Saimbeyli: dört bir yana dağlarla çevrili, Adana ilinin diğerlerine göre daha geri kalmış bir ilçesidir. Bunun nedeni: burada, tarihi süreç içinde Ermenilerin yaşamış olmaları, kurtuluş mücadelesi sonucunda ise, yine Ermeniler tarafından tamamen yakılıp yıkılarak harap edilmesidir.
Yani, burada eskiye dönük hiçbir mimari kalmamıştır. Günümüzde, Saimbeyli, yine ulaşımı zor, ama kiraz bahçeleri ve yaylalarıyla önem kazanan bir yöremizdir.
ULAŞIM
Bağlı bulunduğu Adana il merkezine, 156 km. uzaklıktadır. Yani: Adana ilinin en uzak ilçesidir ve hatta, buraya uzak yörelerden gelenler, Adana üzerinden değil, Kayseri üzerinden ulaşmayı da düşünürler. Evet, Saimbeyli-Feke arasındaki uzaklık: 34 km. Saimbeyli-Tufanbeyli arasındaki uzaklık: 39 km.
TARİH
Bölgenin eski ismi: “Haçin” dir. Bu ismin: Kozan-Ceyhan arasında kalan Anavarza Beyliğinden geldiği ve Haçin Beyin, Bey Torya’nın oğlu olduğu düşünülmektedir. Bir diğer varsayım ise; 1923 yılında, Kurtuluş savaşında büyük kahramanlık gösteren Haçinli Hüseyin Bey’in ismine atfen, yöreye Haçin ismi verilmiştir. Evet, ismin Ermenice olduğu söyleniyor.
Bir zamanlar Kilikya bölgesinden çıkıp gelen Ermeniler buraya yerleşmişler ve yüzyıllarca Türklerle birlikte yaşamışlardır. Ancak: I. Dünya savaşı başlarında sık sık isyan çıkaran Ermeniler, Osmanlı yönetimi tarafından, Suriye içlerine sürgün edilirler. Ancak, daha sonraki süreçte gerek otorite boşluğu ve gerekse Fransızların yöreyi işgal etmeleri üzerine, bu Ermeniler yeniden bölgeye gelirler ve bu kez, bölgede dehşet saçarak Türk ve Müslüman kıyımına başlarlar.
Yöre: 18 Ekim 1920 tarihinde, Kaymakam Saim Bey ve Yüzbaşı Doğan tarafından, Fransız işgalinden kurtarılmıştır. 1928 yılına gelindiğinde ise, Haçin olarak isimlendirilen yerleşim, günümüzdeki yerine taşınmıştır. Çünkü: Kurtuluş savaşının ardından, yerleşim yerinde girilecek ne bir ev, ne bir büro gibi yapı kalmamıştır. Bunun üzerine, ilçe merkezi, geçici olarak, Gürleşen köyüne alınır.
1 Nisan 1923 tarihinde ise, bu kez Rumlu köyüne yerleşilir. 30 Aralık 1923 tarihinde ise, Haçın adı değiştirilir. İlçenin Ermenilerden temizlenmesi sırasında gösterdiği üstün başarılar nedeniyle Saim Bey’in soyadı verilerek bu tarihten sonra ilçe “Saimbeyli” olarak isimlendirilir. Rumlu köyünün adı ise, yine milis komutanlarından Doğan Beyin ismine atfen “Doğanbeyli” olarak değiştirilir.
1929 yılına gelindiğinde ise, Saimbeyli, gerçek yerine taşınır. Halen, günümüzde ilçe merkezinde Saimbey’in bir heykeli bulunmaktadır.
GENEL
İlçe merkezi Orta Toroslar üzerinde bir vadinin içindedir.
Yörenin denizden yüksekliği: 1050 metredir. Bölgenin en önemli akarsuyu: Göksu ırmağıdır. Bölgenin iklimi ise: bölgede Akdeniz ve İç Anadolu bölgesinin karasal iklimi hakimdir ve buna bağlı olarak: kışları sert ve soğuk, yazları serin ve yağışlı geçer.
