Kığı, Bingöl arası uzaklık: 76 km. (Sancak üzerinden) Kığı, Bingöl arası uzaklık: 145 km. (Karakoçan üzerinden) Kığı, Karakoçan arası uzaklık: 79 km.
TARİHİ
İlçe Kığı ismini: Bizans döneminde bölge komutanının Kiğan isimli kızından almıştır. Bir başka söylenti: Kiga ismindeki Komutandan aldığıdır. İlçe: 1071 Malazgirt zaferinden sonra: Selçuklular, Akkoyunlular ve Sefevi hakimiyetinde kalmış, 1514 yılında ise Osmanlı hakimiyetine girmiştir.
1663 yılından itibaren Diyarbakır sancağına bağlıdır. 1926 yılında ilçe statüsü ile, Erzincan’a bağlıdır. 1936 yılında Bingöl’ün il olmasıyla Bingöl’e bağlanmıştır. 1’nci Dünya Savaşı yıllarında, yörede Rus işgali görülür. İşgal, 20 Kasım 1916 tarihinde Ordu ile halk birlikteliği sonucunda bitirilmiştir. Her yıl 20 Kasım günü kurtuluş günü olarak kutlanmaktadır.
GENEL
Doğu Anadolu bölgesi Yukarı Fırat bölümündedir. Bölge tamamen engebelidir. Bir bölümü meşe ormanlarıyla kaplıdır. Rakımı 1430 metredir. Yörede: karasal iklim hakimdir. Buna bağlı olarak kışlar uzun sürer.
Kar yağışı çoktur. Kar kalınlığı zaman zaman 3-4 metreyi bulur. Yazları sıcak ve kuraktır. Yörenin yüzde 25 bölümü ormanlar ve kalan bölümü ise çayır ve meralarla kaplıdır.
Yörede tarıma elverişli arazi azdır. Bölge: volkanik dağların çokluğu nedeniyle 1’nci derece deprem bölgesidir. Bu yüzden sık sık depremler görülür.
SEYİT KASIM DOĞA, KÜLTÜR VE BAL FESTİVALİ
Seyit Kasım ismi, Kığı ilçesinin eteklerine kurulu olduğu Seyit Kasım dağlarından gelir. Festival, 2009 yılından bu yana, her yıl geleneksel olarak yapılmaktadır. Festival süresince: seminer, konser, konferans ve piknik gibi etkinlikler yapılmaktadır.
PERİ ÇAYI
Peri çayı, kaynağını Erzurum’dan alır. Fırat nehrinin en büyük kollarından birisidir. Bu akarsu üzerinde: Özlüce barajı yapılmıştır. Ayrıca: Kığı Yedisu barajı inşaatı çalışmaları devam etmektedir. Peri suyu: yer yer menderesler çizerek Keban Barajına kadar uzanır.
GEZİLECEK YERLER
TARİHİ TAŞ MEKTEP
İlçe merkezindedir. Ön cephe düzgün kesme taş, diğer cepheler ise moloz taştan yapılmıştır. Kitabesine göre, 1911 yılında yapılmıştır. Bu tarihe göre: geç Osmanlı ve erken Cumhuriyet dönemi ender mimari yapısı olarak kabul edilmektedir. Günümüzde konut olarak kullanılmaktadır.
KEREK HAMAMI
İlçe merkezinde bulunan hamam yapısı: dört mekandan oluşmaktadır. Giriş cephesi kesme taştan, diğer cepheler ise moloz taştan yapılmıştır. 1’nci kısım: soyunma yeridir. Uzun dikdörtgen şeklinde yapılmış ve üstü beşik tonozla örtülmüştür. Buradan, kubbeli asıl yıkanma yerine geçilir. Asıl yıkanma yeri olduğu tahmin edilen bölümde: göbek taşı ve kurnalar yoktur. Yapının diğer bölümlerinde, ana mekana bağlı iki küçük odanın üstü çökmüş olduğundan bu bölümlere girilemez.
KIĞI CAMİİ-PİLTAN-BALABAN BEY CAMİİ
İlçe merkezindeki cami oldukça eski bir yapıdır. Balaban camii olarak da bilinir.
Caminin kitabesi yoktur. Ancak minaresi üstünde bir yazı vardır. Arapça harflerle yazılan bu yazıya göre, yapı, Akkoyunlu döneminde, Bayındırlı Pir Ali Bey oğlu Emir Pilten tarafından 1413 yılında yapılmıştır. Bu yani camiyi yaptıran kişinin lakabı “Balaban” olduğu için camiye Balaban camisi ismi verilmiştir. Cami yaptırıldığında, en büyük ibadethanedir. Bu yüzden arşiv belgelerinde “Cami-i Kebir” olarak geçer.
