Buralara yolunuz düşerse veya yolunuz buraların yakınlarından geçerse, bence mutlaka Durağan ilçesini zaman ayırın gezin görün Durağan bezi ürünleri satın alın.
ULAŞIM
Durağan, Sinop arası uzaklık: 120 km. Durağan, Boyabat arası uzaklık: 26 km. Durağan, Vezirköprü arası uzaklık: 68 km. Durağan, Kargı arası uzaklık: 72 km. Durağan, Samsun arası uzaklık: 178 km.
TARİHİ
Danişmentlilerin Kızılırmak’ı aşıp Kastamonu’yu almalarının ardından, Durağan- Kastamonu yolu büyük önem kazanmıştır. Pervaneoğulları ve Candaroğulları döneminde ise, bu yol çevresinde iskan faaliyeti başlamıştır.
İlk yerleşim merkezi günümüzdeki ilçe merkezinin 5 km kuzeyinde Sakızören denen mevkide kurulmuştur. Burada bulunan kaynak suyunu yanında bir süre kalınmış, ancak zamanla yerleşim merkezinden çıkan su, halkın ihtiyacını karşılamamış ve halk burayı terk ederek Gökırmak vadisine yerleşmiştir.
Bu yer değişikliğinin bir diğer sebebi de, halkın yol kenarına ve yeni yapılan han yakınına yerleşme isteğidir. Bu faaliyetler, Pervaneoğulları zamanında artmıştır. Ayrıca yine Pervaneoğulları döneminde imar faaliyetlerine girişilmiş, Kervansaray yaptırılmıştır.
Evet bu kervansaray yani han: uğrak ve dinlenme yeri olarak kullanılmıştır. Yolcular ve halk bu yüzden hana “Durakhan” ismini vermiştir. Böylece yeni kasabanın da ismi “Durakhan” olmuştur.
Zaman içinde ise, bu isim “Durağan” şeklinde değişerek günümüze ulaşmıştır. Tarihi süreç içinde, takiben Selçuklular, Anadolu Beylikleri dönemi, Osmanlı dönemi ardından Cumhuriyet dönemine gelinir.
Durağan, 1923-1954 yılları arasında Boyabat ilçesine bağlıdır. 1955 yılında Belediye kurulmuştur.
GENEL
İlçe merkezi Gökırmak vadisi üzerindedir. Kızılırmak nehrinin en büyük kolu olan Gökırmak, ilçe içerisinden geçer. Gökırmak, Kastamonu il sınırları içinden doğar, ilçe merkezinin 6 km doğusundan Gökdoğan köyünün tam karşısından Kızılırmak ile birleşir.
Ancak günümüzde burası Altınkaya Baraj gölü sahası içinde kalmıştır. Göl suları yazın çekildiğinde, birleşme yine burada olmaktadır. Arazinin yüzde 80 dağlıktır. Dağlar arasında küçük düzlükler halinde ve Kızılırmak ile Gökırmak vadileri üzerinde ovalar bulunur.
İlçe merkezinin denizden yüksekliği, rakımı 220 metredir. İlçe sınırları içinde bulunan Kızılırmak ve onun büyük bir kolu olan Gökırmak nehirleri su potansiyeli açısından oldukça büyüktür.
Kızılırmak üzerinde yapımı tamamlanmış olan Altınkaya Baraj gölü, yörede büyük bir ekonomik canlılık sağlamıştır. Balıkçılık kooperatifleri yaygınlaşmış, balıkçılık teşvik edilmiştir. Baraj gölünde amatör olarak da balık avlanabilmektedir.
MAHRAMA VE DURAĞAN BEZİ
İlçede dokunmaktadır.
Mahrama, eskiden havlu olarak kullanılmak üzere dokunurmuş. Pamukla dokunur, ancak daha sık dokunur, ağzına çiğ iplik atılır, kenarlarına da desenler işlenir. İnce ve uzun olarak dokunana “peşkir” adı verilirmiş.
Düğünlerde ise, yeni damat oldukları anlaşılsın diye “damatların beline” bağlanırmış. Durağan bezi ise: çarşaf ve iç gömlek yapmak için, ince pamuktan dokunur. Evet, buralara yolunuz düşerse Mahrama veya Durağan bezinden oluşan ürünleri satın alabilirsiniz.
ÇEMBER
Türkiye’nin en güzel el dokumaları, Durağan yöresinde dokunur.
Çember denen el dokuması her ne kadar Kastamonulular tarafından tescil ettirilse de anavatanı Durağandır. Çember: pamuk ipliğinden üretilmekte olup bu ürünün üretilmesi için üreticilerin öncelikle kendi pamuk ipliğini üretebilmesi gerekir. Eskiden Durağanlılar, üretecekleri dokumaların pamuklarını kendileri ekermiş, Gökırmak vadisi boyunca pamuk bitkisi yetiştirilmesi için uygun ortamlar varmış.
