bistani: ünlü bir İslam alimi ve mutasavvıftır. Halk tarafından “Beyazıt Bostan” diye anılır.
İran’ın Bestami kasabasında 804 yılında doğmuştur. İlk derslerini burada zamanın büyük alimlerinden almıştır. 30 yaşlarında Bestami kasabasından ayrılarak Kırıkhan’a gelmiş ve MÖ 333 yılında Persler tarafından yapılmış Darb-ı Sak kalesine yerleşmiştir.
Bestami: burada 35 yıl kalmış, insanlara İslam dinini yaymıştır.
27 yıl burada ibadet yapmış, çile çekmiştir.
Cami: türbenin güneyindedir. Türbeye göre daha alt koddadır.
Yapıya, doğu cephesinden bir kapı ile girilir. Dikdörtgen planlı ve tonoz örtülüdür.
Caminin güney bölümüne bitişik, 4 tane zaviye odası vardır. Bu odalar günümüzde depo olarak kullanılmaktadır. Günümüzde burada bulunan cami ve türbe, binlerce kişi tarafından ziyaret edilmektedir. İnsanlar çeşitli amaçlarına yönelik isteklerini yerine getirmesi için adak adarlar.
İsteği yerine gelmiş ise, yakınlarıyla birlikte Beyazıt Bestami türbesine gidilir ve kurban orada Allah için kesilir, isteyen eti fakur fukaraya dağıtır, isteyen de yemek pişirilerek davetlilere ve türbede bulunanlara dağıtır.
Haziresi; Hatay devletinin ilk Cumhurbaşkanı ve ailesinin mezarları da buradadır.
GÖLBAŞI GÖLÜ:
Gölbaşı-İç ada ve Adalar köylerine yayılan köyün derinliği 5 metredir. Yöre halkı tarafından: balıkçılık ve kurbağa yetiştiriciliği için kullanılır.
Göl kuşların göç yolu üzerindedir bu yüzden kuş gözlemciliği yapılabilir. Göl, günümüzde Conba kanalıyla Amik gölüne uzatılmıştır.
BEŞ KIZLAR MAĞARASI:
Tipik kaya mezarları ve inziva odaları görünümündeki yerler, Ceylanlı sınırındadır.
Yöre halkı tarafından “Sütlüce Mağara” olarak da isimlendirilir.
Burada: kayalara oyulmuş 3 kat ve katların içinde 3 göz halinde pencere delikleri vardır. Yöre halkının yaygın inanışına göre, bu mağarada bir bey, eşi ve çocuklarıyla birlikte yaşamıştır.
DANAAHMETLİ KÖPRÜSÜ:
Danaahmetli Köyündedir. Halk arasında “Taş Köprü” diye isimlendirilir.
Karasu üzerinde kurulan köprü, 5 sivri kemerlidir. Suyun iki yakasının aynı seviyede olması, köprüde kambur yapmaya gerek bırakmaz. Köprü ayaklarında topuk ve sel yaranlar vardır.
Köprünün 1534-1535 veya 1573-1574 yıllarında yapıldığı ve mimarının ise Mimar Sinan olduğu tahmin edilmektedir.
Danaahmetli Köprüsü, Sokullu Mehmet Paşa döneminde, bölgede yapılan imar faaliyetlerinin bir devamı olarak düşünülür.
Bir başka söylentiye göre ise, köprüyü yaptıranın: yörede yaşamış olan bir aşiret reisinin hanımı tarafından yaptırılmıştır. Eskiden, Ceylanlı köyünden gelip Halep’e giden yol üstünde kurulan köprü, halen ayakta ve sağlam olarak kullanılmaktadır.
MURATPAŞA KÖPRÜLERİ:
Baldıran Höyüğü yakınındadır. Halk arasında bu köprülere “Murat Paşa Köprüleri” ismi de verilmektedir.
Burada 200 metre ara ile yapılmış iki köprü vardır. Her iki köprü kesme taştan yapılmıştır. Köprülerin muhtemelen: Sultan IV Murat’ın Bağdat seferi sırasında yaptırılmıştır ve muhtemelen yapım tarihi olarak 1636-1637 yılları düşünülür.
Büyük köprü: 16 gözlüdür. 3 metre genişliktedir. Uzun olan köprü: yol yapımı sırasında asfaltın altında kalmıştır.
ÇİFTE KAYALAR:
Delibekir köyünün güney cephesi ve bu köyün batısında bulunan iki kayaya halk “Çifte Kayalar” ismini vermiştir.
Köyün güney cephesinde, yalçın ve bıçakla kesilmiş gibi düz olan kayanın adı “Şahinkaya” sıdır.
Köyün sırtını dayadığı kayanın ismi ise “Çürük Kaya” dır. Bu kaya kömür cürufu gibidir.
Bu kayalar: Çataloluk Yaylası güzergahındadır ve yaylaya çıkan kişiler tarafından ziyaret edilmektedir. Badem ağaçları ve yeşillikler içindeki köy, ilgi çekmektedir.
HÖYÜKLER:
Kırıkhan yöresinde 26 tane höyük bulunmaktadır ve bunlar 1’nci derece arkeolojik sit alanı ilan edilerek koruma altına alınmıştır.
Ancak bazı höyüklerin çevresinde, defineciler tarafından kaçak kazılar yapılmış, bazı höyüklerde ise tarımsal ve hayvancılık faaliyetleri yapılmaktadır.
Höyükler, Kırıkhan’ın bir zamanlar bir “Güvenlik ve Haber Alma Merkezi” olarak düşünüldüğünü ortaya koymaktadır.
Başka bir görüşe göre bunlar höyük değildir ve Amik ovası boyunca, bir hat çizer gibi yer alan bu yükseltiler höyük olmayıp, askerlerin düşmanın gelişini haber vermek için yapılmış işaret tepeleridir.
Yusuflu Höyüğü:
Çamsarı köyü Yusuflu Mezrasındadır. Tepe kısmında metruk bir binanın bulunduğu höyük 10 metre yüksekliktedir.
Koyuncu Höyük:
Kırıkhan-Reyhanlı yolu üzerindedir. Koyuncu höyük: mineralli su kaynağı en önemli termal su kaynağıdır.
Hatay şehir merkezi gezi ve tanıtım yazısı için.
Belen gezi ve tanıtım yazısı için.
Reyhanlı gezi ve tanıtım yazısı için.
Kumlu gezi ve tanıtım yazısı için.
Hassa gezi ve tanıtım yazısı için.