Cami: tek minareli ve tek şerefelidir. Doğu-batı yönünde dikdörtgen planlıdır. Ahşap tavanlı, dıştan kırma çatılıdır. Camiye kemerli bir kapıdan girilir. Caminin batısında, mezarlık bulunur. Cami: 1734, 1768, 1794 ve 1924 tarihlerinde onarım görmüştür.
Son cemaat yerinde, iki tane sanduka tipi mezar bulunur. Avlusunda: Kığı eşrafından Hacı Mehmet Efendi’nin kabri vardır. Bu kişi: üstün zekası ve silahşörlüğü ile ünlüdür.
Caminin batı tarafında bulunan Osmanlı dönemi mezarlıkta, dağınık şekilde, üzerinde Osmanlıca yazılar bulunan, 12 dilimli sarık formlu ve sal taşı şeklinde mezar taşları ilgi çeker.
KIĞI KALESİ
İlçenin kuzeydoğusundadır. Takriben 4 km uzaklıktadır. Kalenin çevresi sarp kayalarla çevrilidir.
Kuzey ve batı yönden doğal dik yamaçlara, güney ve doğu yönden ise duvarlarla tahkim edilmiştir. Perisuyu’na bakan yamaç oldukça diktir, bu yüzden bu yönden kaleye çıkılamaz. Kaleye dar bir yol takip edilerek çıkılır. Kalenin tarihinin MÖ 3000’li yıllara kadar gittiği tahmin ediliyor. Hititler, Urartular, Persler, Makedonya, Roma, Sasani ve Bizanslılar tarafından kullanılmıştır.
Kalenin Urartular tarafından yapıldığı tahmin ediliyor. Erzincan tarihi kayıtlarına göre: bu kaleye Acemler saldırmıştır. Kaleye giren İranlılar, halka büyük işkenceler yapmışlar, evlerini yakıp yıkmışlardır.
Burayı terk etmek zorunda kalan halk, Kığı ilçe merkezine gelerek burada “Kale Mahallesi” ni kurmuştur. Kalede yapılan kazılarda, sur duvar kalıntıları, çeşitli ev eşyaları ve çeşitli süs eşyaları ve günlük yaşamda kullanılan kap-kacak parçaları bulunmuştur.
Günümüzde: kale içinde yapı harabeleri bulunmaktadır. Sadece üç gözlü bir yapı kalıntısı görülebilir. Kale yamaçlarında ise, Selçuklu, Osmanlı ve daha erken dönem seramikleri de bulunmaktadır. Ancak kale kalıntıları, baraj sahasında bulunduğu için, kale kalıntılarını ziyaret etmek mümkün değildir.
MÜRSEL PAŞA ANITI
İlçe merkezine bağlı dağlık bir yerde olan 37 km uzaklıktaki Çanakçı köyündedir.
Anıt, kitabesinden anlaşıldığı üzere 1916 yılı Rus muharebeleri sınasında ölen şehitlerin anısına dikilmiştir. Anıt 4 metre yüksekliktedir. Zemini beton sıva ile sıvanmıştır. Kaide kısım dört çıkıntı halinde kademelidir.
Ön ve arkasında, ileri doğru iki çıkıntı bulunur. Öndeki çıkıntıda güzel bir hatla yazılmış yer yer dökülmüş 15 satırlık bir Osmanlıca yazı vardır. Kitabenin üstünde, çevresinde iki defne dalı bulunan Ay-yıldız motifi bulunmaktadır.
Üstünde taş bir küre bulunan dikdörtgen biçimli yekpare kesme taştan ibaret olan abide kısmı anıtın kaidesi üzerine oturtulmuştur. Abide kısmın ön yüzünde kılıç ve tüfek motifleri, çarpraz şekilde işlenmiştir. Arka kısımda beş satırlık Osmanlıca ile yazılmış anıt kitabesi vardır.
ÇİÇEKTEPE KÖYÜ MAĞARALARI
İlçenin Çiçektepe köyünde, Sivri dağının eteklerindedir. İlçe merkezine 83 km uzaklıktadır. Mağarada: iki oda, at için yer, yemlik ve çocuk beşiği vardır. Mağaranın bulunduğu yer oldukça eğimli bir yapıya sahiptir. Ayrıca mağara önündeki mevcut yolla Erzincan’a gidildiği rivayet edilmektedir. Bu mağara, Kığı’nın çok eski çağlardan beri insan topluluklarına mesken olduğunu gösterir.
Bingöl Karlıova hakkındaki gezi yazım için Karlıova