Yörede yaşayan insanların başlıca ekonomik etkinlikleri: tarım, hayvancılık ve orman işçiliğidir. Ama, yörede tarım ve sanayi tesisi bulunmamaktadır. Yörede yetiştirilen başlıca ürünler: buğday, arpa, nohut, üzüm, elma, erik, hurma ve son dönemlerde yoğunluk kazanan “kiraz” üretimidir.
Son olarak, Saimbeyli yöresinde, çok miktarda “alabalık” üretimi yapılıyor, yani buraya yolunuz düşerse, alabalık yemeyi unutmayın.
SAİM BEY
Saim Bey: Ankara’dan kurutuluş mücadelesini örgütleyen ve yöneten, hükümet tarafından Kaymakam vekili olarak atandığı ilçenin Ermeni işgalinden kurtarılmasını sağlayan kişidir.
Saim Bey: Dörtyol Mamura caddesinde, 15 Kasım 1920 günü Fransızlarla girdiği çatışmada hayatını kaybetmiştir. Bu yüzden İl Genel Meclisinin kararıyla ilçenin Hacin olan ismi “Saimbeyli” olarak değiştirilmiştir. Kaymakam Hacinli Saim Bey’in ilçede bir heykeli vardır.
KİRAZ FESTİVALİ
Saimbeyli yöresinde, 27 yıldız kiraz yetiştiriliyor. Bu yüzden, her yıl Haziran ayı içinde, iki gün süreli kiraz festivali düzenlenmektedir. Bu festivalde: yetiştirilen kirazlar tanıtılmakta, kiraz rekabeti arttırılmaktadır. Ayrıca, yöre halkının birlik ve beraberliğinin canlı tutulması için çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir.
GEZİLECEK YERLER
Öncelikle şunu belirtmekte yarar var. Saimbeyli ilçesinde eskiye dair hiçbir bina ve kalıntı kalmamıştır. Çünkü, işte burası çok önemli, tarihi süreç içinde bu ilçede yaşayan Ermeniler, Kurtuluş Mücadelesi öncesi ve sırasında, Fransız işgal döneminde, ilçeyi tamamen yakıp yıkmışlar ve harap halde bırakıp gitmişlerdir.
Bu yüzden, burada eskiye dönük hiçbir mimari kalıntı kalmamıştır, zaten ilçe merkezi de başka bir yere, günümüzdeki yerine taşınmıştır.
OBRUK ŞELALESİ REKREASYON ALANI
İlçe merkezine yaklaşık 3 km. uzaklıktadır. Ana yoldan sapıldığında, stabilize bir yolda, yaklaşık 10 dakikalık bir yolculuktan sonra buraya ulaşılır. Saimbeyli deresi, burada oluşturulan obruk gözü kaynağından şelale olarak akar ve Seyhan nehrinin bir kolu olan Göksu ırmağına dökülür. Büyük şelalenin yanında, birçok küçük şelale de vardır.
Çam ve çınar ağaçlarının gölgelediği kayalardan akıp giden şelalenin çevresindeki mesire yeri ilk olarak 1984 yılında düzenlenmiş ve 2007 yılında yeniden elden geçirilmiştir. Çünkü burası 20 metreden düşen şelalesi, endemik ve nadir kelebek türleri ve jeolojik yapısı nedeniyle önemli bir alan olarak kabul edilmiş ve “Obruk Şelalesi Tabiat Parkı” olarak ilan edilmiştir.
Burada yani tabiat parkında, 160’dan fazla kelebek türü bulunuyor. Ülkemiz genelinde yaklaşık 412 kelebek türü vardır ve bunun büyük çoğunluğunun burada olması, bir anlamda buranın önemini arttırıyor. Özellikle Saimbeyli Mavisi (teressa mavisi) kelebek türü oldukça önemlidir.
Bölge: doğa yürüyüşü ve mesire yeri olarak kullanılır. Özellikle yaz aylarında, yurt dışından gelenler burayı hareketlendirir. Ancak yaz aylarında şelalenin suyunun azaldığını unutmayın, şelale en canlı şekilde bahar aylarında akar.
YANGIN KULESİ
Süt tepededir. Kule deniz seviyesinden 2000 metre yüksekliktedir. Obruk şelalesi ve Yangın kulesi arasında, doğa yürüyüşleri yapılıyor.
