Mardin Kızıltepe; Kızıltepe-Mardin arası uzaklık: 23 km. İlçe E-24 karayolu güzergahındadır. Kızıltepe-Derik arası uzaklık: 48 km. Kızıltepe-Ş.Urfa arası uzaklık: 165 km. Kızıltepe-Mazıdağı arası uzaklık: 71 km. Kızıltepe-Diyarbakır arası uzaklık: 111 km.
TARİH
Yörede yapılan araştırmalara göre, ilçenin yeri tarihi süreçte yapılan birçok savaş nedeniyle birçok kere değişmiştir. İlk yerleşim yeri, bugünkü merkezin 10 km güneyindeki Haramhattat bölgesidir. İlçenin tarihte bilinen ilk ismi “Dunaysır” ve “Telermen” dir.
Dunaysır, Artuklular döneminde önemli bir ticaret ve konaklama merkezidir. Ancak 13’ncü yüzyıl başlarında Eyyübiler tarafından yağmalanır. Yavuz Sultan Selim’in İran üzerine düzenlediği Doğu seferi sırasında, Büyük Mehmet Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu yöreyi ele geçirir. Ancak, savaşlar ve yağmalar nedeniyle, Osmanlıların eline, buralar, yıkıntı halinde bir köy olarak geçer. Osmanlı döneminde tekrar eski canlılığını kazanan bölge, İpek yolunun önemini kaybetmesi üzerine yine unutulur ve önemi giderek azalır.
1937 yılında ilçenin “Koçhisar” olan ismi Kızıltepe olarak değiştirilmiştir.
GENEL
İlçe, düz bir alanda kurulmuştur. Akdeniz iklimi hakimdir, yazları sıcak ve kurak, kışları ise ılık ve yağışlı geçer. İç göçleri kendine çeken ilçe, günümüzde merkez ilçe nüfusunu ikiye katlamıştır. Bu yüzden, Mardin ilinin bütün ilçeler içerisinde gelişme potansiyeline sahip en büyük ilçedir.
GEZİLECEK YERLER
DUNAYSIR ULU CAMİ
İlçenin kuzeybatısındadır.
Artuklu dönemi eserlerinden biri olan kutsal mekan, Koçhisar camisi olarak da bilinir. Cami, Artuklu mimarisinin en önemli eserlerindendir. Cami: Yavlak Arslan tarafından başlatılmış ve 1204-1205 yılları arasında kardeşi Artuk Arslan tarafından bitirilmiştir. Cami: bir dönem, şehrin iskan alanı dışında kaldığı için boş kalmış, ahır olarak kullanılmış, çok tahribe uğramış, taşlarının kaplama kısımları sökülerek çevre inşaatlarda kullanılmıştır.
Hatta: Tel-Ermen köyündeki kilisenin bile bu camiden sökülen taşlarla yapıldığı söylenir. 1999 yılında yapılan restorasyon çalışmalarında avlunun temizlenmesi sonunda, köşelerde çifte minare temelleri bulunmuştur. Ayrıca: caminin duvarları ve kubbesi onarılmış ve mihrabın çürümeye başlayan taşları değiştirilmiştir. Caminin zengin taş işçiliği ve mimari süslemeleri olan mihrabı, özellikle görülmeye değerdir.
DUNAYSIR KÖPRÜSÜ
Zergan çayı üzerinde inşa edilmiştir. Kesme taştan yapılmıştır. Yapım zamanı net olarak bilinmez, Artuklular döneminde 13’ncü yüzyılda inşa edildiği tahmin edilmektedir. Köprünün 5 gözü ve sivri bir kemeri vardır.
HARZEM TACEDDİN MESUD MEDRESESİ
İlçe merkezine 8 km uzaklıktaki Zerkan Suyunun yanı başında bulunan tarihi mekan, açık bir avluya sahiptir. Kesme taştan yapılmış Harzem Taceddin Mesud Medresesi, 13’ncü yüzyılda Artuklular döneminde yapılmıştır. Bir kısmı harap olmuş yapı topluluğu, günümüze sadece mescit olarak hizmet veren ibadet mekanı ve türbesi ile ulaşmıştır.
ŞAHKULU KÜMBETİ
12’nci yüzyıla ait Artuklu eseridir. Tamamen taştan yapılmış bu eser, çokgen şeklinde tasarlanmış, uzun bir taş kubbe ile süslenmiştir. Çokgenin her yüzünde sivri nişlerle süslenmiş kemerli pencereler bulunur. Kümbetin içindeki mezarın kime ait olduğu bilinmez. Binlerce yıldır ayakta kalmayı başarmış olan yapı, günümüzde bakımsız durumdadır.
Mardin şehri tanıtımı ve gezi yazısı için.