Evet, bu çember, eskiden günlük yaşamda ve özellikle başörtüsü olarak kullanılırmış. Durağan köylerinde çember bugün hala başörtüsü olarak kullanılmaktadır.
Sonuç olarak, her ne kadar çember dokumaları Kastamonu yöresinde turizm amaçlı satılsa da, ülkemizin en güzel çember örneği dokumaların Durağan ilçesinde dokunduğu iddia ediliyor. Yukarıda sözünü ettiğim gibi, ürünü görüp, buna siz karar vereceksiniz.
DURAĞAN MESLEK YÜKSEK OKULU
Sinop Üniversitesi Rektörlüğüne bağlı olarak 2017 tarihinde açılmıştır. İlk programlar: Eczane Hizmetleri programı, Tıbbı hizmetler ve Teknikler bölümüne bağlı İlk ve Acil Yardım programı, Yönetim ve Organizasyon bölümüne bağlı Tarımsal işletmecilik programı ve Bitkisel ve hayvansal üretim bölümüne bağlı Organik Tarım programıdır.
GEZİLECEK YERLER
KERVANSARAY
Buraya halk tarafından “Durağan han” ismi de verilir ve ilçe adını, bu handan almıştır.
Kervansarayın girişinde bulunan Arapça olarak mermer taşına yazılı kitabe, zaman içinde düşmüş, kaybolmaması için İsmail Bey camisinin giriş kapısı üzerine yerleştirilerek koruma altına alınmıştır.
1989 yılındaki restorasyon çalışmalarında kitabe yerinden alınarak eski yerine yani Kervansarayın kapısına yerleştirilmiştir.
Kitabeye göre: Kervansaray 1265 yılında Pervaneoğulları döneminde Selçuklu Veziri Müinüddin Süleyman Pervane tarafından yaptırılmıştır.
Pervane Süleyman’ın yaptırdığı bu han, tüm ilgisizliklere rağmen harabe olarak günümüze gelmiş, 1989-1992 yılları arasında aslına uygun restore edilerek günümüzdeki durumuna getirilmiştir.
Kervansaray: dinlenme salonu, yatakhane bölümü, aşevi, mescit ve hamam ile bir bütün olarak düzenlenmiştir. Bu restorasyonda, kervansarayın duvarları o günkü inşaat tekniklerine uygun olarak moloz taş, kireç ve harçla yapılmıştır.
Yapının ortasında bir avlu bulunur. Bu avlunun çevresinde ise 13 oda vardır. Giriş kapısının üst kemeri önemli bir sanat eseridir ve günümüze kadar gelebilmiştir.
Çünkü kapının üst kemerinde hiçbir tutucu malzeme (kireç, harç vb) kullanılmamıştır. Bu durum, yapıyı yapan mimarın, geometrik dengelemedeki başarısını gösterir.
Kapıdan iç avluya geçildiğinde: diğer odalardan farklı olarak, sağ ve solda farklı iki oda bulunur. Bu farklı iki odanın kullanım amaçlarının da farklı olduğu düşünülür.
Buradaki mimari incelendiğinde, duvarların kalınlığı dikkat çeker. Odalarda aydınlatma ve havalandırma için, birer mazgal deliği açılmıştır.
Odada, ses dağılımı için tavanlar beşik örtüsü şeklinde düzenlenmiştir. Yani: büyük olasılıkla yapının birinci bölümündeki odalar, konaklamak için gelen yolcuların dinlenmesi için düzenlenmiştir. Yani bir anlamda yatakhanedir.
Daha sonra: 2’nci bölüme geçilir
Girişe göre sağ yanda kalan bu kısım: ibadethane olarak değerlendirilmiştir. İbadethane bölümünden sonra ise, hamam bulunur. Hamamda, mescide açılan bir kapı bulunur. Ancak hamam bölümünden geriye, sadece bir duvar kalmıştır.
İSMAİL BEY CAMİSİ
Kervansarayın hemen yanında, ilçe merkezinde en büyük ve en eski camidir.
Cami kitabesine göre:1867 yılında Osmanoğulları zamanında yapılmıştır. Cami: 1943 yılında depremde hasar görmüş ve adı “İsmail” olan bir usta tarafından onarılmış ve bu tarihten sonra ismi “İsmail Bey Camisi” olmuştur.
Bu onarım sırasında, hemen yandaki Kervansarayın kitabesi de cami giriş kapısı üstüne yerleştirilmiş ancak Kervansarayın 1989 yılındaki onarımı sırasında kitabe buradan sökülerek Kervansaraydaki yerine takılmıştır.