ÇATAK YAYLASI
Saimbeyli-Tufanbeyli kara yolunun 2’nci kilometresinden sola dönülerek bağ ve bahçeler arasından geçen 3 kilometrelik stabilize yol ile ulaşılır. Adana il merkezine 159 km ve Saimbeyli ilçe merkezine 40 km uzaklıktadır. Saimbeyli ilçe merkezinden buraya belediye otobüsü çalışıyor. “Çatak” kelimesi “yol kavşağı” demektir.
Rakım yaklaşık 1080 metredir. Yazlar serin, kışlar ise karlı geçer. Adana sıcaklarından bunalanlar, yaz aylarında burayı ziyaret ederler. Bu yayla bölgesinde, dağ yamacından akan küçük şelalelerin beslediği, anıt çınar ağaçlarının gövde ve dallarının altında kurulmuş çardaklarda, günübirlik piknik yapmak mümkündür.
Bunun dışında, burada Orman İşletmelerine ait küçük bir dinlenme tesisi bulunuyor. Su kaynaklarının bolluğu nedeniyle, Saimbeyli ilçesinin suyu buradan sağlanıyor.
HAÇİN KALESİ
Bahçe köyü güneyinde, bir kayalık tepe üzerindedir. Kalenin: Hitit, Asur ve Roma döneminde kullanıldığı düşünülmektedir. Ancak: Haçlı seferleri sırasında kalenin önemli roller üstlendiği bilinmektedir. Ayrıca, kale ortaçağ döneminde kervan yolunun korunması işlevini görmüş ve “Badimon” kalesi olarak isimlendirilmiştir.
Şehir, günümüzdeki Badimon kalesi çevresindeki düzlüklerde ve kalenin doğusunda vadi yamaçlarında gelişimini sürdürmüştür. Kale yapısı: dikdörtgen planlı ve moloz taşlardan yapılmıştır. Sekiz burcu ve bir gözetleme kulesi vardır. Ayrıca bir kilisesi ve su sarnıcı bulunur. Ancak bunlar günümüze gelene kadar çok fazla tahrip olmuştur. Kaleden günümüze sadece iki burç gelmiştir.
Kara kilise
Ermenilerden kalma bu kiliseye “Kara Kilise” denmektedir. Çünkü, Kurtuluş Mücadelesi sırasında, Fransız işgal döneminde, yörede yaşayan Türkler için bu kilise, tam bir felaket yeri haline gelmiş ve Ermenilerin bölgeyi terk etmelerinin ardından, yaşanan sıkıntıların kötü anılarına istinaden kilise yıkılmıştır.
Ermeniler buranın ismini “Hacın Surp Hagop Manastırı” olarak veriyorlar. Manastır ile ilgili ilk yazılı kayıtlar 1554 yılında yapılan bir onarıma aittir. Kiliseden günümüze, geriye kalanlar sadece apsis ve kuzey ile batı duvarından birkaç parçadır.
SAİMBEYLİ ŞEHİTLİĞİ
İlçenin güney bölümünde, ilçe merkezine hakim bir tepe üzerindedir. 1920 Sevr anlaşmasından sonra meydana gelen Türk-Ermeni çatışmalarında şehit olan askerlerimiz için yapılmıştır. 9 ay süren çatışmalar sonucunda 17.10.1920 tarihinde Haçin Ermenilerden temizlenmiştir.
Yörenin Ermenilerden geri alınması sırasında şehit düşen 80 Saimbeyli’nin gömülü olduğu yerdir. 1951 yılında buraya bir anıt dikilmiş ve anıt 1968 yılında Milli Savunma Bakanlığı tarafından onarılmıştır. (Elbette, Ermeniler tarafından katledilen sivil halkın sayısı ve nereye gömülü oldukları bilinmiyor.)
CUMHURLU KÖYÜ KİLİSE KALINTILARI
İlçe merkezine 25 km uzaklıkta, ilçenin güney batısında bulunan Cumhurlu köyünde bir Bizans kilisesi kalıntısı içinde, 3 adet kilise yapı yazıtı bulunmuştur. Çatak mevkiinde ise nekropol alanı vardır. Burada herhangi bir yazıta rastlanmamıştır. Bu ören yerinde korunarak günümüze ulaşmış iki mezar odası bulunur.
Adana şehri tanıtımı ve gezilecek yerlerle ilgili yazım için.