Caminin: kapısı, minberi ve kürsüsü ağaç kabartma ve oyma tekniğiyle yapılmıştır ki, ağaç oyma sanatının muhteşem örneğidir. Son cemaat yeri, camiye daha sonra eklenmiştir ve çatı ile önceden ahşap olan minare yıkılmış, beton olarak yeniden yapılmıştır.
YAĞIBASAN TÜRBESİ
İlçe merkezine bağlı Yağıbasan köyündedir.
Türbede iki tane kitabe vardır. Bu kitabelerde 4 kişinin ismi geçer. Candaroğlu döneminde, 1395 yılında yapılmıştır.
Türbenin tavanı: kubbe biçimindedir. Dört köşe bir temel üzerine kurulmuştur. Doğuya açılan dar bir kapısı vardır.
Kubbe bölümünün bir kısmı yıkılmış olup içinde bir mezar vardır. Türbenin 1 km batısında Sarı Saltuk Bey ve 3 km batısında Polat Bey mezarları bulunur. Bu mezarlarda kitabe yoktur.
BUZLUK MAĞARASI
İlçenin 10 km kuzeyinde ve dağlık bir yerdedir.
Burada Orman İşletme Müdürlüğü binaları vardır. Mağara: Buzluk dağında, kayalık bir mevkide tabii olarak karstik erimeler sonucu oluşmuştur.
Mağara, yer altındadır. Müthiş bir hava akımı vardır. Ancak çok karanlıktır. Bu yüzden, mağaraya sadece el feneri ile girilebilir.
Mağarada ilerledikçe bir süre sonra odaya benzer yerler görülür. Bu bölümlerde, tabii halde oluşmuş buzlar bulunur. Yaz aylarında hava akımı daha fazla olduğu için, bu buzlar daha fazla oluşur.
Eski dönemlerde buradan çıkarılan buzlar, yöre halkı tarafından içme sularını soğutmakta kullanılırmış. Hatta 1960’lı yıllara kadar buradan çıkarılan buzlar, ilçe merkezinde pazarlarda satılırmış.
Günümüzde burası, yazın sürekli gidilen bir mesire yeri olarak kullanılmaktadır. Burada soğuk, sertlik derecesi normal ve oldukça iyi içimli bir su da bulunur.
ALTINKAYA BARAJ GÖLÜ ÇEVRESİ
Baraj gölü çevresi mesire yeri olarak kullanılmaktadır. Göl çevresinde ağaçların altında piknik masaları bulunmaktadır, balık tutmak isterseniz burayı ziyaret etmelisiniz.
AMBARKAYA KAYA MEZARLARI
İlçe merkezine bağlı ve 15 km uzaklıktaki Köklen köyü Kemerbahçe Mahallesindedir.
Mezar: bulunduğu Gökırmak vadisine hakim durumda, çok yüksek bir yerdedir. Mezarın ön cephesi üç sütunludur. Her sütun yükseldikçe incelir. Sütun kaideleri, üstten kesilmiş yarım daire şeklindedir. Sütunların üzerinde, mezarın üst cephesinde iki kabartma kompozisyonlar vardır.
Soldan birinci sütun hizasında: “bir insan ve bir aslanın mücadelesi” kabartması vardır. Sağa dönük insan, aslanın boynunu kavrayarak tesirsiz hale getirmiştir.
Sağ bacağı üzerinde direnmiş, sol bacağı ileride, vücut öne eğiktir. Aslan ise boynunu kavrayan insan kuvvetinin üstünlüğü ile ön ayakları havaya kalkmış, arka ayakları üzerinde zayıf bir şekilde direnmektedir.
Oldukça uzun ola ve uca doğru incelen kuyruğu uçta, üstten geriye dönüktür.
Soldan birinci sütun hizasında ise “boynuzlar arasında bir insan başı” kabartması vardır. Yüz hatları tamamen belirsiz haldedir, kanatlı bir şekilde tasvir edilmiştir.
Mezarın girişi, kare şeklindeki bir kapıdandır. Duvar ve tabanları dardır. Solda ve arkada, iki ölü sediri bulunur. Sedirler birleşik olup yükseklikleri 30 cm dir.
Gelelim, mezarların kimlere ait olduğuna: Bazı kaynaklara göre mezarların Hititlere, diğer bazı kaynaklara göre ise Paflogonyalılara ait olduğu iddia edilir.
Yapılış zamanı ise, yine muhtemelen MÖ 7’nci yüzyıldır. Kaya mezarı ilk olarak 1944 yılında özel bir şahıs tarafından bulunmuş ve incelenmiştir.
